ABC instalacji elektrycznej

Po co nam prąd?

Wbrew pozorom odpowiedź na to pytanie nie jest oczywista - zależnie od tego, jakie urządzenia mają pracować w domu, inaczej trzeba wykonać instalację elektryczną wewnątrz budynku, przyłącze łączące go z siecią i zawrzeć z zakładem inną energetycznym umowę.

Podstawowe pytanie to, czy w domu będą tylko typowe urządzenia małej mocy, czy też planujemy instalację kuchni elektrycznej, elektryczne ogrzewanie lub przygotowanie ciepłej wody - choćby tylko sezonowo, np. gdy latem nie chcemy rozpalać w kotle węglowym? Przede wszystkim trzeba uwzględnić planowane urządzenia o większej mocy - powyżej 1,5 kW - zwykle montowane na stałe, jak kuchnie, pralki, lodówki, stacjonarne grzejniki, podgrzewacze wody. Warto skonsultować się przy tym z elektrykiem, bo zapotrzebowanie na moc nigdy nie jest po prostu sumą mocy zainstalowanych urządzeń, a to dlatego, że nigdy nie pracują one wszystkie równocześnie. Może być też tak, że w czasie pracy niektórych urządzeń, praktycznie nic innego nie obciąża instalacji. Najlepszym przykładem są piece akumulacyjne i duże podgrzewacze pojemnościowe ciepłej wody, użytkowane tak, by pracowały głównie w nocy, tak by wykorzystać tańszą II taryfę za energię.

Bardzo możliwe też, że będziemy musieli zweryfikować pierwotne plany, gdyż z uzyskaniem wysokiego przydziału mocy (np. 30 kW) często są problemy, bo znaczna część linii niskiego napięcia jest stara, wyeksploatowana i pracuje na granicy swojej wydolności. Wówczas musimy np. zrezygnować z instalacji przepływowych podgrzewaczy wody (o dużym chwilowym poborze prądu) na rzecz podgrzewaczy pojemnościowych, które pracują z mniejszą mocą, za to przez dłuższy czas. Typowy przydział mocy, jeśli w domu nie ma sprzętów o dużym zapotrzebowaniu to, 10-12 kW.

Oto krótki przegląd domowych urządzeń dużej mocy.

Przepływowe ogrzewacze wody mają najwyższą moc - mały podgrzewacz przeznaczony do montażu nad umywalką to 2-3 kW, większe, nadające się do napełniania wanny lub zasilania prysznica, nawet ponad 20 kW. Jednak pracują bardzo krótko, tylko w czasie poboru ciepłej wody. Dlatego w ciągu doby zużywają w sumie mniej prądu niż ogrzewacze pojemnościowe (nie ma strat ciepła związanych z magazynowaniem wody).

Pojemnościowe podgrzewacze wody mają zwykle stosunkowo niewielką moc 1,5-3 kW. Mogą pracować okresowo, np. tylko nocą, gdy obowiązuje tańsza taryfa za energię.

Grzejniki elektryczne mają zwykle moc 1-2 kW, ich łączna moc musi zaś odpowiadać zapotrzebowaniu budynku na ciepło (można założyć praktycznie 100% sprawność grzejników). W domach budowanych według współczesnych standardów wystarczy 10-15 kW przy powierzchni ok. 150 m².

Piece akumulacyjne dobiera się tak, by ich łączna moc wynosiła ok. 1,5 zapotrzebowania budynku na ciepło. Z założenia pracują one tylko w czasie obowiązywania tzw. II tańszej taryfy za energię, w pozostałym czasie oddają zaś zgromadzone ciepło.

W ten sam sposób działa również elektryczne ogrzewanie podłogowe wykonane jako akumulacyjne - zwykle w postaci przewodów grzejnych zatopionych w grubej warstwie (ok. 10 cm) wylewki podłogowej.

Kotły elektryczne dobiera się przede wszystkim w zależności od zapotrzebowania budynku na ciepło. Moc jest więc porównywalna z niezbędną mocą grzejników elektrycznych. Zwykle uwzględnia się też wynoszący ok. 0,3 kW/na osobę dodatek mocy pozwalający podgrzewać wodę w zbiorniku pojemnościowym. Jednak jeśli budynek ma dobrą zdolność do utrzymania ciepła (dobrą termoizolację i ciężką konstrukcję), to o ile dodatek ten nie przekracza 20% mocy kotła, można go pominąć.

