2010-10-22 10:13:13 
Rynny stalowe mają bardzo dużą odporność na odkształcenia (Aluplast)
Rynny są szczególnie narażone na szkodliwe działanie czynników atmosferycznych, a więc nie tylko deszcze, ale też zmienną temperaturę, silne nasłonecznienie, wiatry, obciążenie śniegiem i oblodzenie. W niektórych rejonach mogą im zagrażać kwaśne deszcze, w innych ocierające się gałęzie drzew czy szczególnie obfite opady śniegu. Ale nawet w przeciętnych warunkach elementy orynnowania powinny być sztywne i wytrzymałe, odporne na korozję i zarysowania oraz uszkodzenia mechaniczne. Ważne też, aby ich powierzchnia była gładka, dzięki czemu woda szybciej będzie z nich spływać.
Jeśli wybierzemy orynnowanie renomowanej firmy, w przeciętnych warunkach spełni ono swoje zadanie niezależnie od materiału, z jakiego będzie wykonane. Ale znajomość właściwości systemów z różnych materiałów umożliwi lepsze dopasowanie orynnowania do konkretnej sytuacji.
Orynnowania z PVC
Rynny z blachy aluminiowej mogą nie mieć połączeń na całej długości ściany (Royal Hurt)
Jedne z najpopularniejszych, bo są niedrogie, a dzięki odporności na korozję - niekłopotliwe w eksploatacji. PVC jest odporne na zanieczyszczenie powietrza i słone bryzy, jakie występują w miejscowościach nadmorskich. Nie niszczą go ptasie odchody i nie jest podatne na korozję kontaktową, jaka występuje na styku różnych metali, np. stali z miedzią.
Dzięki barwieniu w masie na elementach orynnowania z PVC nie są widoczne drobne zarysowania - np. wskutek ocierania się o nie gałęzi drzew, choć oczywiście lepiej takie gałęzie odpowiednio podcinać. Rynny z PVC można stosować zarówno na prostych dachach, jak u naszego czytelnika, jak i na dachach o skomplikowanych kształtach, nawet z krawędziami łukowymi, gdyż PVC jest łatwe w obróbce, co ułatwia dopasowywanie i sztukowanie elementów.
Elementy systemu rynnowego (Rheinzink)
Rynny z PVC są bardzo gładkie, dlatego nie zatrzymuje się na nich brud.
PVC silniej niż inne materiały rozszerza się pod wpływem ciepła, dlatego orynnowanie z PVC łączy się tak, by mogło się swobodnie rozszerzać - stosuje się specjalne uszczelki z tworzywa EPDM, odpornego na zmiany temperatury. Uszczelki te umożliwiają swobodne ruchy wszystkich elementów.
Poniżej 10°C PVC staje się kruche i może pęknąć wskutek uderzenia (np. przez zsuwający się z dachu śnieg), a także podczas cięcia, a więc układanie orynnowania jesienią lub zimą wymaga szczególnej ostrożności.
Trwałość rynien z PVC - powyżej 50 lat.
Orynnowania ze stali powlekanej lub lakierowanej
Rynny z blachy tytanowo-cynkowej łączy się przez lutowanie miękkie lub klejenie (Ruukki)
Drugi po PVC najpopularniejszy materiał, z którego produkuje się rynny. Stal bardzo dobrze nadaje się na orynnowania dachów silnie nasłonecznionych, ponieważ tylko nieznacznie się rozszerza, a więc rynny dobrze znoszą wahania temperatury. Mają też wysoką wytrzymałość mechaniczną, więc można je stosować w rejonach o obfitych opadach śniegu.
