O czym pamiętać, budując instalację wodno-kanalizacyjną na działce?

Chociaż jeszcze pół wieku temu nie brakowało domów bez bieżącej wody i kanalizacji, to dziś trudno sobie wyobrazić życie bez tych udogodnień. Najbardziej odczuwamy to w razie jakiejś awarii.

Jednak woda jest potrzebna już na etapie budowy, bez niej nie przygotujemy zapraw, tynków itd. Dlatego zaopatrzenie w wodę i odbiór ścieków to rzeczy, bez których po prostu nie sposób się obyć.

JAK WYKONAĆ PRZYŁĄCZE DO WODOCIĄGU?

W domach jednorodzinnych jako źródło wody wchodzi w grę wodociąg lub studnia. W pierwszym przypadku, buduje się przyłącze łączące posesję z siecią publiczną. Jeżeli budynku jeszcze nie ma, potrzebna jest studzienka z wodomierzem i kran ponad powierzchnią gruntu.

Studzienka musi chronić przed mrozem, dlatego jej dno sięga poniżej głębokości przemarzania gruntu i często jest izolowana od góry. Ponadto powinno się przewidzieć możliwość wygodnego spuszczania wody z rury z kranem.

Na początku budowy, przy robieniu wykopów pod fundamenty, zakopuje się rurę wodociągową od studzienki do domu. Doprowadzenie wody do budynku będzie wymagało jedynie wykonania połączenia w studzience.

Po zakończeniu budowy – zwykle przenosi się wodomierz do domu (za zgodą zakładu wodociągowego, bo należy go od nowa zaplombować).

O CZYM TRZEBA PAMIĘTAĆ, DECYDUJĄC SIĘ NA STUDNIĘ?

Jeżeli decydujemy się na studnię, jej lokalizację najlepiej od razu zaznaczyć w projekcie, na planie zagospodarowania działki. Wówczas nie będziemy musieli składać już odrębnego zgłoszenia zamiaru jej budowy.

Jeśli studnia ma być docelowym źródłem wody, jej usytuowanie powinno przede wszystkim spełniać wymagane prawem warunki odnośnie odległości od szamba, przydomowej oczyszczalni ścieków, granic posesji.

Z wchodzących w grę miejsc trzeba wybrać takie, które nie będzie kolidować z naszą koncepcją zagospodarowania terenu, nie będzie przeszkadzać w trakcie budowy, równocześnie pozwoli wygodnie doprowadzić wodę do budynku, do pomieszczenia z hydroforem.

Czerpanie wody ze studni może być też rozwiązaniem tymczasowym, na okres budowy, gdy chcemy już ją rozpocząć, a procedury związane z wykonaniem przyłącza wodociągowego się przeciągają.

W takiej sytuacji wystarczająca może być tańsza od wierconej tzw. studnia abisyńska (wąskorurowa). Wadą tego rodzaju studni, poza niewielką wydajnością, jest skłonność do szybkiego zamulania się.

Często po kilku latach nie nadają się już do użytku. Jeżeli po zakończeniu budowy chcemy dalej z niej korzystać do podlewania, mycia samochodu itp., warto jednak zdecydować się na studnię wierconą.

Co ważne, restrykcyjne wymogi odnośnie lokalizacji obowiązują tylko studnie, z których będzie czerpana woda przeznaczona do spożycia przez ludzi, a nie studni używanych wyłącznie w celach gospodarczych.

Przepisy określają minimalne odległości pomiędzy studnią a innymi obiektami na działce. Wykonanie studni i oczyszczalni z drenażem na małej posesji może być niemożliwe.

JAKIE ZALETY MA PRZYŁĄCZENIE DO WODOCIĄGU?

Warto zbudować przyłącze, jeżeli tylko mamy taką możliwość. Obowiązek jego wykonania może być również zapisany w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego lub decyzji o warunkach zabudowy.

Za zużytą wodę trzeba wprawdzie płacić, a i samo przyłącze może kosztować kilka tysięcy złotych, lecz w zamian dostajemy wodę wolną od zanieczyszczeń, zdatną do picia i regularnie badaną.

Woda z własnej studni okazuje się darmowa jedynie z pozoru, bo zwykle wymaga uzdatniania, które też kosztuje, i co najgorsze – nie zawsze daje ono satysfakcjonujący efekt.