Kuchnie elektryczne mają maksymalna moc 8-10 kW, jednak zwykle nie wykorzystujemy wszystkich "palników" płyty równocześnie.

Jeśli korzystamy z wielu urządzeń o dużej mocy, to sposobem na zbyt duży chwilowy pobór prądu może być nadanie im priorytetów pracy za pomocą tzw. wyłączników pierwszeństwa. Jeśli np. działają grzejniki elektryczne, a my zechcemy skorzystać z gorącej wody z podgrzewacza przepływowego, to na czas jej poboru grzejniki zostaną wyłączone.

Przyłącze

Przyłącze łączy dom z siecią. Kończy je złącze - najczęściej skrzynka w linii ogrodzenia, wewnątrz której znajduje się licznik energii.

Przyłącze może być jednofazowe (230 V) lub trójfazowe (400 V), tzw. siłowe. Przyłączy jednofazowych dla domów jednorodzinnych obecnie prawie się nie wykonuje, bo nie pozwalają na skorzystanie z urządzeń o większej mocy, choćby kuchni elektrycznej.

Rodzaje przyłączy: (a) napowietrzne; (b) kablowe.

Przyłącze może być wykonane jako budowlane (tzw. prowizorka) lub docelowe. W praktyce jednak warto przyłącze i złącze wykonać od razu tak, by spełniało techniczne wymogi przyłącza docelowego. Do czasu zakończenia budowy wprawdzie nadal będziemy rozliczani według niekorzystnej taryfy budowlanej, ale za to później wystarczy tylko podpisać z zakładem energetycznym nową umowę. Nie będziemy za to płacić za budowę kolejnego przyłącza.

Uwaga! Mając przyłącze budowlane, warto zadeklarować niewielkie zapotrzebowanie na moc, np. 5 kW, bo wysokość opłat w taryfie budowlanej bardzo od niej zależy.

Opłaty za wykonanie przyłącza zależą zaś właśnie od zapotrzebowania na moc oraz długości przyłącza, jeśli przekracza standardową długość określoną w taryfie zakładu energetycznego. Informację o warunkach przyłączenia do sieci, wzory wniosków, taryfę itp. bez trudu uzyskamy w zakładzie energetycznym, na samo wykonanie przyłącza często przyjdzie nam jednak czekać kilka miesięcy.

Jaka taryfa?

Wybór taryfy to zwykle decyzja, czy rozliczamy się, płacąc tyle samo za energię przez całą dobę, czy wybieramy rozliczanie dwustrefowe (dwutaryfowe) płacąc za prąd według niższej stawki najczęściej od 22.00 do 6.00 i od 13.00 do 15.00, oraz drożej przez resztę doby.

Atrakcyjność rozliczania dwutaryfowego zmniejsza przede wszystkim to, że przez większość dnia opłaty są nieco wyższe niż przy rozliczaniu tylko w pierwszej taryfie. Dlatego wybór powinna poprzedzać analiza, na jakie potrzeby przede wszystkim zużywamy prąd. Nawet jeśli prąd wykorzystujemy do celów grzewczych, ale jego zużycie na te potrzeby nie jest zbyt duże, bo np. mamy pompę ciepła, albo zapotrzebowanie domu na ciepło jest bardzo niskie, to dwutaryfowe rozliczanie wcale nie musi być korzystne, jeśli np. dużo gotujemy na kuchni, latem korzystamy z klimatyzacji lub zużywamy dużo energii na inne cele. Tym bardziej że sezon grzewczy to tylko część roku.

Warto zainteresować się też, jakie stawki opłat i taryfy obowiązują u różnych dostawców - zgodnie z obowiązującym prawem dostawcę energii możemy zmienić. A niektórzy z nich mają np. specjalne taryfy weekendowe.

