2022-03-24 09:28:17 
Spływająca z dachu w sposób niekontrolowany woda mogłaby spowodować wiele szkód. Dlatego na jego krawędzi niezbędne jest orynnowanie, które umożliwia odprowadzanie deszczówki poza obręb budynku.
Rynny mogą być wykonane z różnych materiałów, mieć różną cenę i właściwości użytkowe. Niezależnie od wyboru trzeba pamiętać o tym, aby orynnowanie zostało dopasowane do dachu i właściwie zamontowane. W przeciwnym razie system rynnowy nie spełni swojej roli.
Czy wszystkie rynny mają taki sam kształt i kolor?
Choć rynny o kształcie półkolistym są zdecydowanie najbardziej rozpowszechnione, nie znaczy to, że w sprzedaży nie znajdziemy innych. Bez problemu można kupić wyroby wyglądające jak gzyms i trapezowe, które bardzo dobrze prezentują się na budynkach o tradycyjnej architekturze. Ostatnio bardzo popularne są rynny prostokątne, które warto zastosować w domach o nowoczesnej, minimalistycznej stylistyce.
Jeśli chodzi o kolorystykę, wiodący producenci oferują orynnowanie w szerokiej gamie barw, od czarnego, przez szary, zielony, brązowy, ceglasty, czerwony, aż po biały. Elementy systemu odprowadzania wody opadowej łatwo więc dopasować do pokrycia dachowego, elewacji oraz stolarki okiennej i drzwiowej.
Z jakich materiałów wykonuje się rynny?
Orynnowanie produkuje się z PVC, stali, aluminium, miedzi i blachy cynkowo-tytanowej. Zdecydowanie najbardziej popularne są dwa pierwsze materiały.
Wyroby z PVC są całkowicie odporne na korozję - to ich największa zaleta. Ponadto są niewrażliwe na drobne zarysowania - ewentualne rysy nie są widoczne dzięki barwieniu tworzywa w masie. Oferowane są w szerokiej gamie kolorystycznej. Ich atutem jest też łatwość montażu.
Niestety, są podatne na uszkodzenia mechaniczne. Do tego niezbyt dobrze znoszą silne nasłonecznienie - pod wpływem słońca mogą nawet zmieniać kolor, a rozgrzane tworzywo znacznie się rozszerza.
Rynny stalowe są bardzo trwałe, odporne na uszkodzenia mechaniczne i wytrzymałe na obciążenia, np. zsuwający się śnieg. Pod wpływem uderzenia zazwyczaj się odkształcają, a nie pękają, co ułatwia naprawę. Dobrze znoszą silne nasłonecznienie i niską temperaturę. Ich wadą jest kłopotliwy montaż - w przeciwieństwie do rynien z plastiku, obróbka wymaga użycia specjalistycznych narzędzi. Ponadto są podatne na korozję, zwłaszcza w miejscach, w których fabrycznie naniesione powłoki zostały uszkodzone.
Produkty z aluminium mają wiele zalet: wyglądają atrakcyjnie, są trwałe, odporne na korozję. Ponadto są lekkie i odporne na wahania temperatury. Ich wadą jest dość trudny montaż i wysoka cena, co wpływa na mniejszą popularność.
Jeszcze większą trwałością cechują się wyroby miedziane. Również są odporne na korozję, a ich kolejną zaletą jest łatwość kształtowania nietypowych elementów, np. narożników.
Podobnymi cechami charakteryzują się rynny z blachy cynkowo-tytanowej. Jednak ze względu na wysoką cenę, wybierane są niezbyt często - tak samo, jak miedziane.
Czym są rynny bezokapowe?
To nowoczesne rozwiązanie przeznaczone do budynków zaprojektowanych w duchu minimalizmu. W tym wariancie, nazywanym też systemem rynny ukrytej, orynnowanie wkomponowane jest w bryłę budynku. Zamontowane tuż pod krawędzią dachu i zakryte maskownicą rynny nie wystają poza jego obrys, a bezokapowy dach łączy się estetycznie z elewacją. Rury odpływowe umieszczone są w warstwie ocieplenia i przykryte tynkiem. Taki system trzeba więc zaplanować odpowiednio wcześnie.