Poza tym nie można zapominać o pieniądzach wydanych na zakup samych urządzeń do uzdatniania, zbiornika hydroforowego i pompy.

Co istotne, jakość i poziom wód gruntowych potrafi się wyraźnie zmieniać, a to może oznaczać konieczność dokupienia sprzętu uzdatniającego, w skrajnych przypadkach nawet wiercenia nowej studni.

Również pewność zaopatrzenia w wodę nieraz okazuje się iluzoryczna. O ile nie mamy rezerwowego zasilania pompy na wypadek awarii sieci energetycznej, to wody i tak nie będziemy mieli. Zaś awarie zasilania zdarzają się częściej niż wodociągów.

JAKIE SĄ ATUTY POSIADANIA STUDNI?

Na ogół zrobienie studni to nie tyle kwestia wyboru, co konieczności – jeśli nie mamy możliwości skorzystania z wodociągu. Jednak pod pewnymi warunkami studnia może być bardzo dobrym rozwiązaniem.

Do tego niedrogim zarówno w wykonaniu, jak i eksploatacji. Kluczowe znaczenie ma jakość wody w ujęciu. Jeżeli jest dobra i nie wymaga uzdatnienia, lub potrzebuje go tylko w minimalnym stopniu, zużywanie jej będzie cenowo bezkonkurencyjne.

Niestety, zdarza się to raczej rzadko. Woda nieco gorszej jakości może być za to z powodzeniem stosowana do celów gospodarczych (podlewanie ogrodu).

Właściwie zaplanowana studnia uniezależnia nas od infrastruktury, mediów sieciowych.

Po pierwsze, działek zdatnych do zabudowy, a pozbawionych dostępu do sieci wodociągowej, jest bardzo dużo.

Po drugie, taką ziemię kupimy taniej. Może to z nawiązką zrekompensować koszt wiercenia studni i uzdatniania wody.

Po trzecie, odpowiednio przemyślana studnia zapewni nam wodę nawet w przypadku poważnych awarii publicznej infrastruktury, takiej jak wodociągi i sieć energetyczna.

Elektryczną pompę studzienną da się zasilać z generatora prądotwórczego, ewentualnie z akumulatora z przetwornicą napięcia. Taki system zasilania awaryjnego najważniejszych domowych urządzeń (kocioł, pompa obiegowa c.o., pompa wody, lodówka, rolety zewnętrzne) trzeba fachowo skonfigurować, uwzględniając ich moc i wymagany czas pracy. Źródłem energii elektrycznej może być tu również instalacja fotowoltaiczna, przystosowana do działania niezależnie od sieci (off grid).

Najprostszy wariant to dodatkowa (poza elektryczną) pompa ręczna. Nie zasilimy z niej typowej instalacji wodnej w domu, jednak różnica pomiędzy kompletnym brakiem wody a możliwością przyniesienia jej w wiadrze i tak jest ogromna.

JAKIE FORMALNOŚCI TRZEBA SPEŁNIĆ, ŻEBY WYKONAĆ PRZYŁĄCZE?

Jeżeli chcemy zbudować przyłącze, pierwszym krokiem jest uzyskanie z zakładu wodno-kanalizacyjnego warunków technicznych, jakie musi ono spełniać. Standardowym wymogiem jest w nich obowiązek opracowania projektu uwzględniającego jego przebieg i parametry techniczne.

Pod względem prawnym, takie przyłącze możemy następnie wykonać nawet bez zgłaszania zamiaru wykonania robót budowlanych w starostwie powiatowym. Po czym podpisujemy umowę na dostawę wody i z niej korzystamy.

Jednak powszechnie obowiązek zgłoszenia zamiaru budowy przyłącza do starostwa powiatowego znajduje się w warunkach technicznych zakładu wod.-kan. W takiej sytuacji urząd ma 21 dni na ewentualne wniesienie sprzeciwu lub żądanie uzupełnienia dokumentacji.

Projekt przyłącza może być także częścią dokumentacji projektowej planowanego domu, bo obejmuje ona również plan zagospodarowania działki i sposób zapewnienia dostawy mediów. Wówczas, mając prawomocną decyzję o pozwoleniu na budowę albo uprawomocnione zgłoszenie (po upływie terminu na ewentualny sprzeciw), nie musimy składać już innej dokumentacji w organach administracyjno-budowlanych.