Stalowe elementy orynnowania zabezpieczane są ocynkiem oraz różnymi powłokami ochronnymi: od najtańszego plastizolu, przez poliuretan do grubowarstwowych powłok poliestrowych. Powłoki te zabezpieczają przed korozją, dlatego podczas montażu należy je chronić przed zarysowaniem, a po zimie i przed jesienią sprawdzać, czy nigdzie nie pojawiły się ogniska korozji. Może to być następstwo drobnych uszkodzeń powłok jeszcze podczas montażu lub w trakcie eksploatacji - jeśli do rynien wpadają gałęzie drzew, szyszki i igliwie. Kolory tych powłok są w różnym stopniu odporne na blaknięcie pod wpływem promieniowania UV.
Trwałość rynien ze stali - ok. 50 lat.
Orynnowania z innych metali
Na dachy nasłonecznione polecane jest orynnowanie stalowe (Lindab)
Rynny z innych metali, takich jak aluminium, tytan-cynk czy miedź, są zdecydowanie droższe, ale też trwalsze niż stalowe czy z PVC.
Z aluminium. Podobnie jak stalowe, bardzo dobrze znoszą wahania temperatury i mają niewielką chropowatość, a więc woda dobrze z nich spływa. Wykończane są lakierem, poliestrem lub akrylem. Są odporne na korozję.
Rynny aluminiowe można kupić gotowe lub zamówić formowanie w specjalnej maszynie na placu budowy - wtedy mogą mieć dowolną długość (nieprzekraczającą 30 m). Pamiętajmy jednak, że aluminium znacznie się rozszerza pod wpływem ciepła, więc mogą być czasem potrzebne połączenia pozwalające na ruchy termiczne. Formowanie na budowie zmniejsza ilość odpadów i redukuje liczbę połączeń w orynnowaniu, dzięki czemu minimalizuje ryzyko nieszczelności. Montaż rynien aluminiowych jest pracochłonny. Trwałość takich rynien to - ponad 100 lat.
W przypadku okapu znacznie oddalonego od ściany między dwa kolana wkłada się prosty odcinek rury (Plannja)
Tytanowo-cynkowe. Są bardzo odporne na czynniki zewnętrzne, więc nie ulegają korozji i nie wymagają konserwacji. Trwałość zawdzięczają głównie tworzącej się na ich powierzchni warstwie tlenków (patynie). Powstaje ona pod wpływem czynników zewnętrznych, które wchodzą w reakcję chemiczną z tym materiałem. Dzięki patynie blachy nie trzeba pokrywać dodatkowymi materiałami ochronnymi. Rynny tytanowo-cynkowe można łączyć z dowolnymi rodzajami pokrycia i elementami metalowymi.
Orynnowania tytanowo-cynkowe są dostępne w naturalnym metalicznoszarym kolorze lub fabrycznie patynowane (droższe od niepatynowanego). Są drogie, choć tańsze od systemów miedzianych.
Rury spustowe najlepiej jest montować co 10-12 metrów (Plannja)
Uwaga! Podczas montażu elementów z tytano-cynku nie należy dotykać gołymi rękami, tylko w rękawicach, bo odciski dłoni trudno jest potem zetrzeć - trzeba do tego używać specjalnych preparatów.
Trwałość - ok. 100 lat.
Miedziane. Podobnie jak tytanowo-cynkowe, orynnowania miedziane pokrywają się naturalną patyną, która nie tylko nadaje im szlachetny wygląd, ale chroni przed korozją. Do orynnowań z miedzi nie stosuje się zatem żadnych powłok ochronnych.
Uwaga! Miedzi nie wolno łączyć z ocynkowanymi powierzchniami metalowymi, bo na takich stykach następuje jej szybkie niszczenie wskutek zjawiska elektrokorozji. Wszystkie elementy systemu muszą być wykonane z miedzi lub ze stali szlachetnej. Korozję miedzi mogą też spowodować związki siarki, wypłukiwane przez deszcz z dachu krytego papą. Rynny miedziane polecane są głównie do dachów pokrytych blachą miedzianą lub dachówką.
Trwałość - około 300 lat.
