W jaki sposób zabezpieczyć i zamaskować instalacje w budynku?

Kanały instalacyjne

W dużych, wielopiętrowych budynkach główne rozprowadzenie instalacji technicznych prowadzone jest z reguły w tzw. szachtach - wyodrębnionych kanałach pionowych bądź poziomych utworzonych np. w formie wnęki w murze lub samodzielnej konstrukcji.

Zależnie od rodzaju równolegle biegnących instalacji mogą być one grupowane stosownie do przepisów, z ewentualnym odgrodzeniem w postaci np. ścianki wewnętrznej.

Dostęp do rur i przewodów umożliwiają łatwo zdejmowane ekrany lub drzwiczki - najczęściej metalowe - w miejscach ogólnodostępnych zamykane na zamek patentowy.

W szachtach budynków mieszkalnych instalowane są też często węzły rozdzielczo-pomiarowe pozwalające na regulację i odczyt np. wodomierzy czy ciepłomierzy, licznika energii elektrycznej.

Szachty odporne na ogień

Kanały instalacyjne muszą też spełniać określone wymagania ochrony przeciwpożarowej, a zatem ich obudowy uzyskiwać odpowiednia klasę odporności ogniowej EI. W przypadku utworzenia szachtu w formie wnęki jej ścianki z reguły spełniają wymagania, ale konstrukcje samonośne mogą wymagać dodatkowej ochrony przeciwpożarowej.

Zastosowanie materiałów gipsowych w połączeniu z wełną mineralną pozwala na budowanie lekkich osłon i przegród o skuteczności nie gorszej niż np. ciężkie ściany betonowe czy ceramiczne.

Przewody wentylacji i klimatyzacji izolowane wełną mineralną URSA AIR®, fot. Ursa

Np. ścianki szkieletowe o konstrukcji metalowej i standardowej grubości 100 mm z obustronnym pokryciem płytami gipsowo-kartonowymi i wypełnieniem wełną mineralną uzyskują odporność ogniową do klasy EI 60, a zastosowanie płyt gipsowo-włóknowych (G-W) jako poszycia, zapewnia lepszą sztywność niż w przypadku płyt g-k.

Niekiedy określoną odporność ogniową muszą zapewniać osłony dostępowe do kanału instalacyjnego w postaci drzwi lub klap rewizyjnych. Są to konstrukcje metalowe z wypełnieniem wełną mineralną i uszczelkami chroniącymi przed przedostaniem się dymu i płomieni.

Prowadzone samodzielnie przewody wentylacyjne z blachy stalowej nie spełniają wymagań ochrony przeciwpożarowej, ponieważ w wysokiej temperaturze nagrzewają się i deformują do tego stopnia, że umożliwiają rozprzestrzenianie się ognia i dymu.

Wymagana ogniochronność uzyskuje się poprzez obudowę kanałów z użyciem wełny mineralnej i płyt gipsowych. Zgodnie zobowiązującymi przepisami prawa budowlanego, budynki muszą być podzielone na określonej wielkości strefy pożarowe.

Przepusty instalacyjne

Przepusty instalacyjne o średnicy większej niż 0,04 m w ścianach i stropach pomieszczenia zamkniętego, dla których wymagana klasa odporności ogniowej jest nie niższa niż EI 60 lub REI 60, a niebędących elementami oddzielenia przeciwpożarowego, powinny mieć klasę odporności ogniowej (EI) ścian i stropów tego pomieszczenia.

Płyty izolacyjne PAROC Fire Slab z wełny kamiennej do izolacji termicznej oraz ochrony przeciwpożarowej kanałów wentylacyjnych i urządzeń, fot. Paroc

Instalacje techniczne, w szczególności rury i kable elektryczne, przechodzą wielokrotnie przez ściany i stropy oddzieleń przeciwpożarowych. Przejścia kablowe zabezpiecza się poprzez uszczelnienie ich substancjami, które pęcznieją w wysokiej temperaturze (około 150°C). Popularnym sposobem zabezpieczenia jest też wyłożenie otworu wełną mineralną.

Zabezpieczenia przewodów (rur) niepalnych bazują głównie na systemach farb i mas ogniochronnych. Przewód maluje się farbą z obu stron przegrody na długości, określonej w dokumentacji technicznej.