Gniazda, łączniki, lampy

Generalnie można stwierdzić, że szczególnie gniazd elektrycznych nigdy nie jest zbyt dużo. O ile liczba grzejników w instalacji grzewczej się nie zmienia, nie zmienia się też liczba punktów poboru w instalacji wodociągowej, o pracujących w domu urządzeń elektrycznych przybywa stale. A wszystkie potrzebują zasilania. Niedobór gniazd najszybciej odczuwamy w kuchni - nie ma wolnego gniazda dla nowego ekspresu, mikrofalówki albo robota kuchennego.

Oczywiście "dużo" nie znaczy od razu "dobrze". Ważne jest przemyślane i praktyczne rozmieszczenie gniazd, łączników i źródeł światła. By to zrobić, trzeba jednak znać nie tylko przeznaczenie pomieszczeń, ale i to, gdzie staną w nich urządzenia elektryczne, meble oraz gdzie będzie potrzebne oświetlenie. Najlepiej, zanim instalacja zostanie ułożona, zaznaczyć np. kredą, gdzie znajdą się sprzęty, meble, a także gniazda, łączniki i lampy. Znacznie łatwiej, niż patrząc tylko na rysunki w projekcie, zorientować się czy proponowane rozwiązania nam odpowiadają.

Warto przemyśleć wykonanie zaślepionych puszek na gniazda, oczywiście z doprowadzonymi przewodami, które będzie można wykorzystać w przyszłości.

Wokół wanien i brodzików trzeba wyznaczyć strefy bezpieczeństwa. Urządzenia zasilane z sieci oraz gniazda i łączniki mogą znajdować się dopiero poza strefą II.

Łączniki powinny być tak rozmieszczone, byśmy znajdywali je odruchowo. Standardowo umieszcza się je na wysokości 1,4 m, po tej samej stronie drzwi co klamka (by drzwi ich nie zasłaniały). Na schodach i w długich korytarzach dobrze sprawdzają się łączniki schodowe lub impulsowe współpracujące z tzw. przełącznikami bistabilnymi, gdyż pozwalają zapalać i gasić światło z kilku miejsc. Takie łączniki przydają się także w pomieszczeniach z więcej niż jednym wejściem, np. salonach, warto je ponadto zastosować po obu stronach dwuskrzydłowych drzwi.

Specjalne wymagania obowiązują w przypadku łazienek i pralni. Stosuje się tam łączniki odporne na zachlapanie. Są oznaczone jako "klasy IP 44", gniazda mają charakterystyczne klapki. Ponadto w pobliżu wanien i pryszniców wyznacza się strefy, w których nie wolno instalować urządzeń elektrycznych. Zasięg stref pokazano na rysunku. Przestrzeganie tych zasad jest bardzo ważne, bo wynika z podstawowych wymogów bezpieczeństwa. Ponadto nad kabiną lub wanną lepiej nie umieszczać źródeł światła, a jeśli już się na to decydujemy, to powinny być bryzgoszczelne.

Prąd na zewnątrz

Prąd jest niezbędny nie tylko wewnątrz domu, ale i na posesji. Warto pomyśleć o tej części instalacji odpowiednio wcześnie - zanim posadzimy rośliny w ogrodzie, utwardzimy podjazd i ścieżki. Pracy elektryka wymaga wykonanie:

• oświetlenia i instalacji domofonowej przy bramie posesji;
• oświetlenia podjazdu i wjazdu do garażu;
• oświetlenia ogrodu, wiaty, altany, miejsca na grill itp.
• doprowadzenia prądu do gniazd w altanie itp., a specjalne oprawy z gniazdami elektrycznymi przydadzą się w każdym ogrodzie, byśmy mogli przyłączyć do nich elektryczną kosiarkę, piłę do drewna itp.

Układanie instalacji

Przewody elektryczne układa się wzdłuż linii pionowych i poziomych. Bardzo ułatwia to później ich zlokalizowanie. Warto wyznaczyć strefy przy podłodze, pod sufitem oraz w pewnej odległości od otworów okiennych i drzwiowych jako miejsca przebiegu instalacji. Dzięki temu będziemy mieć w przyszłości pewność, że nie uszkodzimy przewodów, np. wiercąc otwory na kołki do powieszenia obrazów lub przy wymianie okien.