Parametry techniczne orynnowania
Wymiary konieczne do wyznaczenia efektywnej powierzchni dachu
Przekroje rynien i rur spustowych dobiera się do efektywnej powierzchni dachu EPD, którą oblicza się ze wzoru:
EPD = (b+c/2) × L
w którym:
b - połowa szerokości dachu,
c - wysokość dachu,
L - długość dachu.
Uzyskany wynik odnajduje się w tabelach sprzedawców lub producentów rynien, które są dostępne bezpośrednio u nich lub na stronach internetowych i w ten sposób dobiera się odpowiedni system rynnowy do konkretnych dachów.
Dobrać odpowiedni system rynnowy pomogą też sprzedawcy: trzeba im podać długość okapu i wysokość budynku, a najlepiej przynieść projekt domu. Na tej podstawie doradca techniczny obliczy i zaproponuje konkretny system rynnowy oraz poda liczbę i wymiary elementów orynnowania.
Rynna z siatką ochronną (Marley)
Uwaga! Obliczenia EPD wg podanego wzoru stosuje się do dachów, których nachylenie przekracza 10°. Powierzchnię EPD dachów o mniejszym nachyleniu przyjmuje się taką samą jak ich powierzchnia.
Przekrój rynien dobiera się tak, by od 0,8 do 1 cm2 tego przekroju przypadało na 1 m2 rzutu poziomego odwadnianej przez nie połaci, chyba że dach nie ma wklęsłych połączeń połaci(koszy), wtedy wystarczy 5 cm2 na 1 m2 rzutu odwadnianej połaci. Uwaga! Warto przyjąć minimalną średnicę rury spustowej 10 cm. W rurach mniejszej średnicy woda mogłaby zamarzać.
Warunkiem skutecznego odprowadzania wody z dachu jest właściwe rozmieszczenie rur spustowych. Na prostym dwuspadowym dachu bez lukarn zazwyczaj wystarczają cztery rury w narożach budynku. Na dachach o skomplikowanych kształtach zaleca się montowanie dodatkowych rur spustowych w pobliżu koszy, ponieważ w tych miejscach w czasie deszczu spływa więcej wody.
Koszty orynnowania
Kable grzejne ze wzmocnioną powłoką przystosowane do montażu w rynnach (Tyco Thermal)
Zależą w dużym stopniu od kształtu dachu, ale także od materiału, z jakiego jest wykonane (tabela poniżej). Jeśli budynek ma np. 8 × 12 m i przykrywa go dach dwuspadowy, to potrzebne będzie 24 m rynien, 4 rury spustowe i 4 denka do zakończenia rynien.
Na dach czterospadowy potrzeba już 40 m rynien, zamiast denek - złączki 90°, więcej też zużyje się rynhaków. Montaż orynnowania na prostym dachu kosztuje 400-500 zł. Jeśli dom jest nowo budowanym, montaż orynnowania warto od razu zlecić ekipie, która układa pokrycie.
Gdzie odprowadzać wodę?
Woda z rur spustowych spływa najczęściej po prostu na trawnik i jeśli nie jest to uciążliwe, to takie rozwiązanie jest poprawne.
Jeśli na powierzchni terenu są gliny lub iły, a pod nimi warstwy przepuszczalne, można wybudować studnię chłonną, która zapewni odprowadzanie deszczówki w głąb gruntu.
Woda może też spływać do kanalizacji zbiorczej, ale tylko wtedy, gdy kanalizacja jest użytkowana jako ogólnospławna, czyli odbierająca też wody z opadów burzowych, a nie wyłącznie ścieki bytowo-gospodarcze. Uwaga! na takie odprowadzanie wody deszczowej trzeba mieć zgodę przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego.
Za zgodą lokalnych władz, czyli wydziału odpowiadającego za gospodarkę wodną, wodę można też odprowadzać do rowu melioracyjnego.
opr.: Olimpia Wolf
zdjęcie wprowadzające: Galeco
Komentarze