2019-02-22 08:56:25 
Konfigurację instalacji, dobór przewodów i aparatury sterująco-zabezpieczającej przeprowadza uprawniony elektryk, ale inwestor może wskazać miejsca zamontowania gniazd, łączników czy dobrać pod względem wzorniczym osprzęt instalacyjny.
Ocena stanu instalacji
Zależnie od czasów, w których pierwotnie układana była instalacja, jej rozłożenie może sprowadzać się do najprostszych rozwiązań z niewielką liczbą wydzielonych obwodów, z zabezpieczeniem przeciwporażeniowym w formie lokalnych uziemień lub poprzez „zerowanie”, a przewody mogą mieć jeszcze izolację w gumie - często o już zniszczonej strukturze.
Większość starych instalacji układana była w rurkach metalowych z wewnętrzną izolacją papową, doprowadzanych do puszek rozgałęźnych lub instalacyjnych o podobnej budowie i prowadzana z użyciem przewodów jednożyłowych.
Zmiana technologii układania instalacji elektrycznych w latach 70-tych ubiegłego wieku spowodowała upowszechnienie się umieszczenia ich w postaci przewodów wielożyłowych mocowanych bezpośrednio pod tynkiem, przy czym często żyły z miedzi zastępowane były przez aluminium.
W efekcie tak wykonane instalacje ulegały często uszkodzeniom w wyniku utleniania się na stykach z różnych materiałów (aluminium-mosiądz-stal), co prowadziło do wzrostu rezystancji, grzania się złączy, a w konsekwencji do niszczenia izolacji, a nawet wywołania pożaru.
Z tych względów nawet z pozoru sprawne instalacje elektryczne wykonane przewodami aluminiowymi powinny być wymienione na miedziane z odpowiednio dostosowanym osprzętem.
Wskazaniem na wymianę instalacji jest również dostosowanie jej do aktualnych wymagań ochrony przeciwporażeniowej. Realizowana jest ona za pomocą wyłączników różnicowoprądowych, które reagują na bardzo małe upływy prądu w chronionym obwodzie.
Podobne skutki mogą powodować również podłączone do tak chronionej instalacji stare urządzenia, w których osłabiona izolacja robocza umożliwia nieznaczne upływy prądu do masy. Oczywiście istotną cechą istniejącej instalacji jest możliwość obciążenia poszczególnych obwodów, ale najczęściej znaczący wzrost pobieranego prądu wiąże się z podłączeniem, np. nowych urządzeń grzejnych, które z reguły wymagają doprowadzenia odrębnego zasilania.
Planując modernizację instalacji elektrycznej - przy dobrym stanie istniejących obwodów - można je częściowo wykorzystać, rozbudowując układ zasilania o nową aparaturę sterująco-zabezpieczającą, montowaną np. w dodatkowych rozdzielnicach, a istniejące okablowanie ułożone w rurkach można wymienić, wprowadzając tam nowe przewody.
Jak rozplanować instalację?
Modernizacja instalacji elektrycznej wymaga wyznaczenia miejsc zamontowania wszystkich gniazdek, punktów oświetleniowych, wyłączników oraz aparatury sterującej i ochronnej. Kolejny krok to ustalenie trasy przebiegu przewodów zasilających i sposobu ich ułożenia.
Przy rozmieszczaniu osprzętu elektroinstalacyjnego należy przestrzegać poniższych wskazań:
- standardowa wysokość umieszczenia wyłączników oświetlenia od poziomu podłogi wynosi 140 cm, ale coraz częściej instaluje się je na wysokości 90 cm - wygodne dla dzieci i osób dorosłych,
- wyłącznik oświetlenia (z wyjątkiem łazienki) umieszcza się we wnętrzu pomieszczenia, przy drzwiach od strony klamki,
- na schodach, korytarzach i w garażu należy przewidzieć załączanie światła przynajmniej z dwóch miejsc z użyciem, np. łączników schodowych lub krzyżowych,
- gniazda wtykowe umieszczane są na wysokości ok. 30 cm od podłogi w pokojach i 1,2 m w kuchni, łazience,
- w pomieszczeniach mieszkalnych liczbę gniazd i ich rozmieszczenie dostosowuje się do planowanego ustawienia mebli i odbiorników, przy czym jedno gniazdo powinno przypadać na 4-5 m2 powierzchni,
- w kuchni należy zainstalować gniazda do podłączenia lodówki, zmywarki, okapu nadkuchennego, piekarnika i ewentualnie kuchni elektrycznej, a także kilka gniazd nad blatem kuchennym,
- w łazience gniazda i wyłączniki można umieszczać w odległości nie mniejszej niż 0,6 m od obrysu wanny lub brodzika.