W tynku instalacje elektryczne układa się najczęściej. Dawniej stosowano przy tym specjalny płytki osprzęt instalacyjny (gniazda, łączniki), mieszczący się w warstwie tynku. Obecnie stosuje się zwykłe puszki instalacyjne, na które wycina się lub wykuwa odpowiednie otwory w ścianach, co umożliwia zastosowanie dowolnych gniazd lub łączników.

Przewody mocuje się do ścian uchwytami plastikowymi lub wykonanymi z taśmy aluminiowej.

Uwaga! Przewody muszą zostać pokryte przynajmniej 0,5 cm warstwą tynku, dlatego jego całkowita grubość powinna wynieść 1,5-2 cm.

Jeśli stosujemy cieńsze tynki, taki sposób wykonania nie wchodzi w grę. Wówczas trzeba wykonać bruzdy na przewody, co zwiększa koszty.

Przewody do domu

W instalacjach domowych stosuje się praktycznie tylko przewody miedziane. Stosowanie aluminiowych jest dopuszczalne, gdy ich przekrój przekracza 10 mm². Typowe przewody oświetleniowe mają przekroje żył 1,5 mm², a prowadzące do gniazd - 2,5 mm². Najczęściej są to przewody płaskie, jednak czasem stosuje się też przewody okrągłe. Informacje o liczbie żył oraz ich przekroju umieszczone są na izolacji przewodu.

Żyły przewodów osłania się izolacją różnej barwy, zależnie od przeznaczenia:

• czarna, brązowa lub szara - żyły fazowe (na schematach oznaczane L). Powinny być doprowadzone do zacisków z lewej strony gniazda.
• niebieska - żyły neutralne (oznaczane N). Należy je doprowadzić do zacisków z prawej strony gniazda.
• żółto-zielona - przewody ochronne (oznaczane PE). Łączy się je ze stykiem ochronnym ("bolcem") gniazda.

Jeśli elektryk zmienia przeznaczenie żyły przewodu na inne, niż wynika z koloru jego izolacjii (co czasem jest konieczne), to powinien końce takiej żyły oznaczyć taśmą izolacyjną odpowiedniego koloru.

Należy przestrzegać tych zasad, bo pomylenie w instalacji niektórych żył (np. L i PE) grozi ciężkim porażeniem. Ponadto większość łączników (tzw. jednobiegunowe) przerywa ciągłość tylko jednej żyły. Jeśli więc będą umieszczone na żyle neutralnej, a nie fazowej, to w pozycji wyłączonej urządzenie nie będzie działać, ale nadal będzie pod napięciem.

W bruzdach pod tynkiem instalacje układa się o wiele rzadziej, raczej z konieczności, bo to znacznie bardziej kłopotliwe dla wykonawcy, a więc i droższe. Przewody w bruździe często osłania się tzw. peszlem, czyli karbowaną, elastyczną rurką z tworzywa sztucznego. Umożliwia to w razie potrzeby wymienić przewody bez niszczenia powierzchni ścian. To ważne przede wszystkim w kuchniach i łazienkach, gdzie w razie potrzeby wymiany instalacji trzeba by skuwać okładzinę z płytek. Peszle stosuje się także wtedy, gdy trasa instalacji biegnie w podłodze. Układa się je wówczas odpowiednio wcześniej, by zostały na kolejnym etapie robót zakryte warstwą wylewki.

Uwaga! Do mocowania peszli nie należy używać drutu stalowego, bo w warstwie tynku - zwłaszcza gipsowego - taki drut szybko koroduje, powodując przebarwienia na ścianach. Zamiast niego można zastosować drut miedziany z żył przewodów.

Na powierzchni ścian instalację układa się rzadko. Jest to rozwiązanie tanie, lecz mało estetyczne, Przewody muszą być osłonięte, do czego najczęściej używa się plastikowych listew maskujących. Taki sposób wykonania można zaakceptować w budynkach gospodarczych, warsztatach i podobnych obiektach. Osłony często wykonuje się wówczas ze sztywnych rur plastikowych lub stalowych, by były odporne na uszkodzenia.

