2019-03-13 09:30:31 
Rynny i rury spustowe mają do spełnienia ważną rolę - odbierając i odprowadzając wodę deszczową, chronią ściany budynku przed zawilgoceniem. Żeby mogły wywiązać się z tego zadania, należy odpowiednio dobrać je do wielkości, kształtu i spadku dachu. Co oczywiste, muszą być drożne.
Dlatego przynajmniej dwa razy w roku, wiosną i na jesieni, powinno się przeprowadzić przegląd orynnowania. Czyści się je wówczas z liści, gałązek, naniesionego przez wiatr piasku, spłukanego z dachu mchu. Takie zanieczyszczenia mogą prawie całkowicie zablokować odpływ wody. Wyczyścić należy również rynny zabezpieczone siatkami ochronnymi, które zatrzymują liście, ale piasku i igliwia już nie.
Przy przeglądzie wiosennym sprawdza się, czy zimą nie uszkodził ich zalegający śnieg lub lód. Do usuwania osadów nie należy używać ostrych metalowych narzędzi (szufelek, szpachelek), które mogą porysować powłoki ochronne. Dużo lepsza jest woda pod ciśnieniem, najlepiej z myjki wysokociśnieniowej. Czyszczenie zaczynamy od wylotu z rynny do rury spustowej.
Jeśli w wyczyszczonej rynnie stoi woda, świadczy to o jej złym zamocowaniu, które trzeba poprawić. Samodzielnie, z drabiny rozstawnej, możemy czyścić i naprawiać rynny znajdujące się na wysokości 3-4 m. Gdy okap jest wyżej i niezbędne jest wejście na stromy dach, lepiej zatrudnić do tych prac wyspecjalizowaną ekipę.
Elementy systemy rynnowego
Każdy system rynnowy, bez względu na materiał, z którego go wykonano, składa się z rynien, rur spustowych, elementów łączących i mocujących. Otwarte rynny mocuje się wzdłuż krawędzi dachu, korzystając z haków (rynajz).
To do nich trafia spływająca z pokrycia dachowego woda. Poszczególne odcinki rynien w linii prostej łączą złączki, a w narożach domu narożniki (zewnętrzne i wewnętrzne). Z rynien, za pomocą sztucerów (lejów spustowych), woda kierowana jest do rur spustowych, które odprowadzają ją w dół, poza budynek.
Mocuje się je do ścian za pomocą obejm. Kształtki, montowane na końcu rur, to wylewki. Końce rynien zamykają denka, jako elementy uzupełniające mogą pojawić się, np. zakładane w lejach spustowych sitka. Użytecznym elementem jest czyszczak (rewizja), który umożliwia usuwanie zanieczyszczeń z dolnego fragmentu rury spustowej. Da się w niej także osadzić łapacza deszczówki.
Kiedy jego klapa jest zamknięta, łapacz jest po prostu rurą spustową, po jej otwarciu wodę można skierować, np. do beczki i później wykorzystać do podlewania ogródka.
Wykonanie drobnych napraw orynnowania
Poluzowane denka czy niedokręcone obejmy wystarczy poprawić. Mocowane na wcisk zaślepki można dla pewności przykleić. Jeśli jakiegoś elementu brakuje, a orynnowanie jest raczej nowe, prawdopodobnie da się go dokupić. Nowymi zastępuje się również zdeformowane lub przebarwione elementy z PVC. Przy tym materiale wyjątkowo istotna jest staranność montażu.
Rynny z plastiku wskutek zmian temperatury mogą się naprężać i - jeśli zostały źle odmierzone - pękać lub wypadać z haków. Pękanie i odkształcenia wynikają także z nieprawidłowego mocowania rynajz - nie w linii prostej albo pod niewłaściwym kątem.
Przecieki pojawiają się zwykle na łączeniach - gdy wyeksploatowana złączka rynien nie trzyma jak należy, można całość pociągnąć uszczelniaczem dekarskim bądź silikonem. W przypadku złączek systemowych, zwykle wystarczy wymiana uszczelki lub dociągnięcie zamków.
