Jak wykonać gładzie i tynki dekoracyjne?

Wymagane podłoże pod gładzie i tynki dekoracyjne

Gładzie i tynki dekoracyjne nakładane są na wstępnie otynkowane - dowolnym rodzajem tynku - podłoże lub pokrycia z płyt gipsowo-kartonowych ze zbrojonymi i zaszpachlowanymi złączami. W zależności od rodzaju ostatecznego wykończenia podłoże musi charakteryzować się odpowiednią gładkością powierzchni.

Najwyższe wymagania stawiane są w przypadku nakładania stiuków cienkowarstwowych - nierówności nie mogą być większe niż 1 mm i w liczbie do 2 po przyłożeniu łaty długości 2 m. W praktyce pod stiuki nadają się powierzchnie uprzednio pokryte tynkiem i gładzią lub starannie ułożone płyty gipsowo-kartonowe.

Gładzie gipsowe nakłada się na równe tynki, w których odchylenia od płaszczyzny nie przekraczają 5 mm. Przy większych nierównościach przeprowadza się wstępne wyrównanie, np. gipsową masą szpachlową, a następnie na całą powierzchnię naciągamy gładź wykańczającą. W przypadku, gdy gładź chcemy nałożyć na malowaną ścianę, musimy sprawdzić, czy farba mocno trzyma się podłoża.

Nakładanie gładzi. Fot. Baumit.

Spękania i złuszczenia dyskwalifikują taką ścianę do nałożenia gładzi i konieczne będzie dokładne usunięcie starej farby. Przy niewidocznych uszkodzeniach, w celu określenia przydatności podłoża, pod powłoką wygładzającą przeprowadzamy - najlepiej w kilku miejscach - test polegający na nałożeniu gładzi (po uprzednim zagruntowaniu) na małej powierzchni.

Po jej stwardnieniu spróbujemy ją usunąć szpachelką. Jeśli mocno trzyma się podłoża możemy pozostawić starą powłokę, którą przed nałożeniem powłoki wygładzającej trzeba przetrzeć gruboziarnistym papierem ściernym, dokładnie odkurzyć i zagruntować. W przypadku ścian malowanych farbami emulsyjnymi lepiej nakładać gładź akrylową.

Podobne wymagania co do stanu podłoża stawiane są, w przypadku nakładania tradycyjnej sztablatury. Jako standardowe podłoże przyjmuje się tynk III kategorii, a grubość nakładanej warstwy wynosi 2-3 mm.

Z kolei sztukaterie jako miejscowe lub liniowe elementy dekoracyjne nie stawiają specjalnych wymagań co do podłoża, musi ono jednak zapewniać dostateczną przyczepność zarówno na styku ściana-tynk i tynk-sztukateria gwarantującą bezpieczne zamocowanie niekiedy dość ciężkich ozdób.

Gładzie tynkarskie

Idealnie gładką powierzchnie ściany można uzyskać, nakładając na dowolny tynk dodatkową cienką warstwę tzw. gładzi tynkarskiej. Materiały te zawierają - oprócz gipsu - szereg dodatków zwiększających przyczepność i wytrzymałość, ułatwiających szlifowanie, wyrównujących barwę, regulujących szybkość wiązania.

W handlu dostępne są trzy zasadnicze rodzaje gładzi do wyrównywania ścian:

• gipsowe,
• anhydrytowe
• polimerowe.

Każdy z nich charakteryzuje się nieco innymi własnościami użytkowymi, a zakres zastosowania określa instrukcja umieszczona na opakowaniu. Przygotowanie gładzi w postaci suchej powinno przebiegać według zaleceń wskazanych przez producenta, niemniej poniższe zasady dotyczą wszystkich materiałów gipsowych:

• materiał gipsowy należy zawsze wsypywać do wody, a nie odwrotnie,
• ilość wody powinna zapewniać uzyskanie pożądanej konsystencji bez konieczności jej dolewania,
• do mieszania należy używać mieszadeł wolnoobrotowych, aby nie powodować napowietrzenia zaprawy, co skutkuje uzyskaniem porowatej powierzchni nakładanej warstwy,
• po każdym zużyciu przygotowanej porcji należy dokładnie umyć naczynia i narzędzia, gdyż resztki twardniejącego gipsu skracają czas wiązania następnej porcji.

Wygodne do nakładania są gotowe gładzie polimerowe - wysychają one wolniej, ale lepiej przylegają do podłoża. Gładzie rozprowadza się szeroką pacą, warstewką grubości nie większej niż 2 mm.

Warstwa gładzi polimerowej nie powinna być grubsza niż 2 mm. Fot. Piotrowice II.