Przewody zasilające gniazda w jednym pomieszczeniu prowadzi się najczęściej szeregowo od gniazda do gniazda. Zwłaszcza w dużych pomieszczeniach korzystne jest zasilanie gniazd z dwóch różnych obwodów, bo wyłączenie jednego z nich nie unieruchamia wszystkich zainstalowanych w pomieszczeniu urządzeń.

Przewody elektryczne łączy się tylko w puszkach instalacyjnych. Puszek nie należy pokrywać tynkiem, by w razie awarii można było łatwo się do nich dostać, bo uszkodzenia najczęściej zdarzają się właś nie w miejscu połączeń. Do łączenia przewodów powinno się używać specjalnych złączek, nie wolno natomiast łączyć ich przez skręcanie żył, co niestety wciąż się spotyka. Takie połączenia nie są bezpieczne i niemożliwa jest kontrola ich stanu. Przewodów elektrycznych nie układa się poniżej rur wodociągowych i kanalizacyjnych, by nie zostały zalane. Nie mogą także stykać się z przewodami gazowymi, bo w razie uszkodzenia iskrzenie przewodu mogłoby mieć tragiczne skutki.

Obwody i rozdzielnica

Każda instalacja elektryczna podzielona jest na mniejsze fragmenty, tzw. obwody obejmujące np. grupę gniazd czy punktów oświetleniowych. Napięcie w każdym obwodzie może być wyłączone w tablicy rozdzielczej. Każdy obwód ma odrębne zabezpieczenie przed przeciążeniem i zwarciem (tzw. wyłącznik nadmiarowoprądowy), inne zabezpieczenia są zwykle wspólne dla kilku obwodów.

Urządzenia o mocy ponad 1,5 kW oraz montowane na stałe (pralki, lodówki itp.) powinny być zasilane każde z osobnego obwodu. Ponadto z jednego obwodu nie powinny być zasilane równocześnie gniazda i montowane na stałe źródła światła.

Dość często można spotkać się z sytuacją, gdy obwodów zaprojektowano zbyt mało, np. oświetlenie całej kondygnacji tworzy jeden obwód. W razie awarii całe piętro pogrąża się w mroku, co jest bardzo niewygodne, a na schodach nawet niebezpieczne. Lepiej wydzielić więcej obwodów, pamiętając o ich czytelnym, logicznym układzie. Osobne obwody mogą tworzyć np. lampy czy gniazda w pokojach na lewo i na prawo od wejścia. Taki podział docenimy w razie awarii czy remontu, bo wyłączając zasilanie w jednym pomieszczeniu, będzie można np. wygodnie zasilić elektronarzędzia z gniazd po drugiej stronie korytarza.

Warto zaplanować także odrębne obwody zasilające szczególnie ważne urządzenia np. pompę obiegową c.o., a także trójfazowe gniazdo na zewnątrz domu czy w garażu, z którego w razie potrzeby będzie można zasilić np. betoniarkę.

Rozdzielnica, zwana też tablicą rozdzielczą, to "centrum" domowej instalacji, bo tu zbiegają się wszystkie obwody. W montażu rozdzielnicy obowiązuje kilka ważnych zasad:

• powinna znaleźć się w pobliżu wejścia do budynku, w widocznym miejscu i nie wyżej niż na wysokości wzroku dorosłego człowieka. To bardzo ważne ze względów bezpieczeństwa, bo pozwala w razie zagrożenia, np. pożaru, szybko wyłączyć napięcie. Umieszczenie rozdzielnicy wysoko, powyżej drzwi, jest fatalnym pomysłem, utrudniającym czy wręcz uniemożliwiającym do niej dostęp - szczególnie osobom starszym i niepełnosprawnym;
• musi być wystarczająco duża, by pozwalała na rozbudowę w przyszłości, w razie konieczności wygodną wymianę uszkodzonych aparatów, a ponadto bardzo ciasno upakowane w małej rozdzielnicy urządzenia nie mają dobrego chłodzenia;
• znajdujące się wewnątrz rozdzielnicy urządzenia powinny być czytelnie opisane, tak by łatwo dało się zidentyfikować poszczególne obwody.

