Wybieramy schody wewnętrzne

Kształty i wymiary schodów

Kształt biegu schodów, czyli trasa, po jakiej poruszamy się podczas wchodzenia czy schodzenia, zależy przede wszystkim od ich lokalizacji wewnątrz domu względem przegród budowlanych i poszczególnych pomieszczeń. Schody mogą być bowiem umieszczone w wydzielonej klatce schodowej, jak też "wychodzić" bezpośrednio z obszernego korytarza bądź salonu, będąc jednocześnie elementem dekoracyjnym wnętrza.

W nowo budowanych domach formę konstrukcji schodowej określa projekt, a podstawowe parametry użytkowe powinny formalnie odpowiadać obowiązującym przepisom budowlanym, zależnie od roli i funkcji jaką mają pełnić (schody główne czy pomocnicze).

Wysokość i szerokość stopni ma zasadniczy wpływ na wygodę poruszania się po nich. Optymalny kąt nachylenia wynosi ok. 30°, co odpowiada wymiarom stopni o wysokości 16-17 cm i szerokości 28-30 cm. Jako granicę w miarę nieuciążliwego ich pokonywania można przyjąć, że wysokość stopni nie powinna przekraczać 20 cm, a ich szerokość to minimum 25 cm.

Istotny jest również kształt biegu schodów. Najwygodniejsze są schody proste, jedno lub dwubiegowe ze spocznikiem prostym lub narożnym. Dość popularne są też schody mieszane, w których część biegu jest prosta, a część o stopniach w kształcie trapezu (tzw. zabiegowe). Przy mniej intensywnej komunikacji między piętrami czy wykorzystywaniu do wchodzenia na adaptowane poddasze, montowane są też schody kręte, które zajmują niewielką powierzchnię.

Schody zabiegowe. Fot. Teko.

Schody kręte nie zajmują dużej powierzchni. Fot. Schody Prudlik.

Jak rozmierzyć stopnie?

Stopnie schodów muszą mieć jednakową wysokość na całej długości biegu - dopuszczalne odchylenie nie może przekraczać 10 mm pomiędzy poszczególnymi stopniami. Przy ustalaniu ich wysokości musimy brać pod uwagę różnicę poziomów wykończonych powierzchni podłóg, co jest szczególnie istotne, gdy wykonujemy schody betonowe już na etapie stanu surowego.

Przy obliczeniach trzeba więc uwzględnić grubość wszystkich warstw podłogowych na niższym i wyższym poziomie i grubość okładzin przewidzianych do zamocowania na surowych schodach, np. nakładek drewnianych.

Z czego budować schody?

Schody w domach jednorodzinnych mogą być budowane jako żelbetowe, drewniane, rzadziej metalowe. Ich konstrukcja zależy głównie od kształtu biegu i lokalizacji oraz od pożądanej estetyki.

Zależnie od tego wykonujemy je na różnych etapach budowy - schody betonowe robione są głównie podczas stawiania stanu surowego, natomiast drewniane i metalowe montujemy w już przynajmniej częściowo wykończonych pomieszczeniach bądź przy pracach modernizacyjnych.

Schody żelbetowe płytowe

Należą do najczęściej wykonywanych zarówno jako proste, jak i krzywoliniowe. Charakteryzują się duża stabilnością i można je dowolnie wykańczać, np. nakładkami drewnianymi, płytkami ceramicznymi czy wykładziną dywanową.

Schody płytowe wykonuje się jako wylewane w deskowaniu spoczywającym na podpartej pochylni zbitej z desek. Przy biegach prostych nie ma większego problemu z ukształtowaniem spodu deskowania. Tworzy je płaska płyta podparta ryglami co ok. 1 m. Znacznie bardziej skomplikowane będzie utworzenie deskowania spodniego przy schodach krzywoliniowych.

Deskowanie wykonuje się wtedy z użyciem wąskich listewek pozwalających na kształtowanie pochylni lub przy użyciu wodoodpornej sklejki. Powierzchnia tak utworzonej pochylni powinien zapewniać równomierną grubość żelbetowej płyty na całej długości i szerokości schodów.

Schody żelbetowe wylane w deskowaniu podczas budowy nowego domu. Fot. M. Szymanik.

