2022-06-07 16:59:03 
Na co zwracać uwagę przy doborze elewacji?
W nowych domach sposób wykończenia ścian zewnętrznych określony jest w projekcie architektonicznym i ewentualna zmiana rodzaju elewacji formalnie wymaga uzgodnienia z autorem dokumentacji, chyba że w opisie zawarte jest zezwolenie są inne sposoby wykończenia.
Natomiast w budynkach remontowanych decydujący wpływ na wybór elewacji mogą mieć, np. ustalenia zawarte w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) czy wymagania konserwatora w przypadku budynków objętych nadzorem konserwatorskim.
Tworzenie nowej elewacji najczęściej wiąże się z przeprowadzonym jednocześnie ociepleniem, co wymaga przeanalizowania zmian zjawisk fizycznych zachodzących w zmodernizowanej przegrodzie zewnętrznej. Warstwa elewacyjna ma bowiem istotny wpływ na tzw. „oddychanie” ściany, czyli zdolność do przepuszczania pary wodnej przenikającej z pomieszczeń. Choć tą drogą przenika niewielka ilość wilgoci powstającej wewnątrz, to przy nieprawidłowym układzie warstw ściennych może następować trwałe zawilgocenie muru w wyniku kondensacji pary wodnej.
Dlatego przy nietypowych zestawieniach warstw ściennych i elewacji warto zlecić projektantowi sprawdzenie, czy planowane rozwiązanie nie doprowadzi do niekorzystnych zjawisk wewnątrz muru, a także w razie potrzeby pozwoli uzyskać niezbędne zalecenia dotyczące wymagań wykonawczych.
Tynki na ociepleniu i murze
To najpopularniejszy sposób wykończenia elewacji budynku, możliwy do wykonania na każdym rodzaju ściany. Na podłożach ocieplonych styropianem lub wełną mineralną nakładane są tynki cienkowarstwowe w bogatej gamie kolorów produkowane na spoiwie mineralnym, akrylowym, silikonowym bądź silikatowym.
Rodzaj spoiwa decyduje o własnościach paroprzepuszczalnych tynku, trwałości barw, odporności na przywieranie zanieczyszczeń.
Zawarte w tynku kruszywo lekkie o uziarnieniu 1-3 mm nadaje powierzchni strukturę i zależnie od sposobu zacierania pozwala na uzyskanie różnej faktury.
Na surowych podłożach murowanych można nakładać tradycyjne tynki cementowo-wapienne, a takie rozwiązanie stosuje się głównie w przypadku ścian remontowanych o walorach zabytkowych lub na nowych ścianach trójwarstwowych z warstwą zewnętrzną wymagającą wykończenia.
W starych budynkach tynki zewnętrzne niekiedy wykonywane są z zaprawy renowacyjnej, która pozwala na wysychanie zawilgoconych murów.
Ostateczną fakturę i barwę na tynkach tradycyjnych, można uzyskać, nakładając tynk cienkowarstwowy lub nanosząc dodatkowe warstwy ozdobne bądź obrabiając powierzchnie metodami kamieniarskimi, np. w celu uzyskania tynku drapanego, dziobanego czy o innej fantazyjnej strukturze.
Tynki te z reguły wymagają malowania farbami elewacyjnymi przy użyciu pędzla lub natrysku hydrodynamicznego.
W obrębie cokołów można nakładać specjalnie do tego celu przeznaczone tzw. tynki mozaikowe, charakteryzujące się podwyższoną odpornością na długotrwałe zawilgocenie.
Lekkie elewacje wentylowane
Dość popularnym sposobem wykonania elewacji domu - zwłaszcza po ich ociepleniu - jest montaż lekkich okładzin z tworzywa sztucznego tzw. sidingu, drewna, płyt włóknowo-cementowych czy profilowanej blachy.
Wszystkie te materiały montowane są na ruszcie nośnym drewnianym, przy czym pod okładzinę można umieścić główne lub dodatkowe ocieplenie ściany. Układ rusztu może być poziomy lub pionowy, zależnie od tego, jak układane będzie pokrycie.
Pod warstwą elewacyjną powinna być utworzona pustka wentylacyjna o szerokości 2,5-3 cm, a na izolacji z wełny mineralnej ułożona wiatroizolacja o wysokiej paroprzepuszczalności.
Chroni ona bez zamoknięciem wełny i wydmuchiwaniem włókien, umożliwiając jednocześnie przenikanie pary wodnej od strony ściany.
Panele czy płyty okładzinowe nie mogą być mocowane na sztywno do rusztu - przy mocowaniu wkrętami czy gwoździami należy pozostawić niewielki luz umożliwiający swobodne przesuwanie się elementów pod wpływem zmian temperatury.
Elewacje z ciężkich płyt kamiennych
Kamienne pokrycie elewacji wykonuje się najczęściej jedynie na części powierzchni ścian zewnętrznych jako uzupełnienie innych form wykończenia domu.
Jako materiał okładzinowy wykorzystuje się płyty o dużych wymiarach z kamienia naturalnego (piaskowca, granitu, sjenitu, marmuru) i grubości 3-4 cm. Zależnie od podłoża są one mocowane metodą klejenia lub osadzania za pośrednictwem kotew.
Przy zastosowaniu ciężkich okładzin na znacznych powierzchniach - zwłaszcza sięgających do dachu - wykorzystuje się tzw. systemowe podkonstrukcje (stelaże), pozwalające na wygodną regulację płaszczyzny okładziny.
Ze względu na konieczność użycia specjalistycznych narzędzi, przy wykonywaniu takich elewacji z reguły pracują wyspecjalizowane firmy.