Zarysowania i odpryski na rynnach metalowych da się zamalować zaprawką do metalu w odpowiednim kolorze. Pracą poważniejszą, ale wciąż do wykonania we własnym zakresie, jest malowanie rynien pokrytych łuszczącą się farbą. W tym przypadku zaczynamy od usunięcia starej powłoki (szpachelką, szczotką drucianą, gruboziarnistym papierem ściernym), potem powierzchnię matowi się papierem drobnoziarnistym, odpyla i maluje.
Do trudniejszych zadań trzeba wezwać fachowców, orynnowanie naprawia się bowiem tą samą metodą, którą je montowano - jeśli było klejone i nitowane, ponownie trzeba je kleić i nitować, lutowane znowu się lutuje. Rynny stalowe dawnego typu sprawiają jeszcze inne problemy. Stosowane kiedyś powłoki malarskie były nietrwałe, w dodatku źle łączą się z farbami oferowanymi aktualnie. Produkty tylko ocynkowane szybko ciemnieją, po latach stają się wręcz czarne.
Raczej nie da się do nich dopasować gotowych elementów dostępnych w składach budowlanych, trzeba więc zatrudnić fachowca, który odtworzy te stare, co zwykle jest droższe. Zresztą, rynny plastikowe sprzed lat też wyraźnie ustępują współczesnym - dużo łatwiej się przebarwiają i kruszą.
Wymiana elementów orynnowania
Zastąpienie nowym to najlepsze rozwiązanie, gdy orynnowanie jest w kiepskim stanie. Dobrą okazją do założenia nowych rynien jest wymiana pokrycia dachowego. Inwestorzy decydują się przeważnie na produkty z PVC lub stalowej blachy powlekanej.
Rynny z tych materiałów na oko trudno odróżnić, równie łatwo się je montuje, podobna jest też trwałość obu wyrobów, oceniana na 30-50 lat. I jeden i drugi kupujemy wraz z całym systemem rynnowym. Rynny z PVC są odporne na korozję oraz działanie kwaśnych i słonych deszczy. Dlatego poleca się je w rejonach nadmorskich.
Są produkowane z barwionego w masie polichlorku winylu, dzięki czemu nawet głębokie zarysowania pozostają niewidoczne. Niestety, pod wpływem słońca plastik może się odbarwić, a ze względu na dużą rozszerzalność cieplną PVC przy montażu konieczne jest stosowanie złączek przesuwnych. Produkt jest też podatny na uszkodzenia mechanicznie, szczególnie w niskiej temperaturze, gdy tworzywo staje się kruche.
Nie wymaga za to żadnej konserwacji i jest dość tani. Rynny z ocynkowanej blachy stalowej produkowane są metodą wytłaczania. Kolor i trwałość zapewniają im powłoki dekoracyjno- ochronne. Są bardziej wytrzymałe, pod wpływem uderzenia raczej się odkształcą, niż pękną. Dobrze znoszą zarówno silne nasłonecznienie, jak i niską temperaturę. Niestety korodują, zwłaszcza w miejscach, gdzie zostały uszkodzone.
Dlatego odradza się ich montaż na budynkach sąsiadujących z wysokimi drzewami, których gałęzie mogą ocierać się o orynnowanie i ścierać powłokę ochronną. Z obu materiałów wytwarzane są rynny o przekroju półokrągłym, prostokątnym, kwadratowym. Paleta dostępnych kolorów jest bogata. Oferowane jest jeszcze orynnowanie z miedzi, aluminium i stopu cynkowo- tytanowego, ale wysoka cena skutecznie odstrasza amatorów tych trwałych rozwiązań.
Montaż elementów orynnowania
Przeprowadza się po wykonaniu obróbek blacharskich krawędzi dachu, czyli po zamocowaniu pasów nadrynnowych, zapobiegających podciekaniu wody pod pokrycie.
Podtrzymujące rynny rynajzy przykręca się bezpośrednio do krokwi, do deski okapowej albo czołowej. Ich rozstaw jest dostosowany do konkretnego systemu i wynosi na ogół 50-60 cm. Jednocześnie haki nie powinny być dalej niż 10-15 cm od złączek, lejów spustowych i narożników.
