Gotowe systemy rynnowe - oferta, wybór, montaż

Potocznie na system odprowadzania wody z dachu mówi się "rynny". Tymczasem rynny to tylko elementy poziome, które montuje się wzdłuż okapu. Woda spływa przez rury spustowe - czasem do specjalnego zbiornika.

Do mocowania i łączenia rynien i rur spustowych używa się wpustów, kolanek, obejm, trójników, rynhaków i muf. Najlepiej kupić je w komplecie od jednego producenta, aby nie było problemów z ich doborem, a potem montażem.

Odradzamy montowanie rynien samodzielnie - lepiej poprosić znajomego dekarza, a jeśli takiego nie mamy - poszukać przez Stowarzyszenie Dekarzy albo popytać tych, którzy ostatnio montowali lub wymieniali rynny; zawsze też prośmy o referencje i informacje o wykonanych projektach.

---

Co znajdziemy na rynku?

System rynnowy powinien być wykonany z materiałów odpornych na ulewny deszcz, zamarzający śnieg i zmiany temperatury. Powinien także pasować do stylistyki domu i harmonizować z kolorem elewacji, pokrycia dachu i stolarki okiennej.

Orynnowanie z PVC

Swoją popularność zawdzięcza niskiej cenie i trwałości. Rynny z PVC są odporne na korozję, więc można je stosować w regionach, gdzie występują kwaśne deszcze szkodliwe dla metali oraz słone bryzy i dymy przemysłowe.

Rury produkuje się z PVC barwionego w masie, dzięki czemu nie są na nich widoczne zarysowania spowodowane np. przez gałęzie. Orynnowania z PVC można więc stosować w domach otoczonych drzewami i krzewami.

Orynnowania z PVC montuje się szybko i łatwo dzięki specjalnym zatrzaskom oraz uszczelkom i nie trzeba do tego specjalistycznych narzędzi. Elementy produkuje się w wielu kolorach, więc nietrudno je skomponować z pokryciem dachu i elewacją. Można je stosować zarówno na prostych, jak i skomplikowanych dachach, nawet z krawędziami łukowymi. Nie wymagają odnawiania.

Wadą PVC jest znaczna rozszerzalność termiczna. Aby rynny i rury mogły swobodnie rozszerzać się i kurczyć wraz ze zmianami temperatury, a przy tym połączenia zachowywały szczelność, łączy się je specjalnymi gumowymi uszczelkami z EPDM i uchwytami (w razie konieczności połączenia można rozmontować i zmontować powtórnie).

W temperaturze poniżej 10°C PVC staje się kruche i może pękać wskutek uderzeń zlodowaciałego śniegu. Pod wpływem słońca PVC może natomiast zmieniać kolor, dlatego do domów silnie nasłonecznionych lepiej wybrać orynnowanie w jasnym kolorze, dzięki czemu będzie się mniej nagrzewać i wolniej płowieć; jeśli takie orynnowania nie pasuje do kolorystyki elewacji, warto wybrać rynny, które są jasne wewnątrz.

Montaż. Rury spustowe z PVC mają połączenia kielichowe (koniec jednego elementu wsuwa się w kielich drugiego) lub też łączy się je za pomocą muf. Szeroka zakładka kielicha zapewnia szczelność bez dodatkowych uszczelek.

Rynny i rury spustowe mocuje się hakami i obejmami. Najczęściej są to elementy wykonane w całości z tworzywa sztucznego, ale stosuje się również stalowe z powłoką PVC.

Rynny łączy się na złączki i zapinki z uszczelką gumową, połączenia zatrzaskowe z uszczelką lub na klej.

Trwałość. 40-50 lat.

Orynnowania ze stali powlekanej lub lakierowanej

Jest równie popularne jak orynnowania z PVC. Jest odporne na uszkodzenia mechaniczne: pod wpływem uderzenia częściej się odkształca, niż pęka, a odkształcone łatwiej naprawić niż pęknięte.

Pod wpływem zmian temperatury elementy stalowe rozszerzają się tylko nieznacznie i dobrze znoszą zarówno niską, jak i wysoką temperaturę. Orynnowanie ze stali powlekanej lub lakierowanej jest zatem odpowiednie do domów budowanych w rejonach o obfitych opadach śniegu, a także w miejscach silnie nasłonecznionych.

Rodzaje i kolory powłok ochronnych mogą być różne (patrz ramka wyżej).

Rynny ze stali powlekanej lub lakierowanej nadają się do każdego typu pokrycia.

