Wygodne sprzątanie - Odkurzacze centralne

2010-07-27 08:37:34

Cicho pracuje i jest łatwy w instalacji. Dużo lepiej radzi sobie z kurzem niż odkurzacz tradycyjny, co jest ważne nie tylko dla alergików. Bardzo wygodnie się nim posługiwać, a jego silnik ma dużą moc. Jakie jeszcze ma zalety?

Wygodne sprzątanie - Odkurzacze centralne

Planując budowę domu, zastanawiamy się, w jakie udogodnienia go wyposażyć – wszak będzie nam służył przez wiele lat. Jednym z urządzeń, które poprawią komfort użytkowania domu, jest odkurzacz centralny. Składa się on z kilku elementów: jednostki centralnej, która jest umieszczona na stałe np. w pomieszczeniu gospodarczym, rur zamontowanych w ścianach lub stropach, gniazd ssących do nich podłączonych, węża oraz różnych ssawek.

Ile taki odkurzać może kosztować i czy stać nas na taki wydatek? Otóż jedne z tańszych modeli odkurzacza centralnego, które wystarczą do sprzątania 150-metrowego domu, kosztują łącznie z montażem ok. 2000 zł. Zazwyczaj jednak odkurzacze centralne wraz z montażem kosztują ok. 3000–6000 zł. Mogą się one wydawać relatywnie droższe w stosunku do tradycyjnych, ale jeśli porównać ich koszt z budową domu oraz uświadomić sobie korzyści, okazuje się, że warto w taki odkurzacz zainwestować. Pamiętajmy, że odkurzacz centralny w znacznym stopniu podnosi standard domu – podobnie jak instalacja alarmowa, rekuperator czy klimatyzacja. Może się to okazać ważne, gdy ewentualnie w przyszłości zdecydujemy się na sprzedaż nieruchomości.

Zakup odkurzacza warto rozłożyć na dwa etapy:

Pierwszy etap to wydatek ok. 1000 zł w domu 150-metrowym, w którym potrzeba 4 gniazd ssących i ok. 1700–1900 zł w domu 250-metrowym, w którym potrzeba 7 gniazd ssących. Wtedy w ścianach wewnętrznych układa się rury z PVC zakończone gniazdami ssącymi. W ścianie zewnętrznej montuje się rurę wydechową, która będzie odprowadzała przefiltrowane powietrze z jednostki centralnej na zewnątrz budynku.

Drugi etap to wydatek ok. 1200–2200 zł w domu 150-metrowym i ok. 2500–5000 zł w 250-metrowym. To koszt jednostki centralnej, która jest najdroższa ze wszystkich elementów oraz akcesoriów. Z realizacją drugiego etapu można poczekać i jednostkę centralną kupić w dowolnym momencie, np. już po przeprowadzce do nowego domu. Innym rozwiązaniem jest zakup odkurzacza centralnego na raty – niektóre firmy oferują takie rozwiązanie. Wtedy rozłożone koszty na rok czy kilka lat są mniej odczuwalne.

Zalety

W odkurzaczu tradycyjnym powietrze przechodzące przez worek z kurzem wydmuchiwane jest z powrotem do sprzątanego pomieszczenia. Odkurzacz centralny wydmuchuje zassane powietrze na zewnątrz budynku. Dzięki temu nie zdmuchuje kurzu z niesprzątniętych powierzchni i nie powoduje zanieczyszczania powietrza w domu. Ponadto, podczas sprzątania odkurzaczem tradycyjnym, w domu unosi się zapach kurzu podgrzanego przez turbinę silnika i wydmuchiwanego z powrotem do otoczenia, a odkurzacz centralny eliminuje takie zjawisko. Pomieszczenie sprzątane odkurzaczem centralnym jest więc dużo bardziej higieniczne, a przez to – przyjazne alergikom.

Odkurzacz centralny wyposażony jest w większy silnik, dlatego ma moc większą od tradycyjnego: skuteczniej i dokładniej wchłania kurz, czyli roztocza i zarodniki grzybów. Ponadto usuwa kurz nie tylko z dywanów i wykładzin, ale również z głębszych warstw mebli tapicerowanych.