W praktyce wykonanie przyłącza zleca się de facto służbom zakładu wod.-kan. lub współpracującej z nim firmie. Dopełniają niezbędnych formalności, a inwestor jedynie płaci i podpisuje umowę na dostarczanie wody.

JAKA JEST PROCEDURA PRZY BUDOWIE STUDNI?

Studnie używane na potrzeby domów jednorodzinnych (głębokość do 30 m, pobór wody do 5 m3 na dobę) można zrealizować po zgłoszeniu w starostwie powiatowym (wydziale budownictwa i architektury).

Nie ma obowiązku opracowywania w związku z tym dokumentacji przez projektanta z uprawnieniami. Wystarczy opis planowanego rodzaju studni oraz oznaczenie jej umiejscowienia na działce (do tego zwykle wymagana jest kopia aktualnej mapy).

Ponadto trzeba dołączyć dokumentację wskazaną w innych przepisach – przede wszystkim oświadczenie o prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Urząd ma 21 dni na wniesienie sprzeciwu lub żądanie uzupełnienia dokumentacji.

W praktyce najważniejszym warunkiem jest zachowanie określonych odległości pomiędzy studnią oraz innymi obiektami na posesji. Kluczowe są te grożące zanieczyszczeniem wody, np. szambo (15 m) i drenaż rozsączający przydomowej oczyszczalni ścieków (30 m). Trzeba je oznaczyć na mapie dołączonej do zgłoszenia.

JAKIE SĄ RODZAJE STUDNI?

Obecnie w budynkach jednorodzinnych dominują studnie wiercone. To odwierty o małej średnicy, np. 125 mm, za to bardzo dużej głębokości sięgającej 30 m. Powinny być wyposażone we wkład ze specjalnych rur studziennych z tworzywa sztucznego lub stali nierdzewnej. Chroni on przed przenikaniem do wnętrza studni zanieczyszczonej wody z płytko położonych warstw.

Zdecydowanie trzeba odradzić stosowanie zwykłych, kanalizacyjnych rur z PVC. Nie są one przeznaczone do kontaktu z wodą pitną, mają mniejszą wytrzymałość i nie gwarantują szczelności na połączeniach.

Czasem na potrzeby budowy, do celów gospodarczych albo na działkach rekreacyjnych, robi się tzw. studnie wąskorurowe, potocznie nazywane abisyńskimi. To właściwie kilka metrów stalowej rury wbitej w grunt.

Pierwszy odcinek zakończony jest tzw. grotem, ułatwiającym wbijanie lub wkręcanie, oraz koszem filtracyjnym, przez który napływa woda z gruntu. Są tanie i nietrudne do wykonania, jednak mało wydajne, a po kilku latach często ulegają zamuleniu i przestają być zdatne do użytku.

Dominujące dawniej studnie z kręgów betonowych (kopane) obecnie wykonuje się rzadko. Są zwykle płytkie (5–10 m), co oznacza, że wodę czerpiemy z płytkich, najbardziej narażonych na zanieczyszczenia pokładów. Ponadto ich przygotowanie jest pracochłonne i dość kosztowne, ze względu na cenę kręgów. Na ogół spotyka się wykonane przed laty studnie, wykorzystywane teraz już tylko do celów gospodarczych.

Studnia wiercona może sięgać do głęboko położonych warstw wodonośnych. Ze względu na specyfikę ukształtowania terenu i układ warstw gruntu lustro wody stabilizuje się zwykle znacznie powyżej dna odwiertu.

Studnia wąskorurowa popularnie nazywana abisyńską. Tania i łatwa do wykonania, ale płytka i niezbyt wydajna.

Studnie kopane dawniej były bardzo popularne. Obecnie to rzadkość bo są dość płytkie i kłopotliwe w wykonaniu.

JAKIE POMPY STOSUJE SIĘ DO STUDNI?

Ze studni z kręgów wodę da się czerpać nawet wiadrem, z wąskorurowej zaś ręczną pompą. Lecz to rozwiązania dobre co najwyżej na wypadek awarii sieci energetycznej. W domach jednorodzinnych standardem są pompy z napędem elektrycznym oraz zbiorniki hydroforowe (ciśnieniowe) na wodę.

Mogą być zblokowane – pompa samozasysająca wraz ze zbiornikiem stanowi gotowy komplet, umieszczony w budynku. To najpopularniejszy wariant. Jednak przy takiej pompie lustro wody w studni nie może znajdować się więcej niż 7–8 m poniżej pompy. Teoretyczna granica tzw. wysokości ssania to wprawdzie ok. 10 m, ale trzeba uwzględnić straty ciśnienia i nieefektywną pracę pompy na granicy możliwości.