Przewody palne (np. rury z tworzywa sztucznego) najczęściej chroni się materiałami z wkładem pęczniejącym. W warunkach pożaru wkład wielokrotnie zwiększa swoją objętość, zabezpieczając przestrzeń powstałą wskutek wypalenia się przewodu.

W przejściach przez ściany rury te należy zabezpieczyć z dwóch stron. W przejściach przez stropy wystarczy zabezpieczenie od dolnej strony stropu.

Podłogi podniesione

Umieszczenie instalacji technicznych pod podłogą musi być uwzględnione już na etapie projektowania obiektu i odnosi się najczęściej do dużych powierzchni użytkowych podlegających częstym zmianom formy użytkowania.

Dotyczy to zwłaszcza powierzchni biurowych, wystawienniczych, gdzie oprócz schowania licznych instalacji trzeba zapewnić również dostęp do nich w często zmienianych miejscach. Podłogi podniesione układane są na systemowych konstrukcjach wsporczych z pokryciem rozbieralnym lub stałym.

Montaż podłogi podniesionej z widocznym prowadzeniem przewodów  instalacyjnych, fot. Knauf

O walorach użytkowych jak też możliwości przenoszenia określonych obciążeń decyduje rodzaj pokrycia układanego na konstrukcji nośnej. Ze względu na technologię, jak i materiał używany do ich wykonania, pokrycia podłóg podniesionych mogą być monolityczne  (płytowe lub wylewane) albo kasetonowe.

Pokrycia monolityczne, płytowe montowane są z płyt gipsowo-włóknowych o wymiarach modułowych (60x120 cm lub 60x60 cm). Są to pokrycia nierozbieralne.

Pokrycia monolityczne ze względu na swoją nierozbieralność wymagają utworzenia otworów rewizyjnych umożliwiających dostęp do przestrzeni pod podłogą. W systemach płytowych w tym celu wykorzystuje się płyty bez złączy, a w przypadku podłóg wylewanych - w przewidzianych miejscach - umieszcza się aluminiowe ramy.

Pokrycia kasetonowe stosowane są przede wszystkim w pomieszczeniach, w których planowana jest częsta modyfikacja aranżacji wnętrza. Standardowy wymiar kasetonów - to 60x 60cm.

Kasetony podłogowe wykonywane są z płyt gipsowo-włóknowych,  wiórowych, betonowych, kamienia naturalnego lub w formie odlewów aluminiowych. Kasetony oferowane są najczęściej z wykończoną powierzchnią (np. wykładzina PCW, dywanową, drewnem).

Instalacje zamaskowane pod sufitem

Wybór rodzaju osłony stropu w formie sufitu podwieszanego - oprócz walorów dekoracyjnych - powinien uwzględniać możliwość łatwego dostępu do przestrzeni podstropowej i umieszczonych tam instalacji technicznych budynku.

W domach mieszkalnych instalowane są najczęściej sufity pełne z pokryciem płytami gipsowo-kartonowymi. System ten pozwala na formowania stelaża w celu uzyskanie zarówno powierzchni płaskiej, wielopoziomowej jak i łukowej.

Montaż sufitu podwieszanego, fot. Siniat

Schowane pod nim instalacje z reguły nie wymagają zapewnienia okresowego do nich dostępu, a w razie awarii ich odsłonięcie można będzie uzyskać po wycięciu fragmentu opłotowania, które później dość łatwo można naprawić.

Wygodny dostęp do przestrzeni podsufitowej jak i możliwości zmian wyposażenia zamontowanego na suficie umożliwiają sufity kasetonowe tworzące pola o wymiarach 600x600 mm bądź 600x1200 mm.

Do modułowych wymiarów systemu sufitu dostosowane są również panele oświetleniowe, klimatyzacyjne czy wentylacyjne, które można łatwo przemieszczać.

Standardowe kasetony wypełniające wykonane są z twardej wełny mineralnej pokrytej cienkowarstwowym tynkiem ozdobnym i nie wymagają wykańczania. Dodatkowo poprawiają izolacyjność akustyczną ograniczając rozchodzenie się dźwięków w pomieszczeniu.

Autor: Redakcja BudownicwaB2B

Opracowanie: Aleksander Rembisz

Zdjęcie otwierające: Paroc

Zdjęcia w tekście: Ursa, Paroc, Knauf, Siniat