Mając w domu odkurzacz centralny, zyskujemy na wygodzie sprzątania. Odkurzacza nie trzeba nosić, a kabel nie plącze się pod nogami: sprzątający ma do dyspozycji tylko wąż, który jest podłączony do gniazda w ścianie. Wąż jest długi i elastyczny, więc z łatwością można nim dotrzeć do każdego zakamarka. Nie trzeba nieustannie włączać i wyłączać odkurzacza po to, by przejść do kolejnej części domu. To oszczędność czasu i energii. Jednostkę centralną, której praca powoduje hałas, instaluje się z dala od pomieszczeń mieszkalnych – w piwnicy, garażu, na strychu lub w pomieszczeniu gospodarczym. Dzięki temu odkurzacz pracuje znacznie ciszej: w domu słychać tylko szum zasysanego w gniazdach powietrza. Pozostali domownicy mogą więc spokojnie rozmawiać lub odpoczywać. Warto jednak pamiętać, że praca odkurzacza jest słyszalna na zewnątrz domu – jeśli więc obok nas mieszkają sąsiedzi, nie należy sprzątać po 22.00.

Jednostka centralna

Dobiera się ją do wielkości domu, czyli do dużego piętrowego kupuje się urządzenie o większej mocy (większe i droższe), do mniejszego, np. parterowego, mniejsze. Urządzenia przeznaczone do domów jednorodzinnych są zwykle zasilane prądem jednofazowym, a moc silników mieści się w przedziale 1–3 kW.

Odkurzacz centralny to cały system - jednostka centralna, przewody, gniazda ssawne, wąż i akcesoria do czyszczenia różnych powierzchni

Jednostki centralne różnią się między sobą metodami filtracji, co wpływa na ich konstrukcję. A oto jakie mamy typy jednostek centralnych:

Split. Silnik zamknięty jest w jednej obudowie, a filtry wraz ze zbiornikiem na kurz w drugiej. W urządzeniach split zastosowany jest mechaniczny rozdział strumienia powietrza brudnego od oczyszczonego w wyniku działania efektu cyklonu. Zapewnia to większą skuteczność filtracji przy niezmiennej wydajności urządzenia. Niestety separatory cykloniczne nie radzą sobie z zanieczyszczeniami, takimi jak np. włosy. Wynika to z tego, że siła odśrodkowa, której poddawane są cząsteczki zanieczyszczeń w separatorze cyklonicznym, nie jest wystarczająca, aby pokonać siłę porywania generowaną przez silnik odkurzacza. Dlatego też odkurzacze split są wyposażone w dodatkowy filtr włosów.

Co musimy wiedzieć, użytkując odkurzacz centralny?

Śmieci z jednostki centralnej należy wyrzucać 3–4 razy w roku. Wynika to bardziej z wymogów higienicznych niż z obawy o przepełnienie zbiornika, ponieważ w ciągu roku zbiera się w przeciętnym domu ok. 30 kg kurzu, czyli równowartość jednego zbiornika na kurz. Torbę wyrzuca się razem z zebranym w niej kurzem, a więc nie rozpyla się go wokół śmietnika. Śmieci z odkurzacza można także wyrzucać do pojemnika na kompost.
Wkłady w filtrach należy wymieniać raz na pięć lat (kartonowe) lub na dziesięć lat (poliestrowe). Czyści się je co pół roku – kartonowe odkurzając, poliestrowe myjąc pod bieżącą wodą.
Podczas wyrzucania śmieci w odkurzaczach split osobno odfiltrowane włosy można wyrzucić z oddzielnego separatora włosów bez konieczności czyszczenia dodatkowych filtrów, w urządzeniach kompaktowych należy sprawdzić stopień zabrudzenia filtrów, a w odkurzaczu z workiem odwróconym trzeba wytrzepać worek.
Po 6–7 latach używania odkurzacza centralnego warto wezwać serwis, aby sprawdził stopień zużycia elementów silnika i w razie potrzeby wymienił je na nowe.
Do instalacji odkurzacza centralnego nie można wprowadzać wody. Do sprzątania na mokro stosuje się odpowiedni separator, który odzieli wodę od powietrza, zanim zostanie ono zassane do instalacji.
Odkurzacza nie wolno używać do usuwania pyłu budowlanego (powstającego np. podczas tynkowania, szlifowania, malowania). Pył może osiąść na łopatkach turbiny ssącej i spowodować jej uszkodzenie. By tego uniknąć, jednostkę centralną należy montować jako ostatnią w nowym domu, a do odpylania używać urządzeń do tego przystosowanych, dostępnych w wypożyczalniach sprzętu budowlanego.