Mają wady: podatność na korozję - w miejscach uszkodzeń powłoki ochronnej, o co nietrudno w czasie transportu lub montażu, dlatego kupując, zwróćmy uwagę, czy rynny i rury spustowe są zabezpieczone specjalną folią, którą usuwa się dopiero podczas układania orynnowania. Zarysowania powłoki są widoczne na powierzchni elementów systemu orynnowania.

Do zamontowania stalowych rynien i rur spustowych potrzebne są specjalistyczne narzędzia, sam montaż też nie należy do najłatwiejszych.

Uwaga!
W części systemów rynnowych ze stali tylko podstawowe elementy są z materiałów najlepszej jakości, a haki, obejmy czy złączki - już nie. Tylko u renomowanych producentów wszystkie elementy systemu są ze stali tej samej jakości i pokrywane są jednolitymi powłokami ochronnymi, ale są droższe.

Montaż. Wszystkie elementy spina się złączkami lub klamrami wyposażonymi w uszczelki. Montaż ułatwia specjalna zatrzaskowa konstrukcja haków rynnowych i ściennych.

Trwałość. Około 50 lat.

Orynnowania z aluminium

Mniej popularne orynnowania, choć odporniejsze na uszkodzenia od orynnowania z PVC i odporniejsze na korozję od stalowych. Rury i rynny są gładkie, dzięki czemu woda szybko z nich spływa. Specjalistyczna ekipa może przygotowywać rynny i rury na placu budowy, dzięki czemu elementy mogą być bardzo długie - nawet 25-metrowe. Powstaje przy tym mała ilość odpadów, a dzięki zredukowaniu liczby połączeń nie trzeba stosować łączników. Wykonywanie orynnowania na budowie przez specjalistyczną ekipę zmniejsza ryzyko popełnienia błędów.

Orynnowania z aluminium są dostępne w wielu kolorach.

Wadą tych systemów jest pracochłonna obróbka (docinanie elementów, wycinanie otworów na rury spustowe i doginanie łączników). Montaż wymaga dużej staranności, a do łączenia trzeba używać specjalistycznych złączek umożliwiających odkształcanie się aluminium pod wpływem zmian temperatury. Z aluminium nie produkuje się elementów o niewielkich średnicach przeznaczonych na małe dachy. Wadą jest też wysoka cena.

Montaż. Elementy aluminiowego systemu rynnowego można łączyć na zakład, nitować i kleić, ale bardzo często rynny aluminiowe wykonuje się w technologii ciągłej na giętarkach, bezpośrednio na placu budowy.

Trwałość. Do 100 lat.

Orynnowania z miedzi

Mniej popularne, choć mają wiele zalet: są odporne na korozję (dzięki naturalnej patynie, która nadaje miedzi szlachetny wygląd) i bardzo trwałe.

Wady: ze względu na zjawisko elektrokorozji rynien miedzianych nie można łączyć z pokryciem z blachy stalowej ocynkowanej ani aluminiowej: nadaje się na dachy kryte blachą miedzianą, dachówką lub papą. Orynnowania z miedzi są drogie.

Montaż. Miedziane elementy rynien łączy się na zakład i lutuje. Stosuje się także łączenie spoiwem poliuretanowym. Lutowanie wymaga wprawy, dlatego orynnowania z miedzi powinien układać doświadczony fachowiec.

Trwałość. Do 300 lat.

Wybieramy rynny

Kształt i wielkość

Najpopularniejsze są rynny półokrągłe i półeliptyczne. Przekrój o takim kształcie zapewnia łatwe spływanie wody i spłukiwanie zanieczyszczeń. Rynny półokrągłe mogą mieć średnicę od 10 (do małych daszków) do 20 cm, ale nie mniej niż 10 cm.

Podstawowe elementy systemu rynnowego.

Uwaga!
Nawet jeśli z obliczeń wynika, że rynny mogą mieć średnicę poniżej 10 cm, to nie warto stosować mniejszych: oszczędności będą niewielkie, a większe za to będzie prawdopodobieństwo zatkania ich przez zamarznięty lód lub liście.

Do półokrągłych i półeliptycznych rynien stosuje się rury spustowe o przekroju okrągłym. Można też kupić rury spustowe o przekroju kwadratowym lub prostokątnym, do których pasują tylko rynny trapezowe. Taki kształt nie ułatwia spływania wody, za to (niestety) zwiększa koszt orynnowania.

Dopuszczalna długość pojedynczych rynien wynosi 20 m, ale lepiej dzielić je rurami spustowymi na krótsze odcinki, bo na końcu bardzo długiej rynny dochodziłoby do nadmiernego spiętrzenia wody. Ponadto bardzo długie rynny szpecą elewację, a to dlatego, że ich linie - ze względu na niezbędny spadek - w widoczny sposób odbiegają od poziomu.