Wymiary wszystkich urządzeń montowanych w rozdzielnicy są standaryzowane - mają wymiar pojedynczego modułu lub jego wielokrotności. Wszystkie są też przystosowane do standardowej szyny montażowej.

Rozdzielnice mogą być natynkowe lub przeznaczone do montażu we wnęce ściennej. Te pierwsze bardziej rzucają się w oczy, ale łatwiej je zainstalować i wymienić.

Zabezpieczenia

Uziemienie

W dużym uproszczeniu zadaniem uziemienia jest odprowadzenie do gruntu przez tzw. uziom niebezpiecznego napięcia, które może się pojawiać np. na metalowej obudowie urządzeń elektrycznych (pralki, lodówki itp.). Z uziomem, za pomocą przewodów ochronnych, połączone są np. bolce (styki ochronne) w gniazdach. Wbrew obiegowej opinii uziom jest niezbędny w każdym domu, nawet jeśli nie ma on instalacji odgromowej.

Uziom fundamentowy - najpewniejszy, ale możliwy do wykonania tylko przed wylaniem ław fundamentowych.

O skutecznym uziomie najlepiej pomyśleć już w czasie wykonywania ław fundamentowych - umieszczając w ich dolnej części stalową taśmę lub pręt, otrzymujemy bardzo dobry i tani w wykonaniu sztuczny uziom fundamentowy. Dobry uziom można wykonać także później, np. w postaci zakopanej na głębokości 60-80 cm pętli wokół budynku (uziom otokowy) lub prętów wbitych w grunt (uziom pionowy). Jest to jednak bardziej kosztowne i kłopotliwe.

Wyłączniki nadmiarowoprądowe (nadprądowe)

Potocznie (choć nieprawidłowo) nazywane "bezpiecznikami" lub "korkami", a przez elektryków żargonowo - "eskami". Ich podstawowe zadanie to ochrona każdego z obwodów przed przeciążeniem, gdy zostaną do niego przyłączone urządzenia o zbyt dużej mocy lub gdy w tym obwodzie nastąpi zwarcie. Bez tego zabezpieczenia mogłoby dojść do stopienia izolacji przewodów, uszkodzenia ich żył, a nawet pożaru.

Wyłączniki różnicowoprądowe

Wyłączają obwód, gdy nastąpi upływ prądu do ziemi, np. wskutek dotknięcia przez kogoś przewodu bez izolacji lub w wyniku zwarcia przewodów. Każdy wyłącznik różnicowoprądowy reaguje dopiero wtedy, gdy zostanie przekroczona pewna graniczna wartość upływu prądu. Jeden wyłącznik różnicowoprądowy nie powinien być zabezpieczeniem wszystkich obwodów, bo jeśli zadziała, to cały dom zostanie pozbawiony prądu.

Zwykły użytkownik spotyka się najczęściej z wyłącznikami wysokoczułymi o prądzie znamionowym 30 mA. Mniej czułe wyłączniki (100 mA lub więcej) montuje się jako zabezpieczenie przeciwpożarowe. Bardziej czułymi zaś niekiedy zabezpiecza się obwody na zewnątrz domu, bo gdy stoimy na gruncie, porażenie jest bardziej niebezpieczne.

Wyłączniki różnicowoprądowe psują się rzadko, ale i tak znacznie częściej niż nadprądowe. Dlatego producenci zalecają ich kontrolowanie za pomocą przycisku "test" nie rzadziej niż raz w miesiącu.

Ograniczniki przepięć

Mają za zadanie zabezpieczenie instalacji i przyłączonych do niej urządzeń przed przepływem prądów o bardzo wysokim napięciu, na przykład wskutek bliskiego uderzenia pioruna lub przepięć w sieci zasilającej. Na przepięcia najbardziej wrażliwy jest sprzęt elektroniczny: komputery, telewizory itp.

Najczęściej montuje się kilka ograniczników różnych klas: B, C i D o różnej zdolności do pochłaniania energii. Ograniczniki poszczególnych klasy umieszcza się w następujących miejscach:

• B - w złączu,
• C - w rozdzielnicy (w odległości co najmniej 10 m od poprzedniego),
• D - bezpośrednio przed chronionym urządzeniem. Do tej grupy należą tzw. listwy przeciwprzepięciowe.