Niestandardowym sposobem na wykonanie elewacji będzie wykorzystanie koszy metalowych tzw. gabionów wypełnionych kamieniami o odpowiednio dobranej wielkości, kształcie i barwie. Gabiony tworzą niezależną warstwę osłonową o grubości 25-30 cm opartą na własnym fundamencie i usztywnioną jedynie łącznikami ze ścianą domu.
Ozdobne elewacje murowane
Ten sposób wykończenia ścian zewnętrznych wymaga przygotowania już na etapie fundamentowania domu odpowiedniego oparcia sięgającego do poziomu ławy. Możliwe jest również wykonanie żelbetowej konsoli wsporczej zakotwionej w ścianie fundamentowej poniżej poziomu terenu.
Warstwa elewacyjna pełni jednocześnie rolę osłonową dla ocieplenia i tworzy wraz ze ścianą nośną trójwarstwową przegrodę zewnętrzną domu.
Zależnie od rodzaju użytego materiału uzyskamy elewację już wykończoną lub przygotowaną do pokrycia, np. tynkiem ozdobnym, klejonymi płytami kamiennymi.
Warstwę elewacyjną, z przeznaczeniem pod wykończenie tynkiem, można postawić z dowolnych materiałów ściennych o grubości 6-12 cm (pustaków, ceramicznych, bloczków silikatowych, betonu komórkowego), murując ją jednocześnie z warstwą nośną ściany.
Natomiast elewacje z klinkieru, silikatowej cegły łupanej, ozdobnych bloczków betonowych wykonuje się z reguły po postawieniu ściany nośnej, co ułatwia równe jej ułożenie i estetyczne wykończenie.
Okładziny klejone na elewacji
Tańszą odmianą - w stosunku do elewacji murowanych czy z płyt kamiennych - są okładziny z płytek klinkierowych, betonowych, gresu czy drobnowymiarowych elementów kamiennych. Okładziny mocowane są metoda klejenia na ścianach murowanych lub po odpowiednim przygotowaniu również na warstwie ocieplenia.
Należy wtedy użyć twardszych odmian styropianu, np. EPS 100 lub polistyrenu ekstrudowanego XPS.
Przy okładzinach, których ciężar powierzchniowy nie przekracza 40 kg/m2 (np. płytki klinkierowe, betonowe), konieczne będzie dwuwarstwowe ułożenie siatki wtopionej w następnej warstwie zaprawy klejowej.
W przypadku układania cięższej okładziny, musimy zapewnić dodatkowe zamocowanie przy użyciu kotew stalowych rozmieszczonych w poziomych rzędach co ok. 50 cm i zaczepionych w wycięciu płytki.
Ze względu na zapewnienie paroprzepuszczalności elewacji i możliwości swobodnego rozszerzania się przy zmianach temperatury, udział powierzchni spoin powinien wynosić ok. 2% powierzchni elewacji.
Ważne szczegóły wykonawcze
Elewacje murowane przykrywające ocieplenie z wełny mineralnej muszą mieć zapewnioną możliwość cyrkulacji powietrza w tzw. pustce wentylacyjnej poprzez nawiewy w dolnej części ściany oraz wywiewy u góry.
Standardowo wykorzystuje się do tego celu specjalne puszki wentylacyjne wstawiane w spoiny pionowe w odstępach co ok. 1 m.
Prace tzw. mokre na elewacji powinny być prowadzone w warunkach zapewniających prawidłowe wiązanie klejów, zapraw czy tynków. Szczególnie niekorzystnie oddziaływuje bezpośrednie nasłonecznienie przy wysokich temperaturach, powodując szybkie odparowanie wody. Również opady deszczu spływające po elewacji mogą spowodować uszkodzenie nieutwardzonego tynku, zamoknięcie warstw izolacji cieplnej, wypłukanie spoin.
Przy pokrywaniu elewacji okładzinami lekkimi na ruszcie do ocieplenia należy używać wełny mineralnej, a nie styropianu. Wełna, dzięki elastyczności, lepiej wypełnia wszelkie nierówności między rusztem i nie będzie miejscem gniazdowania gryzoni, które mogą przedostać się pod warstwę elewacyjną
Murowane ściany elewacyjne podlegają znacznym wahaniom temperatury - zwłaszcza gdy narażone są na bezpośrednie nasłonecznienie - i przy długościach przekraczających 15 m powinny być dylatowane na całej wysokości w postaci pustych spoin pionowych. Aby zachować jednakowy układ cegieł na całej powierzchni dylatacje wykonuje się w formie zazębionej - połowa długości cegieł w kolejnych warstwach naprzemiennie układana jest bez zaprawy.
Płytki elewacyjne klejone na warstwie ocieplenia stanowią znaczne obciążenie, które przynajmniej częściowo musi być przenoszone przez kołki mocujące. Kołki powinny być osadzane przez siatkę zbrojącą, dzięki czemu obciążenie rozkłada się na większą powierzchnię, nie powodując deformacji podłoża.
Do murowania warstw elewacyjnych „na gotowo” należy używać specjalnych zapraw murarskich, które zapobiegają pojawieniu się wykwitów solnych.
Korzystnym rozwiązanie będzie murowanie na tzw. zaprawy barwione fugujące, dzięki którym nie trzeba dodatkowo wypełniać spoin między cegłami. Impregnacja takiej elewacji zmniejszy prawdopodobieństwo pojawienia się wykwitów i ożywi barwę.
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcia: Elastolith, Termo Organika, Stegu, Termo Organika, Elkamino Dom, Fasada System, Firma JONIEC®, RÖBEN POLSKA
Komentarze