Jak dobierać orynnowanie?
W każdym projekcie architektonicznym domu powinny znaleźć się informacje o liczbie, przekroju i rozmieszczeniu rynien i rur spustowych. Parametry te zależą przede wszystkim od powierzchni i kształtu dachu.
Jeżeli jest on nieskomplikowany, obliczeń można dokonać samodzielnie, korzystając z kalkulatorów udostępnianych przez producentów orynnowania. Zwykle bazują one na wskaźniku EPD (efektywna powierzchnia dachu, patrz rysunek). Ta metoda sprawdzi się tylko przy mniejszych i niezbyt skomplikowanych dachach: EPD = (W + H/2) · L
Wartość wskaźnika zależy od wielkości odwadnianej połaci dachu oraz kąta jego nachylenia - z bardziej stromego woda spływa szybciej i może łatwiej ulec spiętrzeniu w rynnach. Stopień spiętrzenia wody w lejach i rurach spustowych zależy z kolei od ich umiejscowienia. Dlatego szczególnie na dachach skomplikowanych - wielopołaciowych lub z lukarnami - sam wskaźnik EPD to za mało.
Gdzie umieścić rury spustowe?
Elementy te można zlokalizować w kilku miejscach. Najczęściej montuje się je na końcach rynien. To rozwiązanie najprostsze, które jednak sprawdza się tylko na dachach dwuspadowych o niewielkiej powierzchni.
Aby lepiej wykorzystać przepustowość leja spustowego, można go umieścić pośrodku długości rynny. Dzięki temu jedna rura spustowa będzie zbierać wodę z dwa razy większej powierzchni dachu, niż przy rozmieszczeniu na końcach rynien. Wadą tego wariantu jest trudność wkomponowania odpływu w elewację.
Rury spustowe można też zainstalować za narożnikiem. To najmniej zalecany układ, stosowany w dachach czterospadowych oraz skomplikowanych wielopołaciowych.
Trzeba pamiętać, że rury spustowe montuje się dodatkowo w miejscach, gdzie woda ulega spiętrzeniu, czyli w pobliżu koszy dachowych, lukarn itp.
Jak montować orynnowanie?
Najprostsza odpowiedź - zgodnie z instrukcją producenta. Warto jednak znać przynajmniej podstawowe zasady, które są uniwersalne dla wszystkich systemów rynnowych. Dzięki temu łatwiej będzie nadzorować prace montażowe.
Rynny zakłada się w trakcie układania pokrycia - zazwyczaj zresztą zadanie to wykonuje ta sama ekipa. Pierwszym krokiem jest ustalenie pozycji rur spustowych i wyznaczenie linii montażu haków rynnowych. Musi ona przebiegać ze spadkiem do 0,5% (0,5 cm na 1 m długości) w kierunku odpływu. Rynhaki nie powinny być rozstawione rzadziej niż co 60 cm, a w przypadku rynien plastikowych - co 40-50 cm. Elementy te należy umieścić 10-15 cm od końca okapu, narożników, rury spustowej i łączników.
Istotne jest, aby rynny były wysunięte poza krawędź połaci dachowej przynajmniej w połowie.
Kolejna ważna kwestia - podczas montażu poszczególnych odcinków orynnowania trzeba zwrócić uwagę, aby łączenia nie wypadały w miejscu uchwytów. Odcinki te nie powinny być dłuższe niż 20 m. Może się tak zdarzyć w przypadku rynien z aluminium albo lutowanych i w takiej sytuacji odcinki należy podzielić na krótsze za pomocą specjalnych złączek dylatacyjnych, umożliwiających ich swobodne kurczenie się i wydłużanie. W pozostałych systemach odcinki rynien są krótsze, a złączki pomiędzy nimi zapewniają też kompensację wydłużeń termicznych.