Pompa samozasysająca, pozioma, monoblokowa. Głębokość zasysania do 9 m. fot. Belsan

Zaletą zestawu hydroforowego jest nietrudny dostęp do pompy, co znakomicie ułatwia ewentualne naprawy. Wadą jest zaś głośna praca. Bardzo dokuczliwa, jeśli zbiornik jest mały i pompa często się włącza. Z tego powodu najlepiej umieścić zestaw hydroforowy z dala od pomieszczeń, w których potrzebujemy ciszy, szczególnie sypialni.

Drugie rozwiązanie to tzw. pompa głębinowa opuszczona do studni, poniżej lustra wody, i połączona rurą ze zbiornikiem w budynku. W tym wariancie wodę można czerpać także z dużej głębokości. Wysokość ssania jest przecież zerowa, a wysokość podnoszenia – wynosząca nawet kilkadziesiąt metrów – nie jest żadnym problemem dla tych urządzeń.

Pompy głębinowe DIVERTRON przeznaczone są do tłoczenia czystej, zimnej wody. Konstrukcja pompy sprawia iż idealnie nadaje się ona do stosowania w studniach kręgowych lub zbiornikach wielkogabarytowych bez konieczności stosowania dodatkowego płaszcza chłodzącego. fot. Omnigena

Istotną zaletą jest cicha praca, bo pompy w domu nie słychać. Wadą jest zaś utrudniony dostęp do pompy, którą trzeba wyciągnąć ze studni.

Uwaga! Powszechnym błędem jest dobranie urządzeń o zbyt dużej mocy i przepływie wody. Jeżeli będzie ona zbyt szybko wysysana, nie zdąży na bieżąco napłynąć do studni i pompa wyłączy się awaryjnie. Niedobrze też, jeśli zbiornik hydroforowy jest mały. Wymusza to częste załączanie pompy nawet przy niewielkim poborze wody. Negatywnie wpływa to na trwałość urządzenia i powoduje odczuwalne wahania ciśnienia w instalacji.

Lepiej zastosować większy zbiornik – przynajmniej 100 l – który będzie działał jak bufor. Szczególnie wtedy, gdy wydajność studni jest mała, należy zamontować duży zbiornik oraz pompę o niewielkim przepływie. Z wody nie korzystamy przecież stale, a dzięki temu rozwiązaniu zawsze będziemy mieć jej zapas zgromadzony przez dłuższy czas.

Gotowy zestaw hydroforowy to zdecydowanie najpopularniejsze i dość tanie rozwiązanie. Jednak w domu słychać dość głośną pracę pompy. WILO

Z JAKICH MATERIAŁÓW WYKONUJE SIĘ RURY WODOCIĄGOWE?

Dominujących dawniej stalowych rur ocynkowanych prawie się już nie używa. Popularne za to są rury:

• z polietylenu (PE) – układane głównie na zewnątrz budynków, nadają się w zasadzie tylko do wody zimnej, za to są odporne na jej zamarzanie. Łączy się je łatwo i szybko przy pomocy złączek skręcanych;
• z polipropylenu (PP) – bardzo popularne zarówno do wody zimnej, jak i ciepłej. Występują też w wersji z wkładką z folii aluminiowej, która zmniejsza ich wydłużanie się pod wpływem zmian temperatury. Łączy się je przez zgrzewanie;
• wielowarstwowe, najczęściej PEX-Al- PE. Wkładka zmniejsza wydłużalność termiczną a rury można wyginać, co ułatwia pracę i zmniejsza zużycie złączek. Złączki mogą być skręcane, zaprasowywane lub wciskane;
• z polichlorku winylu (PVC). Występują w wersji zwykłej, odpowiedniej tylko do wody zimnej oraz zmodyfikowanej (CPVC) o uniwersalnym zastosowaniu. Do ich łączenia przeznaczone są złączki klejone;
• z miedzi, które mogą być używane zarówno do wody ciepłej, jak i zimnej. Cenione są za trwałość, właściwości antybakteryjne i łatwość kształtowania. Najczęściej łączy się je przez lutowanie, jednak dostępne są też złączki skręcane.