Na rynku dostępne są też urządzenia klas B+C montowane w rozdzielnicy.

Ograniczniki przepięć są stosunkowo drogie, a ich zamontowania wymagają często dostawcy energii, choć polskie prawo nie mówi jednoznacznie, że ich stosowanie jest zawsze obowiązkowe. Takiego wymogu nie ma też w normach międzynarodowych.

Ograniczeniu skutków przepięć służy także odpowiednie zaprojektowanie instalacji domowych, tak by wszystkie kable czy rurociągi metalowe były wprowadzone do budynku w tym samym miejscu. To rozwiązanie godne polecenia, tym bardziej że nie wiąże się z koniecznością zakupu jakichś dodatkowych urządzeń.

Bezpieczeństwo korzystania z instalacji w znacznej mierze zależy też od nas samych. Czasem nieświadomie zwiększamy zagrożenie, podłączając urządzenie wymagające uziemienia, którego wtyczkę dostosowano do gniazda "z bolcem", do przedłużacza z gniazdami bez styków ochronnych. Dużym zagrożeniem są też wszelkie niefachowe "naprawy" sprzętu elektrycznego.

Okablowanie i automatyka

Warto pomyśleć nie tylko o łącznikach oświetleniowych i gniazdach, ale także o okablowaniu na potrzeby telefonu, sieci komputerowej (Internetu), telewizji, sprzętu audio itp. Planując z wyprzedzeniem, będziemy mogli wszystkie przewody bez trudu nie tylko doprowadzić w pożądane miejsca, ale i dobrze je ukryć. Dostępne są np. łączniki pozwalające przyłączyć kolumny głośnikowe zestawu audio lub kina domowego - przewody prowadzące od wzmacniacza ukrywamy w ścianach.

O domowej sieci, zapewniającej np. dostęp do Internetu w wielu pomieszczeniach, ale także przesyłanie danych pomiędzy komputerami w domu czy wreszcie muzyki lub filmu wprost z komputera do sprzętu audio-wideo, warto pomyśleć już na etapie układania przewodów. Można i warto wykorzystać możliwości technologii bezprzewodowej (router i bezprzewodowe karty sieciowe), ale dość często okazuje się, że żelbetowy strop i grube ściany konstrukcyjne znacznie tłumią sygnał radiowy. Dlatego warto wykonać okablowanie pomiędzy kondygnacjami oraz najbardziej oddalonymi pomieszczeniami w domu.

W domu warto też zastosować choćby prostą automatykę sterującą pracą różnych urządzeń. Nie muszą to być od razu rozwiązania kompleksowe integrujące wszystkie instalacje domowe, bo to już poziom tzw. inteligentnych budynków - praktyczne okazują się często proste i tanie rozwiązania. Przede wszystkim chodzi o zegary sterujące, włączające i wyłączające urządzenia o zaprogramowanej godzinie. Są w zasadzie niezbędne, gdy rozliczamy się za energię w systemie dwutaryfowym (tańszy prąd w godzinach nocnych), jednak przydają się w każdym domu.

Przez choćby najprostszy programator czasowy warto przyłączyć pompę cyrkulacyjną c.w.u. Wyłączenie cyrkulacji, gdy nie korzystamy z ciepłej wody - w nocy i w środku dnia, gdy domownicy są w pracy lub szkole, przynosi wymierne oszczędności. Zużyjemy nie tylko mniej energii elektrycznej potrzebnej do pracy pompy, ale przede wszystkim mniejsze będą straty ciepła wynikające z krążenia wody w rurach (straty energii wywołane cyrkulacją mogą być nawet porównywalne ze zużyciem ciepła na samo podgrzanie wymaganej ilości wody).

Natomiast zastosowanie czujników ruchu oraz zmierzchowych to dobre rozwiązanie w przypadku oświetlenia bramy wjazdowej oraz otoczenia domu, choć bywają stosowane również wewnątrz domu, szczególnie w korytarzach, na schodach i w łazienkach.

opr.: Jarosław Antkiewicz
zdjęcie wprowadzające: Jarmoluk/pixabay