Po ustaleniu lokalizacji gniazd i wyłączników należy zdecydować, jaki rodzaj osprzętu będzie montowany (pojedynczy czy zespolony), bowiem na etapie układania instalacji konieczne jest odpowiednie dostosowanie puszek do ich podłączenia.
Sposoby rozprowadzenia przewodów
Przy prowadzeniu robót modernizujących domową instalację elektryczną przewody na poszczególnych odcinkach mogą być układane w różny sposób zależnie od możliwości ich prowadzenia i wymaganej estetyki. Wykorzystując, np. stare rurki elektroinstalacyjne można wprowadzić tam nowe przewody, a dalszą część instalacji wyposażyć w dodatkową rozdzielnicę z której wyprowadzone zostaną nowe obwody.
Wygodne układanie nowych przewodów umożliwią jednocześnie prowadzone prace remontowe pomieszczeń połączone z tynkowaniem czy montażem okładzin ściennych. Okablowanie wystarczy wtedy przymocować do wierzchu ściany. Na odcinkach wymagających ich ukrycia w tynku, bruzdy łatwo wycina się bruzdownicą dwutarczową, a płaski przewód typu YDYp przykrywa zaprawą tynkarską.
Okablowanie można też poprowadzić po wierzchu wykończonej ściany, np. w ozdobnych listwach instalacyjnych, do których pasuje też odpowiedni osprzęt. Można uniknąć kłopotliwego podłączenia wyłączników oświetlenia do np. sufitowych opraw, zastępując wyłączniki standardowe sterowaniem bezprzewodowym, jeśli tylko do lampy doprowadzony jest przewód zasilający.
Montaż osprzętu
Istotny wpływ na estetykę montażu osprzętu ma prawidłowe osadzenie puszek, w których mocowane będą gniazdka i wyłączniki. Osprzęt natynkowy wystarczy zamocować wkrętami do podłoża, ale puszki podtynkowe wymagają wywiercenia lub wykucia gniazda w podłożu.
Szczególnie ważne jest idealnie równe osadzenie puszek zespolonych, gdyż nie ma możliwości korekty umieszczenia osprzętu i źle zamontowane puszki spowodują krzywe ustawienie całego zestawu.
Przy osadzaniu puszek w płytach gipsowo-kartonowych do wywiercenia otworu należy posłużyć się otwornicą o odpowiedniej średnicy i dodatkowym frezem ścinającym krawędź otworu. Precyzyjne wykonanie otworu ma decydujący wpływ na jakość osadzenia puszki i stabilność zamocowania osprzętu - zwłaszcza gniazd wtykowych.
Jakość połączeń przewodów z osprzętem i w miejscach rozgałęzienia decyduje o niezawodności instalacji i również o jej bezpieczeństwie. Poluzowanie połączeń może odciąć zasilanie części instalacji, a słaby styk prowadzi do nagrzewania się złącza, co w efekcie może doprowadzić do pożaru.
Obecnie dopuszczalne są dwa rodzaje połączeń - za pomocą zacisków śrubowych bądź sprężystych. Osprzęt instalacyjny może mieć oba rodzaje podłączeń zależnie od modelu, a przy łączeniu przewodów między sobą stosuje się tzw. kostki instalacyjne oraz szybkozłączki.
Producenci osprzętu elektroinstalacyjnego oferują niezwykle bogaty asortyment wyrobów pełniących różnorodne funkcje w domowej instalacji elektrycznej. Najczęściej grupowane są one w serie o ujednoliconym wzornictwie, co pozwala wyposażyć dom we wszystkie widoczne elementy instalacji elektrycznej o jednakowej kolorystyce i formie.
Osprzęt podstawowy, czyli wyłączniki oświetlenia i gniazda oferowane są w różnych standardach wykończenia. Przy ich wyborze trzeba też zwrócić uwagę na kompletację produktu - niektóre sprzedawane są w zestawieniu gotowym do montażu natomiast inne oferowane oddzielnie, np. mechanizm i dostosowana do niego ramka czy zaczepy montażowe.
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Martyna Nowak-Ciupa
Zdjęcie otwierające: Ospel
Zdjęcia w tekście: Hager, Legrand, J. Werner, VRD/Fotolia, Marshall, Plastrol, Wago, Ospel
Film w tekście: Grenton
Komentarze