Rury z tworzyw sztucznych można bez obaw łączyć i ze stalą, i z miedzią. Za to połączenie miedzi i stali powoduje przyspieszoną korozję tej ostatniej. Dopuszczalny jest tylko wariant, w którym woda najpierw przepływa przez rury ze stali, a potem z miedzi, nigdy odwrotnie.

Wśród rur wodociągowych dominują te z tworzyw (a) oraz wielowarstwowe (b). Jednak dzięki odpowiednim kształtkom można łączyć różne systemy. PIPELIFE

DLACZEGO WODĘ ZE STUDNI TRZEBA ZBADAĆ?

Wodę z własnego ujęcia należy koniecznie zbadać, zanim zaczniemy ją pić. I to również wtedy, gdy do jej wyglądu, zapachu i smaku nie mamy zastrzeżeń. Niektórych zanieczyszczeń, np. bakterii chorobotwórczych, nie jesteśmy bowiem w stanie wyczuć.

Najczęściej jednak woda już organoleptycznie budzi wątpliwości. Wówczas zbadanie jej składu – np. w laboratorium SANEPID-u – umożliwi zidentyfikowanie zanieczyszczeń i dobranie optymalnej metody uzdatniania. Kupno jakiejś uniwersalnej stacji uzdatniania, na ślepo, bez badań, po prostu nie ma sensu. Może się okazać, że kupiliśmy coś, co nie będzie skuteczne, albo przepłacimy bez sensu.

Badanie powinno się powtarzać co kilka lat oraz zawsze wtedy, gdy odczuwamy zmianę jej jakości. Trzeba jednak od razu zastrzec, że jeśli zanieczyszczenie wody będzie wzrastać powoli, to my – pijąc ją codziennie – możemy tego nie zauważyć.

O CZYM NALEŻY PAMIĘTAĆ, ZANIM KUPIMY URZĄDZENIA DO OCZYSZCZANIA WODY?

Metody oczyszczania wody mogą być bardzo różne, tak jak i różne są zanieczyszczenia. Istotna jest także wydajność urządzeń. Trzeba przy tym zwracać uwagę na wydajność w przeliczeniu na minutę, a nie na godzinę czy dobę.

Z wody nie korzystamy przecież w sposób ciągły, raczej krótko i intensywnie. Przykładowo, wzięcie prysznica wymaga kilkunastu litrów na minutę.

Wyjątkiem są zestawy do odwróconej osmozy, które zawsze mają kilkulitrowy zbiornik na oczyszczoną wodę. Jednak gdy woda jest bardzo zanieczyszczona, dobrym rozwiązaniem może być zainstalowanie dużego zbiornika na uzdatnioną wodę, np. 300–500 l. W takim układzie filtracja może odbywać się powoli, więc skuteczniej i przy użyciu tańszych urządzeń o mniejszym przepływie.

Uzdatniana może być zarówno woda ze studni, jak i z wodociągu. W drugim przypadku zakres tego procesu jest o wiele mniejszy i chodzi najczęściej tylko o poprawę smaku i zapachu wody do picia, ewentualnie o jej zmiękczenie.

Na system uzdatniający trzeba wygospodarować przestrzeń w domu. Jeżeli nie będzie to mały zestaw kompaktowy, musimy przewidzieć na ten cel ok. 1 m2 i to w miejscu z wygodnym dostępem, w pomieszczeniu z przyłączem do wody i kanalizacji.

Niezbędna będzie także energia elektryczna, ale do tego wystarczy zwykłe gniazdko. Temperatura nie może tam spadać poniżej 0°C, bo zamarznięcie wody może się skończyć zniszczeniem całego sprzętu.

Trzeba też pamiętać, że płukanie filtrów oznacza dodatkową produkcję ścieków.

JAKIE SPOSOBY UZDATNIANIA STOSUJE SIĘ W DOMACH JEDNORODZINNYCH?

Przeważnie wykorzystuje się łącznie rozmaite metody uzdatniania. W niektórych przypadkach właściwe uszeregowanie poszczególnych urządzeń i dobór ich rodzaju i wydajności jest w ogóle warunkiem koniecznym dobrego działania całości. Dlatego dobór zestawu do uzdatniania wody studziennej jest z założenia zadaniem dla specjalisty.

We własnym zakresie można eksperymentować tak naprawdę tylko z małymi jego wersjami do poprawy smaku wody pitnej, umieszczanymi najczęściej w szafce pod zlewem.