Cykloniczne w obudowie kompaktowej. W jednej obudowie mają silnik i filtry. Podobnie jak jednostki typu split, mają dodatkowy filtr włosów. Działają równie skutecznie, lecz dostęp do filtra jest trudniejszy i bardziej kłopotliwy. Czasami jako wtórne filtry służące również do separacji włosów stosuje się jednorazowe filtry papierowe, wyglądem przypominające samochodowe, lub filtry piankowe o podobnym kształcie, lecz wykonane z gąbki. Mają bardzo dużą skuteczność separacji, ale papierowe trzeba koniecznie wymieniać, a piankowe – czyścić. Wszystkie urządzenia kompaktowe można natomiast dodatkowo wyposażyć w zewnętrzny separator z jednostek split.

Kompaktowe z workiem z tkaniny. Worek pełni funkcję filtra i w zależności od stanu pracy jednostki jest przewracany ze strony lewej na prawą lub z powrotem – w ten sposób następuje jego samooczyszczanie. Niestety, wtedy oczyszcza się skutecznie tylko z większych zanieczyszczeń, pozostawiając drobne cząsteczki, które systematycznie go zapychają, dlatego należy go wytrzepać też ręcznie. Nie jest to przyjemne, gdyż worek jest mocno przymocowany do obudowy jednostki centralnej i o ile łatwo go wyjąć, to włożenie na miejsce wymaga wysiłku. Odkurzacze z workami odwróconymi są tańsze niż pozostałe.

Są też odkurzacze centralne, w których separatorem jest worek na śmieci. Jest to konstrukcja podobna jak w odkurzaczach przenośnych, w których separatorem jest papierowy worek na kurz. To tanie rozwiązania, ale ze względu na to, że takie odkurzacze mają niewielkie silniki, można nimi sprzątać tylko małe domki, np. letniskowe.

Akcesoria do odkurzacza

Dzięki różnym końcówkom można odkurzyć wiele powierzchni

Szczotki i ssawki – są przeznaczone do każdego typu posadzek oraz wykładzin.

Turboszczotki – nadają się do czyszczenia dywanów i tapicerek, mają napęd powietrzny lub elektryczny.

Kosze, wózki, uchwyty i pokrowce – są przeznaczone na przechowywanie dodatków do odkurzacza.

Separator popiołu – służy do sprzątania kominka, ma zazwyczaj pojemność 20 l, chociaż zdarzają się również 60-litrowe; wykonany jest z blachy i zawiera zintegrowany filtr z siatki drucianej. Na zewnątrz i od wewnątrz zabezpieczony jest antykorozyjnie przez odporną na uderzenia powłokę epoksydową.

Automatyczna szufelka – to montowany tuż nad podłogą zamykany otwór, który po naciśnięciu dźwigni wsysa do instalacji drobne śmieci, np. piasek, okruszki, zmiecione tradycyjną szczotką do zamiatania.

Do nowego i już wybudowanego

Instalację do centralnego odkurzania najlepiej zamontować w trakcie budowy domu, ponieważ można łatwo wybrać optymalną trasę rur. Instalację najlepiej wykonać po ułożeniu instalacji elektrycznej, wodociągowej i kanalizacyjnej, a przed wykonaniem instalacji grzewczej. Unikniemy wtedy lub zminimalizujemy możliwość uszkodzenia przez kolejne ekipy rur prowadzonych w podłodze. W domu już zamieszkałym też jest można ułożyć rury, ale trzeba rozkuć ściany. Montaż nie zawsze musi być wtedy skomplikowany.

Rozwiewamy mity

Niektórzy mają różne obawy dotyczące odkurzacza centralnego.

Jedna z nich dotyczy tego, że skoro zdarzają się przypadki skażenia instalacji klimatyzacyjnej, to również w instalacji centralnego odkurzacza może się to zdarzyć. Otóż są to zupełnie dwie różne instalacje, ponieważ klimatyzacyjna dostarcza do mieszkania powietrze, a instalacja odkurzacza centralnego wyciąga powietrze z domu i wydmuchuje je na zewnątrz, więc nie stwarza ona takiego zagrożenia.