Z reguły ściany po wstępnym wygładzeniu wymagają przeszlifowania i ponownego naciągnięcia warstewki wygładzającej. Ręczne szlifowanie z użyciem papieru ściernego bądź siatki powoduje uciążliwe zapylenie, ale prace można usprawnić wykorzystując tzw. żyrafę - szlifierkę elektryczną na długim wysięgniku podłączoną do odkurzacza odsysającego pył.

Produkowane są także gładzie do wyrównywania na mokro, co eliminuje konieczność ich szlifowania, a ostateczne wygładzenie uzyskuje się po nawilżeniu wstępnie stwardniałej powierzchni przy pomocy pacy. Nakładanie takiej gładzi wymaga jednak pewnej wprawy i doświadczenia w uzyskania odpowiedniego zwilżenia podłoża i uchwycenia stopnia związania umożliwiającego bezpieczne i efektywne zacieranie powierzchni.

Bezpyłowa gładź szpachlowa do obróbki na mokro. Fot. Cekol.

Nałożenie gładzi gipsowej pozwala uzyskać bardzo gładką powierzchnię najczęściej przygotowującą do malowania. Jednak przy standardowym oświetleniu trudno ocenić jakość utworzonej powłoki i często dopiero jej pomalowanie uwypukla wszelkie niedoskonałości.

Uniknięcie kłopotliwych wad powierzchni ułatwia zapewnienie odpowiedniego oświetlenia podczas gładzenia - światło o dużym natężeniu powinno być skierowane wzdłuż powierzchni ścian, zwłaszcza, gdy planowane jest zamontowanie intensywnego oświetlenia, np. montowanym w kinkietach lub na suficie.

Dekoracyjne stiuki

Popularnym sposobem wykańczania ścian stają się też stiuki - cienkowarstwowe powłoki z gęstej masy na bazie akrylu lub wapna. Nanoszone są na równe podłoże pacą stalową w trzech warstwach, tworząc idealnie gładką, błyszczącą powierzchnię o jednobarwnej bądź cieniowanej kolorystyce.

Decydujący wpływ na końcowy efekt ma jakość podłoża, gdyż wszelkie nierówności mogą uniemożliwić wygładzenie powierzchni, czy nawet przyczyniać się do uszkodzeń przez ostre krawędzie pacy.

Wnętrze wykończone stiukiem perłowym Magnat Style. Fot. Magnat.

Dekoracyjny efekt betonu w przedpokoju. Fot. Magnat.

Podłoże z reguły wymaga zagruntowania rekomendowanym prze producenta stiuku preparatem. Sam proces wielowarstwowego nakładania pozwala na uzyskanie różnorodnych efektów zdobniczych np. poprzez cieniowanie, melanż kolorystyczny czy ozdobne aplikacje.

Wykonanie szczególnie dekoracyjnych stiuków wymaga dużego doświadczenia jak i zdolności artystycznych, choć również samodzielnie można wykonać ciekawe zdobienia. Surowe stiuki są mało odporne na zabrudzenia dlatego pokrywane są dodatkowo warstwą polerowanego wosku, który jednocześnie nadaje lustrzany połysk i chroni przed trwałym zanieczyszczeniem.

Klasyczna sztablatura

Jest formą gładzi gipsowej wykonanej z użyciem tradycyjnych składników gipsu i wapna i w pewnym stopniu upodabnia podłoże do pokrytego stiukiem. Zależnie od techniki nakładania tworzymy podłoże jednobarwne lub np. z żyłkowaniem upodabniającym pokrycie do naturalnego marmuru.

Efekt wybłyszczenia powierzchni uzyskuje się poprzez końcowe cyklinowanie i zatarcie pacą zaczynu gipsowego z wodą wapienną, aż do uzyskania idealnie gładkiej i błyszczącej powłoki.

Ozdobne sztukaterie

Dodatkowe zdobienia ścian czy sufitu w postaci „rzeźbionych” plafonów, rozet, obramowań, pilastrów czy gzymsów sufitowych mogą być wykonane z lekkich materiałów (styropianu lub poliuretanu) albo tradycyjnie z gipsu. Ma to istotny wpływ na sposób montowania, zwłaszcza dużych dekoracji na suficie. Lekkie dekoracje z reguły wystarczy przykleić do podłoża klejem szybkowiążącym z ewentualnym czasowym dociskiem, np. regulowaną podporą.

Sztukateria we wnętrzu. Fot. Prof-Bud.

W przypadku sztukaterii gipsowych mocowanie odbywa się za pomocą kleju/gipsu jak i mechanicznie przez przykręcenie. Technikę zamocowania trzeba zawsze dobrać do wielkości i ciężaru ozdoby (ilość i średnicę kołków mocujących, ich rozmieszczenie), a otwory po wkrętach wymagają zaszpachlowania.

Autor: Cezary Jankowski
Zdjęcie otwierające: Piotrowice II
Zdjęcia w tekście: Baumit, Piotrowice II, Cekol, Magnat, Prof-Bud