W każdej instalacji, obowiązkowym elementem montowanym jako pierwszy jest zawsze filtr mechaniczny, zatrzymujący piasek, rdzę itp. Chroni dalsze elementy instalacji wodnej przed uszkodzeniem. Zazwyczaj ma filtr siatkowy, który można wielokrotnie czyścić. Dokładniejsze filtry mechaniczne stosuje się zaś bezpośrednio przed innymi urządzeniami uzdatniającymi.

Filtry węglowe poprawiają smak, zapach, zatrzymują najrozmaitsze zanieczyszczenia chemiczne. Występują w wielu odmianach, od małych nakranowych po duże kolumny filtracyjne. Wkłady w nich trzeba regularnie wymieniać lub płukać, zgodnie z instrukcją producenta.

Odżelaziacze i odmanganiacze służą utlenieniu i wytrąceniu tych pierwiastków z wody. Ich nadmiar jest typowy dla studni wierconych (względnie głębokich). Tego rodzaju urządzenia mogą mieć bardzo zróżnicowaną wydajność. Należy je okresowo płukać i dokonywać regeneracji złoża.

Zmiękczacze zmniejszają twardość wody. Zbyt twarda powoduje powstawanie osadów (kamienia) smug na mytych przedmiotach, zmniejsza skuteczność środków piorących. Może być też niesmaczna. Również wymagają regularnego płukania i regeneracji (solą w tabletkach).

Uwaga! Przesadne zmiękczenie wody także nie jest wskazane. Pozbawia ją korzystnego dla naszego organizmu wapnia. Ponadto bardzo miękka woda powoduje korozję rur miedzianych.

Odwrócona osmoza to proces odfiltrowania na specjalnej błonie większości minerałów, bakterii i wirusów. Taką wodę należy ponownie zmineralizować, zwykle przez przepuszczenie przez wkład dolomitowy. W ten sposób przygotowuje się tylko niewielkie ilości wody przeznaczonej do picia.

Naświetlanie lampą UV zabija mikroorganizmy zawarte w wodzie. Promieniowanie ultrafioletowe działa jedynie miejscowo i przez krótki czas, dlatego lampy UV są częścią podszafkowych zestawów do uzdatniania.

Rynkowy wybór wkładów, filtrów i całych stacji uzdatniania jest ogromny. Dlatego przy wyborze nieodzowna jest pomoc specjalisty. SECURA

Korpusy filtrów występują w kilku standardowych rozmiarach. Dzięki temu łatwo dobrać wkłady i łączyć je w zestawy. AQUAPHOR

GDZIE MOŻNA ODPROWADZAĆ ŚCIEKI?

Właściciele domów jednorodzinnych mają trzy możliwości pozbywania się ścieków:

• odprowadzanie do kanalizacji zbiorczej;
• szambo (szczelny zbiornik bezodpływowy);
• przydomowa oczyszczalnia ścieków.

W praktyce jednak często miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub decyzja o warunkach zabudowy wprowadzają ograniczenia. Mogą one zawierać obowiązek przyłączenia do sieci kanalizacyjnej, zakazywać budowy oczyszczalni albo uzależniać taką możliwość od odpowiednio dużej powierzchni działki.

Ideowy schemat sposobu układania rur kanalizacyjnych jest prosty – trzeba zachować spadek od wszystkich przyborów do pionów a następnie do odpływu poza budynek. Jednak w praktyce jest to często trudniejsze niż wykonanie instalacji wodnej.

JAKIE FORMALNOŚCI ZWIĄZANE SĄ Z BUDOWĄ PRZYŁĄCZA, SZAMBA LUB OCZYSZCZALNI?

Wymogi formalne związane z budową przyłącza kanalizacyjnego są analogiczne jak przy przyłączu wodociągowym, które opisaliśmy na początku tego artykułu.

Natomiast budowa szamba o pojemności do 10 m3 wymaga zgłoszenia w wydziale budownictwa i architektury starostwa powiatowego. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy te elementy zostały już uwzględnione w projekcie budynku i zagospodarowania działki. Urząd może żądać nie tylko opisu i zaznaczenia usytuowania tych obiektów, ale również dokumentów (atestów) potwierdzających szczelność zbiornika, czy stopień oczyszczenia ścieków.

GDZIE MOŻNA UMIEŚCIĆ SZAMBO LUB OCZYSZCZALNIĘ?