Zbrojenie wzdłużne schodów - o określonej w projekcie średnicy i rozstawieniu - musi być zakotwione u góry w podciągu stropowym oraz w dolnej stopie - fundamencie osadzonym na gruncie lub w stropie niższej kondygnacji. Przy układaniu zbrojenia w deskowaniu należy zapewnić zachowanie ok. 2 cm odstępu prętów od szalunku poprzez podłożenie podkładek dystansowych.

Betonowanie powinno być przeprowadzone w jednym cyklu, zaczynając od najniższego stopnia. Kłopotliwego i czasochłonnego deskowania i zbrojenia można uniknąć, decydując się na zamontowanie gotowych, prefabrykowanych schodów żelbetowych, które zależnie od możliwości producenta mogą być niemal dowolnie ukształtowane. Oczywiście do ich montażu niezbędny będzie dźwig użyty na odpowiednim etapie stawiania stanu surowego.

Rzadziej wykonywane są żelbetowe schody wspornikowe, ażurowe bez podstopnic. Mogą być budowane w dwóch wariantach - jako jednostronnie osadzone w ścianie domu lub mocowane do centralnej belki nośnej.

Przy jednostronnym zamocowaniu mają skłonność do wpadania w drgania podczas chodzenia i często są dodatkowo stabilizowane są prętami bądź linami mocowanymi do sufitu, które jednocześnie pełnią funkcje barierki wzdłuż brzegów schodów.

Montaż schodów drewnianych

Wykonywane są z reguły na indywidualne zamówienie w wyspecjalizowanych firmach, a ich forma może być bardzo rozbudowana, np. z elementami giętymi. Montowane są jako wolnostojące i przylegające do ściany. Pozwalają na niemal dowolne kształtowanie biegu i dekoracyjne wykończenie.

Forma schodów drewnianych może być bardzo rozbudowana i urozmaicona dekoracjami. Fot. Gierszewski.

Można również zdecydować się na zakup schodów "z magazynu", np. w postaci pakietu gotowych elementów - policzków, stopni, podstopnic, tralek czy poręczy, a oferta producentów umożliwia dobór odpowiedniego ich rodzaju do naszych wymagań i warunków zamontowania. Ich montaż na budowie sprowadza się do zamocowania belek policzkowych, osadzenia stopni i balustrady.

W warunkach amatorskich można pokusić się o samodzielne wykonanie jedynie schodów prostych, policzkowych ze stopniami opartymi, np. na listwach wspornikowych przymocowanych do wang (policzków). Zależnie od lokalizacji i przeznaczenia mogą być wyposażone w podstopnice lub też w formie ażurowej.

Przy modernizacji domu wymagającej, np. zapewnienia wygodnego wejścia na strych czy poddasze użytkowe najczęściej decydujemy się montaż gotowych schodów uniwersalnych, gdyż zajmują one niewielką powierzchnię i pozwalają na łatwe dopasowanie do konkretnych lokalizacji.

Niemniej - przed rozpoczęciem prac modernizacyjnych - warto zapoznać się z wymaganiami montażowymi poszczególnych rodzajów schodów i do nich dostosować przeróbki w konstrukcji domu. Jako gotowe dostarczane w paczkach, możemy najczęściej kupić schody kręte i modułowe w formie konstrukcji metalowo-drewnianej. które dzięki samonośnej budowie łatwo zamontować niemal w każdych warunkach. Schody kręcone opierają się na centralnym słupie, na który nakładane są wsporniki ze stopniami.

Gotowe schody modułowe nadają się do samodzielnego montażu. Fot. Atrium System.

Tuleje dystansowe pozwalają na regulację wysokości stopni, a więc na dostosowanie ich do wymaganej wysokości całych schodów. Z kolei schody modułowe charakteryzują się dużą dowolnością kształtowania ich biegu - mogą być montowane jako proste, kątowe czy nawet półokrągłe.

Poszczególne moduły tworzą bowiem schodkową konstrukcję nośną pozwalającą jednocześnie na przemieszczenie poszczególnych stopni w płaszczyźnie poziomej i regulację wysokości poprzez podkładki dystansowe. Oba rodzaje schodów wykonywane są różnych wariantach wykończeniowych z użyciem elementów, ze stali lakierowanej, nierdzewnej, różnych gatunków drewna i tworzyw sztucznych.

Autor: Cezary Jankowski
Zdjęcie otwierające: Teko
Zdjęcia w tekście: Teko, Schody Prudlik, M. Szymanik, Gierszewski, Atrium System
Film: TV Budujemy Dom dla Demo-Projekt