Rynny trzeba zamknąć zaślepkami i po przytwierdzeniu lejów spustowych wypełnić je wodą. W ten sposób sprawdza się, czy nie ma zastoin wody ani przecieków. Jeśli ta próba zakończy się sukcesem, można przystąpić do mocowania rur spustowych. Odstępy pomiędzy obejmami, którymi przytwierdza się je do ścian budynku, nie powinny być większe niż 200 cm, a wylot rury spustowej powinien znajdować się ok. 20 cm nad gruntem.
Gdzie odprowadzać deszczówkę?
Orynnowanie umożliwia kontrolowane odprowadzenie wody z dachu. Jednak po tym, jak spłynie ona do rynien, a następnie przez rury spustowe, coś trzeba z nią zrobić.
Najprostszą opcją jest skierowanie jej bezpośrednio na powierzchnię działki. Niestety nie zawsze jest to możliwe, bo nie na każdej działce jest przepuszczalny grunt. Część posesji jest też utwardzona i wtedy również trzeba szukać innych rozwiązań.
Dobrym pomysłem jest kierowanie deszczówki do rowu melioracyjnego, ale wymaga to uzyskania zgody miejscowego wydziału odpowiedzialnego za gospodarkę wodną, co może być kłopotliwe.
Woda może również trafiać do kanalizacji zbiorczej, ale i w tym przypadku trzeba zdobyć zgodę przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego. Ponadto kanalizacja musi być przystosowana do odbioru nie tylko ścieków bytowo-gospodarczych, ale także deszczówki.
Pozostałe warianty są kosztowne - deszczówkę można kierować do studni chłonnej na posesji lub podziemnej komory zbierającej deszczówkę, albo do naziemnego zbiornika. Ostatnie rozwiązanie może być nawet opłacalne, a przy tym ekologiczne, bo choć trzeba zakupić zbiornik, wodę opadową można potem wykorzystywać np. do podlewania ogrodu.
Jak konserwować rynny?
Rynny nie spełnią swojej roli, jeśli nie będą drożne. Ponadto zalegający w nich śnieg i lód, liście, szyszki czy ułamane gałęzie mogą skutkować przeciekami, a nawet urwaniem się orynnowania. Dlatego warto regularnie sprawdzać jego stan.
Prace konserwacyjne najlepiej prowadzić dwa razy w roku, na wiosnę i jesienią, przed nastaniem zimy. Nieczystości najlepiej usuwać za pomocą miękkiej szczotki, która nie zarysuje powierzchni rynien. W kolejnym kroku warto je obficie spłukać za pomocą węża ogrodowego albo myjki ciśnieniowej.
Jeżeli w rynnach pojawią się przecieki, należy je jak najszybciej naprawić. Przeznaczone do tego specjalne taśmy izolacyjne albo silikon dekarski. Rynien metalowych nie wolno uszczelniać zwykłym silikonem sanitarnym, ponieważ jego kwaśny odczyn może przyspieszyć wystąpienie korozji.
Gdy uszkodzenia są poważniejsze, niezbędna jest wymiana wadliwych elementów.
Ile kosztują systemy rynnowe?
Kompletny system rynnowy składa się z wielu elementów, takich jak rynny, rury odpływowe, zaślepki, łączniki, haki rynnowe (rynajzy), klapy odpływowe, zbieracze, osadniki itp. Dlatego przez zakupem warto porównać koszt zakupu całego systemu.
Zależy on przede wszystkim od powierzchni i kształtu dachu, a także od materiału, z jakiego wykonane jest orynnowanie. Szacunkowo można przyjąć, że za kompletny system odprowadzania wody z dachu wykonany z PVC zapłacimy 1500-2000 zł. Ta górna kwota dotyczy też najtańszych systemów ze stali. Rynny cynkowo-tytanowe są mniej więcej trzy-, a miedziane - przynajmniej - czterokrotnie droższe.
Norbert Skupiński
fot. otwierająca: Ruukki
Komentarze