Inna obawa to taka, że w rurach i na ścianach z instalacją centralnego odkurzania mogą gromadzić się roztocza i inne mikroorganizmy. Jest to niemożliwe, ponieważ prędkość przepływu powietrza przekracza 100 km/h i podczas takiej prędkości ani zanieczyszczenia, ani mikroorganizmy nie są w stanie osiąść na ściankach przewodów instalacyjnych. Poza tym gniazda ssawne są szczelne i stanową barierę między mieszkaniem a instalacją.

Zależy on od rozplanowania domu i jego powierzchni, przebiegu zamontowanych instalacji, liczby projektowanych gniazd ssących i sposobu prowadzenia rur. Czasem instalację można ukryć w sufitach podwieszanych lub nawet za szafkami kuchennymi i elementami stałej zabudowy. Na odcinkach, na których nie ma jak schować instalacji, rury należy poprowadzić blisko ściany, a następnie obudować je płytami gipsowo-kartonowymi.

Montaż

Jednostki centralne mają różną moc, która jest dostosowana do wielkości domu. Na zdjęciu jednostka split

Montaż instalacji zleca się specjalistycznej firmie. Wykonawca udziela kilkuletniej gwarancji, dzięki której, będzie można liczyć na fachową pomoc, jeśli wystąpią problemy. Chociaż sami nie będziemy montowali instalacji, warto znać kilka podstawowych zasad:

rurociąg działa tym sprawniej, im jest krótszy i im mniej jest w nim zmian kierunków przepływu, każde załamanie trasy wprowadza bowiem dodatkowy opór przepływu powietrza;
gniazda powinny być tak rozmieszczone, aby cały dom mógł być sprzątany odkurzaczem centralnym, również strych, piwnica i garaż;
wzdłuż całej trasy przewodów ssących należy wykonać instalację elektryczną. Łączy ona wszystkie gniazda ssące z odkurzaczem centralnym, co pozwala na zdalne włączanie i wyłączanie urządzenia. Przewód można prowadzić na dwa sposoby:
- od każdego gniazda ssącego do jednostki centralnej osobnymi przewodami
- od gniazda do gniazda łącząc przewody równolegle,

jeśli przewód wydechowy (czyli rura, którą powietrze – po oczyszczeniu w jednostce centralnej – wydmuchiwane jest na zewnątrz domu) ma standardową średnicę 52 mm, to nie powinien mieć więcej niż 6 m długości; jeśli jednak musi być dłuższy, to jego średnica powinna wynosić 75 mm,
wyrzutni powietrza nie należy umieszczać wyżej niż 30 cm nad poziomem terenu, ponieważ wychodzące z niej powietrze z kurzem po kilku latach może zabrudzić elewację; poza tym wydmuchiwaniu powietrza towarzyszy hałas, który jest tym większy, im wyżej zamontowana jest wyrzutnia;
przed zamurowaniem rur wykonawca powinien sprawdzić szczelność instalacji, wykonując próbę ciśnieniową i elektryczną. Ciśnieniowa wymaga zamknięcia rurociągu (np. gniazdkami w płytkach montażowych) i połączenia dowolnego odkurzacza w miejsce, gdzie ma pracować jednostka centralna. Na ostatnim gniazdku przykłada się miernik podciśnienia. Jeśli podciśnienie przy odkurzaczu jest do 5–15% wyższe niż na najdalej położonym gniazdku – system jest sprawny. Jeśli nie, oznacza to, że instalacja jest nieszczelna, np. na łączeniach rur. Aby uniknąć uszkodzenia instalacji podczas dalszych prac budowlano- wykończeniowych, po próbie ciśnieniowej końcówki rur należy zamknąć specjalnymi płytkami lub okleić szczelnie grubą taśmą montażową.
Jednostkę centralną umieszcza się w pomieszczeniu gospodarczym z dala od salonu i sypialni

Choć możliwe jest zakupienie orurowania w jednej firmie i późniejsze dokupienie jednostki centralnej w innej, zdecydowanie rozwiązanie to nie jest godne polecenia, bo w sytuacji niesprawnego działania systemu nie będzie wiadomo, kto za to odpowiada i kto usterki ma naprawić (wykonawca orurowania czy dostawca odkurzacza). Bezpieczniej więc jest zamówić cały system jako kompleksową (choć np. dwuetapową) usługę z zapisem w umowie, potwierdzającym, że za sprawne działanie systemu odpowiada wykonawca i ewentualne uszkodzenia, które mogą powstać podczas instalacji, ów wykonawca naprawi na własny koszt. A my zapłacimy za całość, tylko po sprawdzeniu działania systemu.