Najpopularniejsze zbiorniki na ścieki mają pojemność do 10 m3, bo większe podlegają już bardziej restrykcyjnym przepisom odnośnie lokalizacji. Minimalne wymagane odległości są następujące:

• 15 m od studni;
• 2 m od granicy działki lub drogi;
• 5 m od okien i drzwi zewnętrznych do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi.

Trzeba tu wyjaśnić, że garaż i kotłownia nie są w świetle prawa „pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi”. Ponadto szambo może być bliżej granicy, jeżeli sąsiaduje z innym na drugiej działce. Zbiornik musi być wyposażony w pokrywę z włazem oraz rurę wentylacyjną (odpowietrzenie), wyprowadzoną co najmniej 0,5 m ponad poziom terenu.

Generalnie te same odległości obowiązują przy urządzaniu osadników gnilnych przydomowych, lecz dopuszcza się posadowienie ich bliżej budynku, jeżeli zbiornik jest wentylowany przez pion kanalizacyjny wyprowadzony ponad dach.

Za to drenaż rozsączający, a to rozwiązanie jest w Polsce najpopularniejsze, mm być oddalony od studni aż o 30 m. Na małych działkach to często niewykonalne. Jednak przypomnijmy, że dotyczy to tylko studni, z których czerpiemy wodę do spożycia przez ludzi. Studnia jedynie do celów gospodarczych może być bliżej.

Samo szambo zajmuje niewiele miejsca, jednak trzeba pamiętać o obowiązku zachowania minimalnych odległości od innych obiektów, w szczególności studni.

JAKIE RODZAJE RUR STOSUJE SIĘ W INSTALACJACH KANALIZACYJNYCH?

Używane dawniej rury kanalizacyjne z żeliwa lub kamionki zostały wyparte przez wyroby z tworzyw sztucznych – polichlorku winylu (PVC) lub polipropylenu (PP). I nic w tym dziwnego, bo są tańsze, całkowicie odporne na korozję, lekkie, łatwo je ciąć i montować.

Połączenia wykonuje się na wcisk, a szczelność zapewniają gumowe uszczelki.

Ruch ścieków na ogół odbywa się grawitacyjnie, czyli ścieki spływają pod własnym ciężarem, najpierw od przyborów do pionów, potem do sieci zbiorczej, szamba albo oczyszczalni. W związku z tym planowanie i utworzenie rurociągów kanalizacyjnych w budynku wymaga sporej wiedzy oraz staranności, bowiem siły wymuszające spływ ścieków w rurach są bardzo małe.

Czasem, zwłaszcza gdy ułożenie rur o odpowiednim spadku i średnicy jest zbyt kłopotliwe, stosuje się zestawy rozdrabniająco- przepompowujące, które mogą przepchnąć ścieki nawet ku górze, długimi rurami i to niewielkiej średnicy (zwykle 50 mm, zamiast typowej dla pionów i podejść do sedesów 110 mm).

Szczególnej uwagi i zabezpieczenia przed zwrotnym przepływem ścieków wymagają instalacje w piwnicach. Służą do tego tzw. zasuwy burzowe lub właśnie zestawy przepompowujące (połączenie z pionem wykonuje się powyżej piwnicy).

Ujemną stroną rur kanalizacyjnych z tworzyw jest ich niewielka zdolność do tłumienia hałasu, powodowanego przez spływające ścieki. Jest to wyjątkowo wyraźne, gdy pion kanalizacyjny biegnie przy cienkiej, działowej ścianie sypialni albo salonu. Wówczas należy zastosować specjalne rury niskoszumowe o większej zdolności do tłumienia dźwięków. Pomaga też zabudowanie pionów i wygłuszenie takiej osłony wełną mineralną.

W pomieszczeniach piwnicznych odpływ ścieków trzeba zabezpieczyć przed ich zwrotnym przepływem tzw. zasuwą burzową lub specjalnym urządzeniem pompowym. KESSEL

Z CZEGO WYKONUJE SIĘ ZBIORNIKI NA ŚCIEKI?

Jako materiał na zbiorniki szamb a także na osadniki gnilne w przydomowych oczyszczalniach ścieków używa się zbrojonego betonu (żelbetu) oraz laminatów z tworzyw sztucznych.

Zbiorniki są prefabrykowane, popularne dawniej budowanie szamb z kręgów betonowych to obecnie rzadkość. Zbiorniki żelbetowe są znacznie cięższe, tańsze i wytrzymalsze mechanicznie niż te z tworzyw sztucznych. Duża masa ma zarówno dobre, jak i złe strony.