Uwaga!
Do dzielenia rynien dłuższych niż 20 m na krótsze odcinki trzeba używać specjalnych złączek dylatacyjnych, które zapewniają swobodę kurczenia się i wydłużania łączonych odcinków.

Elementy

Im bardziej skomplikowany dach, tym więcej elementów orynnowania trzeba na nim zastosować. Ich wielkość i liczba zależy od:

• EPD - czyli efektywna powierzchnia dachu obliczona ze wzoru: EPD = (W+1/2 H) · L , w którym:
  W - połowa szerokości dachu,
  H - wysokość dachu,
  L - długość dachu.
  
  Z tego wzoru można korzystać, jeśli nachylenie połaci przekracza 10°. Jeśli jest mniejsze, przyjmuje się, że EPD jest taka sama jak powierzchnia dachu.
  Uwaga!
  EPD to wielkość orientacyjna i kierowanie się tylko nią może prowadzić do poważnych błędów.
• miejsca przecięcia dwóch połaci dachowych, czyli koszy, gdzie zaleca się montaż dodatkowych rur spustowych, bo tam zawsze spływa więcej wody, która mogłaby się przelewać nawet podczas niewielkiego deszczu. Jeśli dach jest prosty, np. dwuspadowy bez lukarn, to zwykle wystarczają cztery rury spustowe - po jednej na każdym krańcu okapu.

Akcesoria

Oprócz rynien, rur i elementów do montażu w systemach orynnowania stosuje się akcesoria zapobiegające gromadzeniu się zanieczyszczeń oraz tworzeniu się korków lodowych:

• siatki i koszyczki - chronią przed wpadaniem większych zanieczyszczeń, gałęzi, liści, a ponadto uniemożliwiają ptakom zakładanie gniazd w rynnach;
• przewody grzejne - umieszcza się je albo w rynnach, albo na połaci dachu, aby w tych miejscach nie tworzyły się oblodzenia. Mogą być stałej mocy i sterowane termostatem lub samoregulujące, których moc dostosowuje się do temperatury panującej na zewnątrz. Te ostatnie pobierają mniej energii, a więc są bardziej ekonomiczne w eksploatacji, ale znacznie droższe.

---

Montaż orynnowania

Najlepiej powierzyć go dekarzowi lub zapytać o sprawdzonego specjalistę w firmie, w której kupowaliśmy orynnowanie. Choć montaż nie musi być trudny, nie warto wykonywać go samodzielne, bo powoduje to utratę gwarancji (większość producentów udziela jej pod warunkiem, że montaż wykona fachowiec).

Montaż orynnowania powinien być wykonany zgodnie z następującymi zasadami.

Uchwyty (rynhaki) powinny być umieszczone w odstępach:

• ok. 40 cm, jeśli podtrzymują rynny z PVC,
• 50-60 cm, jeśli rynny są stalowe.

Niezależnie od tej zasady rynna powinna być podtrzymana uchwytem w pobliżu każdego wpustu do rury spustowej, a także na obydwu końcach.

Rynny powinny być zamontowane tak, by:

• co najmniej połowa ich szerokości wystawała poza zakończenie połaci dachowej;
• krawędź przy ścianie była ok. 1,5 cm wyżej od krawędzi zewnętrznej; dzięki temu nawet gdy dojdzie do przelewania się wody, nie będzie zalewana elewacja.

Odstępy rur spustowych powinny wynosić 12-20 m, a ponadto rury te powinny być umieszczone w każdym narożu budynku i pod każdymi koszami dachowymi.

Spadek rur spustowych w kierunku odpływu: powinien wynosić od 0,2 do 0,5% (2-5 cm na 10 m długości); wyznacza się go, rozciągając między skrajnymi rynhakami sznurek i odmierza od niego położenie uchwytów pośrednich.

Obróbki blacharskie okapu powinny być bardzo starannie wykonane: woda z dachu powinna trafiać do rynien, nie mocząc czołowej powierzchni krokwi ani deski okapowej.

Montaż orynnowania można przeprowadzać w temperaturze powyżej 5°C (niższa temperatura utrudnia zarówno klejenie, jak i lutowanie, a także powoduje zwiększenie kruchości elementów z PVC).

Montowane elementy powinny być czyste, trzeba także zwrócić uwagę na to, czy są równo przycięte i nie mają uszkodzeń mechanicznych.

opr.: Aleksandra Kuśmierczyk
zdjęcie wprowadzające: Gamrat