2023-09-10 17:56:38 
Od czego zależy dobór przewodów instalacyjnych?
W domowej instalacji elektrycznej głównym kryterium dostosowania przewodów układanych na stałe w przegrodach budowlanych lub na ich powierzchni jest przewidywane obciążenie prądowe określonego obwodu, uzależnione od mocy podłączonych odbiorników. Decyduje to bowiem o wielkości przekroju żył prądowych, który w obwodach instalowanych na stałe nie powinien być mniejszy niż 1,5 mm2 dla miedzi.
W praktyce standardowo przyjmuje się użycie przewodów o takim przekroju przy zasilaniu obwodów oświetleniowych, a do podłączenia gniazd wtykowych tradycyjnie układa się większy przekrój 2,5 mm2, co nie zawsze jest uzasadnione, gdyż cieńszy przewód 1,5 mm2 umożliwia przesyłanie prądu na dostatecznie wysokim poziomie 15-20 A i ułatwia montaż osprzętu w puszkach, a także obniża koszty materiałowe instalacji.
Oczywiście w obwodach o znacznej mocy konieczny będzie dobór przekrojów korzystając np. z poniższej tabeli z uwzględnieniem również długość przewodów - zwłaszcza przy znacznych odległościach zasilania - aby nie powodować spadku napięcia zasilania o więcej niż 4 % na odcinku instalacji od przyłącza do odbiornika i 3% w instalacji wewnętrznej. Spadek napięcia uzależniony jest od kilku czynników - rezystancji właściwej materiału przewodów, ich przekroju i długości oraz wartości przepływającego prądu.
Do przeprowadzenia obliczeń dla konkretnego obwodu najwygodniej skorzystać z dostępnych w internecie kalkulatorów, które po wpisaniu wymaganych parametrów podają w wyniku np. wymagany przekrój przewodu albo wyliczają spadek napięcia dla określonego obciążenia .
Przykładowo - w obwodzie jednofazowym na napięcie nominalne 230V i zasilania przewodem o długości 50 m o przekroju 2,5 mm2, przepływ prądu o natężeniu 20 A wywołuje spadek napięcia rzędu 10%, co wpływa znacząco na zmniejszenie mocy np. grzejnika, który nominalnie ma moc 4,60 kW, ale ona zmaleje nawet znacznie więcej niż o 10 %, bo obniży się również prąd płynący w tym obwodzie.
Przy doborze rodzaju okablowania instalacji uwzględnianych jest również szereg dodatkowych wymagań zależności od warunków otoczenia, sposoby wykonania instalacji, co sprawia, że dostępne są produkty o różnorodnych właściwościach wytwarzane w nawet kilkudziesięciu odmianach.
Do najważniejszych należy uwzględnienie ich własności izolacyjnych określanych napięciem znamionowym pracy - w instalacji domowej wykorzystuje się przewody o wartościach tego napięcia 300/500V oraz 450/750V, co oznacza odpowiednio odporność izolacji Uo względem ziemi, a druga wartość U dotyczy izolacji między przewodami fazowymi.
W instalacjach domowych w praktyce stosowane są zamiennie oba warianty, ale zaleca się użycie przewodów na większe napięcie znamionowe, zwłaszcza w rozbudowanych obwodach zabezpieczonych wyłącznikiem różnicowo-prądowym.
Ogranicza to możliwość jego zadziałania w wyniki upływu prądu, spowodowanego pogorszeniem się izolacyjności przewodów w wyniku zawilgocenia czy ułożenia np. na konstrukcji szkieletowej ścian czy sufitu.
Dobór własności montażowych przewodów
Większość okablowania w budynkach mieszkalnych wykonywana jest przewodami wielożyłowymi metodą umieszczenia ich bezpośrednio w bruzdach przykrytych tynkiem. Przy takiej instalacji wykorzystywane są przewody płaskie z żyłami sztywnymi w postaci drutu w konfiguracji trój -, cztero- bądź pięciożyłowej. Jednak niekiedy konieczne jest użycie innego rodzaju przewodów, zwłaszcza przy pracach modernizujących starą instalację.
Wygodne wprowadzenie w rurki instalacyjne umożliwiają przewody typu linka, które dzięki elastyczności łatwo dostosowują się do przebiegu orurowania. W szczególnych warunkach otoczenia może zachodzić konieczność ułożenia okablowania o specjalnych właściwościach np. z płaszczem odpornym na promieniowanie UV, mróz czy w podwyższone temperatury, a także odpowiednich do wymagań ochrony przeciwpożarowej lub z pancerzem chroniącym przed uszkodzeniem mechanicznym.
Żyły prądowe w przewodzie zasilania trójfazowego mają odpowiednio kolory:
- dla fazy: L1 - brązowy, L2 - czarny, L3 - szary
- niebieski kolor ma przewód neutralny N
- natomiast ochronny PE barwę żółto-zieloną.
W płaszczu zewnętrznym rozmieszczane są liniowo obok siebie, tworząc przewód płaski lub w grupie, gdy będzie to kabel okrągły.
Jak oznaczane są przewody instalacyjne?
Nanoszone na przewody napisy pozwalają na łatwe określenie ich parametrów i dobranie zastosowania, ale do rozszyfrowania tych oznaczeń, niekiedy konieczne będzie zajrzenie do zestawienia symboli, które mogą odpowiadać wymaganiom krajowym lub odnoszą się do popularnych oznaczeń według VDE.
W oznaczeniach krajowych oprócz wskazania na przekroje i liczbę żył podawana są napięcia znamionowe odporności izolacji oraz szereg oznaczeń literowych odnoszących się rodzaju do żył ich układu w przewodzie oraz rodzajów zastosowanej izolacji. Natomiast zharmonizowane normy DIN wg zaleceń VDE zawierają oznaczenia utworzone wg. pewnej struktury i składają się z ośmiu uszeregowanych znaków.
Przykładowo - zapis H 05 V V5 U 1 G 2,5 oznacza przewód wg VDE , na napięcie izolacji 300/500V , z izolacją żył i płaszczem poliwinitowym (PVC) , to przewód płaski, o trzech żyłach sztywnych (drut) i z żyłą ochronną, oraz przekrój 2,5 mm2.
Odpowiednikiem tego przewodu w oznaczeniach krajowych będzie YDYp (ŻO) 3 x 2,5 mm2 300/500V.
Oprócz wielożyłowych podtynkowych przewodów płaskich wykorzystywane są również inne produkty przeznaczone do montażu np., wewnątrz urządzeń, umieszczenia w rurkach bądź tworzenia wiązek przewodów sterujących.
Do takiego wykorzystania używane są najczęściej przewody pojedyncze o oznaczeniach:
- LG - w postaci linki wielodrutowej, a dodatkowe litery - g oznacza linkę bardzo giętką, c - ocynkowaną, co ułatwia oblutowanie końcówek.
- DY - drut pojedynczy w izolacji w kolorze żółtozielonym stosuje się często jako oddzielny przewód uziemiający w przypadku, gdy nie ma takiej żyły w okablowaniu wielożyłowym.
Jego przekrój nie może być mniejszy niż 2,5 mm2, a w przypadku narażenia na uszkodzenia mechaniczne 4 mm2. Niekiedy wykorzystywany jest w roli ochronno-neutralnej (PEN) - głównie w części zasilającej instalacje z sieci i wtedy jego przekrój to co najmniej 10 mm2 Cu lub 16 mm2 Al.
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcie główne: Onninen
Komentarze