Bardzo trudno o wypchnięcie takiego, nawet opróżnionego, zbiornika przez wody gruntowe lub jego zgniecenie. Jednak jego montaż wiąże się z użyciem dość dużego dźwigu samochodowego, którego wjazd na niektóre działki może być niemożliwy.

Zbiorniki z tworzyw są o wiele lżejsze, można je przenieść w kilka osób bez żadnego specjalistycznego sprzętu. Lecz wymagają zakotwienia w gruncie i obciążenia od góry odpowiednio grubą warstwą ziemi. Jeżeli poziom wód gruntowych jest bardzo wysoki, może być potrzebne zakotwienie w płycie betonowej lub wykonanie płyty dociskowej od góry. Należy stosować się do zaleceń producenta zbiornika.

Najpopularniejsze są zbiorniki żelbetowe. Nie trzeba się obawiać ich uszkodzenia przez napór wód gruntowych, bo są ciężkie i wytrzymałe. Jednak montaż wymaga użycia dźwigu. PROBUD

JAKIE SĄ NAJPOPULARNIEJSZE RODZAJE OCZYSZCZALNI?

Oczyszczalnie przydomowe występują w bardzo wielu typach, przy czym nawet dość podobne na pierwszy rzut oka rozwiązania odrębnych firm mogą się istotnie różnić.

Generalnie oczyszczalnie można podzielić na dwa zasadnicze rodzaje:

• z drenażem rozsączającym, gdzie główna część procesu oczyszczania odbywa się w gruncie rodzimym;
• kompaktowe, w których rozkład ścieków zachodzi się w specjalnych komorach, ewentualnie na oddzielonym od gruntu rodzimego poletku filtracyjnym. a do gruntu, studni chłonnej lub rowu melioracyjnego trafiają już oczyszczone ścieki.

Oczyszczalnie z drenażem są zdecydowanie popularniejsze ze względu na niską cenę. Jednak wymagają dużej działki o dość specyficznych warunkach – niskim poziomie wód i gruncie o dobrej przepuszczalności.

Ponadto taką oczyszczalnię po około 10 latach powinno się zwykle odkopać i oczyścić dreny, a to zakres prac podobny jak przy jej budowie. Wadliwie wykonana lub umieszczona w nieodpowiednim gruncie oczyszczalnia faktycznie poważnie zanieczyszcza nasz teren – ścieki nie rozkładają się w wystarczającym stopniu i gromadzą wokół drenów.

Poza tym wprowadzone w ostatnich latach przepisy ogólnokrajowe oraz uchwały samorządów obligują do osiągnięcia określonego stopnia oczyszczenia ścieków (szczególnie w miejscach o gęstej zabudowie). Wiele oczyszczalni może ich nie spełnić.

W przypadku oczyszczalni kompaktowych, proces rozkładu ścieków zachodzi zupełnie inaczej. Przede wszystkim w przewidywalny, kontrolowany sposób. Mogą być one mieszane, napowietrzane, rozprowadzane po złożu porowatego kruszywa itd. Metody są różne, ale zawsze chodzi o jak najlepsze wykorzystanie możliwości bakterii rozkładających ścieki, którym tworzy się optymalne warunki rozwoju. Ścieki mogą być na tyle oczyszczone, że da się ich użyć np. do podlewania ogrodu.

Oczyszczalnie kompaktowe zajmują niewiele miejsca. Oczyszczone ścieki mogą trafiać np. do studni chłonnej. EKO BIO

W oczyszczalni z drenażem rozsączającym główna część procesu oczyszczania ścieków zachodzi w gruncie. Dlatego warunki gruntowe mają ogromne znaczenie, a na dreny trzeba wygospodarować sporą powierzchnię.

W oczyszczalni kompaktowej rozkład ścieków odbywa się w zamkniętej komorze, w której panują optymalne warunki dla tego procesu. Taka oczyszczalnia zajmuje niewiele miejsca, zaś stopień oczyszczenia ścieków jest przewidywalny.

Jarosław Antkiewicz

Fot. otwierająca: UST-M

zdjęcia w artykule: Belsan, Omnigena, Wilo, Pipelife, Secura, Aquaphor, Eko-Bio, Probud, Kessel

Film: Dworek Polski, Aquaphor