Obróbka blacharska na krawędzi pokrycia powinna sięgać 3-5 cm nad rynnę, zaś linia przedłużająca płaszczyznę dachu ma przebiegać 1-2 cm nad ich krawędzią. Montaż za niski względem połaci dachu skutkuje przelewaniem się wody nad rynną, zbyt wysoki może sprawić, że zimą oberwie ją zsuwający się z połaci śnieg.
Na dachy bezokapowe i z gzymsem dobiera się rynny z płaskim dnem (kwadratowe lub prostokątne), które układa się bezpośrednio na podłożu lub na wiszących uchwytach. Zaleca się niewielkie nachylenie rynien (0,5-1%) w kierunku odpływu. Dzięki temu wzrasta wydajność odprowadzania wody (o około 20%) i maleje prawdopodobieństwo tworzenia się zastoin.
Rury spustowe umieszcza się najczęściej na końcach prostych odcinków orynnowania i łączy na wcisk. Odległość między obejmami, którymi przytwierdzono je do ściany, nie powinna przekraczać 1,8-2 m. Zmianę kierunku rur umożliwia stosowanie kolan o różnym kącie załamania. W dachach wymagających zapewnienia wentylacji podpokryciowej (wykonania szczelin wentylacyjnych), mocowanie rynien nie może ograniczać dopływu powietrza pod pokrycie.
Układanie kabli grzewczych w rynnach
Korzystając z okazji, w rynnach można ułożyć kable grzewcze. Dlaczego warto o nich pomyśleć? Bo zalegające w orynnowaniu lód i śnieg mogą je całkowicie zablokować, sople zaś stwarzają zagrożenie dla zdrowia domowników. W skrajnym przypadku, nadmiernie obciążona rynna może się oberwać.
Przewody grzewcze układa się na dnie rynien i wewnątrz rur spustowych, koniecznie na całej ich długości. Jeśli zbyt krótki przewód nie sięgnie końca rury, u jej wylotu powstanie lodowy korek. Równie kiepskim rozwiązaniem jest ułożenie ogrzewania tylko w rynnach, z pominięciem rur. Cóż z tego, że śnieg zgromadzony w rynnie się stopi, jeśli po chwili zamarznie w rurze, blokując odpływ?
Przewody układane na dachu muszą być odporne na zmienne warunki atmosferyczne oraz promieniowanie UV. Dzielą się na stałooporowe i samoregulujące.
Stałooporowe grzeją z taką samą mocą na całej swojej długości. Część energii jest marnowana, bo nie w każdym miejscu potrzebne jest tyle samo ciepła. Przewody samoregulujące mają rdzeń ze specjalnego tworzywa, dzięki czemu ich różne odcinki mogą grzać z odmienną mocą.
Im zimniejszy jest kabel i jego otoczenie, tym intensywniejsze grzanie. Przewód podgrzewa te miejsca, które pokrywa śnieg i lód, w innych prawie nie oddaje ciepła. Oczywiście, kosztuje więcej niż zwykły, stałooporowy.
Ogrzewanie rynien włącza się, zanim zbierze się w nich lód. Ma bowiem niewielką moc grzewczą i jest używane przede wszystkim zapobiegawczo. Rozmrożenie dużej masy lodu wymaga dostarczenia dużej ilości ciepła i jest trudne, bo działający przewód wytapia wokół siebie tylko niewielki kanalik.
Część inwestorów włącza i wyłącza je ręcznie. To opcja najtańsza, ale niewygodna i nieskuteczna. Mało komu chce się na okrągło sprawdzać, czy ogrzewanie nadal jest potrzebne. W efekcie czasami system funkcjonuje za długo, a kiedy indziej nie pracuje, gdy powinien. Dlatego sterowanie warto zautomatyzować.
Regulator z czujnikami opadu oraz temperatury zareaguje, gdy pada i temperatura jest ujemna. Sam mróz bez opadów nie jest przecież problemem, podobnie jak śnieg lub deszcz, który nie zamarza.
Janusz Werner
Zdjęcie otwierające: Galeco
Komentarze