2022-05-11 08:15:00 
Taras jako łącznik domu z ogrodem
Rozwiązań jest naprawdę sporo, a to, na które się zdecydujemy, zależy w głównej mierze od naszego gustu, kreatywności i zasobności portfela. Projektując dom, a następnie planując jego umiejscowienie względem stron świata, powinniśmy określić również lokalizację i wielkość tarasu oraz funkcję, jaką ma on pełnić. Zastanówmy się, o jakich porach dnia będziemy jadać na tarasie posiłki i spędzać na nim wolny czas.
Najbardziej nasłonecznione są tarasy położone od południa (często wychodzi się na nie bezpośrednio z salonu czy jadalni), nad którymi możemy umieścić chroniącą przed nadmiarem światła markizę, najmniej - od północy, które znakomicie sprawdzają się podczas upałów.
Jeśli planujemy jadać na tarasie śniadania, warto usytuować go od wschodu, a jeśli kolacje - od zachodu. Ciekawym pomysłem są tarasy umiejscowione na rogu budynku, gdyż słońce operuje na nich przez większą część dnia. Latem mogą być jednak "przegrzane".
Tarasy najczęściej lokalizuje się z tyłu lub z boku budynku. W ten sposób nie sąsiadują one bezpośrednio z ulicą czy śmietnikiem, stanowiąc naturalne połączenie naszego domu z ogrodem. Jeśli mamy duży dom i działkę możemy zastanowić się nad zbudowaniem kilku tarasów.
Przyjmuje się zasadę, że taras nie powinien być mniejszy niż 2,5 × 2,5 m, tak aby można było ustawić na nim niewielki stolik z krzesłami. Wybierając rodzaj materiału, powinniśmy brać pod uwagę nie tylko własne preferencje, ale także zadbać o to, aby taras współgrał z otoczeniem i dobrze pasował do charakteru budynku. Najpopularniejsze są konstrukcje naziemne, które można wykonywać na kilka sposobów.
Taras ziemny betonowy
Jest najbardziej popularny i daje największe możliwości wykończenia, a dobrze wykonany nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych czy konserwujących. Taras betonowy może spełniać także funkcję tarasu tymczasowego do czasu, aż ułożymy na nim warstwę wierzchnią. Niemniej jednak, jeśli planujemy pokryć go w przyszłości gresem lub kamieniem dobrze jest od razu wybrać rozwiązanie docelowe i dostosować do niego grubość wylewki.
Wykonanie tarasu
Po wytyczeniu granic tarasu należy wybrać warstwę humusu - 20-40 cm. Kolejny etap to ułożenie 10-15-centymetrowej warstwy zagęszczonego piasku. Trzeci krok to wypełnienie otworu zagęszczanymi warstwami piaskiem, pospółką zmieszaną na sucho z cementem lub żwirem.
Następnie wykonuje się płytę betonową o grubości co najmniej 15 cm z betonu klasy nie niższej niż C 12/15 (B 15). Na płycie wykonuje się izolację z papy lub folii - umożliwia ona ponadto swobodne rozszerzanie się i kurczenie kolejnych warstw pod wpływem zmian temperatury.
Kolejna warstwa nosi nazwę spadkowej. To cienka betonowa płyta ze spadkiem ukształtowanym od budynku na zewnątrz, tak by na tarasie nie gromadziła się woda deszczowa. Grubość tej warstwy to min. 4 cm (w najcieńszym miejscu).
Jeśli taras jest znacznie wyniesiony ponad grunt, to wykonanie nasypu pod płytę betonową nie wystarczy. Wówczas trzeba zrobić fundament i na nim oprzeć płytę tarasu podobnie jak płytę stropową. Takie rozwiązanie musi być jednak opracowane przez konstruktora. Betonową płaszczyznę, przed ułożeniem warstwy wierzchniej należy zaizolować za pomocą płynnej folii (2-3 warstwy).
Tarasy betonowe najczęściej pokrywa się mrozoodpornym gresem, który nie ściera się i nie absorbuje wody. Można także pokusić się o płytki z kamienia naturalnego, klinkieru lub płytki betonowe, często imitujące, np. kamień czy drewno. Płytki powinny być układane tak, aby mrozoodporna zaprawa klejowa wypełniła całą znajdującą się pod nimi przestrzeń. Inaczej w puste miejsca prędzej czy później przedostanie się woda i zamarzając spowoduje odrywanie się płytek od podłoża. Zaprawę należy układać ciągłą warstwą, za pomocą pacy zębatej, a płytki dobrze dociskać.
W przypadku większych płytek (40 × 40 cm i większych), staranne wypełnienie znajdującej się pod nimi przestrzeni może być trudne. Wówczas zaleca się nakładanie zaprawy zarówno na podłoże, jak i płytkę oraz stosowanie specjalnych zapraw klejowych o rzadszej konsystencji. Spoinowanie dobrze jest rozpocząć po 2-3 dniach od ułożenia płytek. Zaprawa, której użyjemy, musi być mrozoodporna i mieć większą elastyczność.
Taras ziemny utwardzany
To bez wątpienia najtańszy i najłatwiejszy do wykonania taras (często jego budowa nie trwa dłużej niż jeden dzień), z racji swej konstrukcji nazywany też tarasem "na sucho". Składa się on z utwardzonej przez zagęszczenie podbudowy oraz warstwy wierzchniej, np. betonowych płyt lub kostki. Taras taki świetnie komponuje się z ogrodem, tworząc poniekąd jego naturalną część.
Rodzaje nawierzchni
Do ułożenia wierzchniej warstwy tarasu można wykorzystać płyty betonowe, często z dodatkiem piasku kwarcowego, kostkę klinkierową lub płyty kamienne. Najpopularniejsza jednak jest kostka betonowa, którą ewentualnie można zastąpić kostką z kamienia naturalnego, zwykle granitu, bazaltu lub sjenitu.
Kostki betonowe produkuje się metodą wibroprasowania. Polega ona na zagęszczaniu świeżej mieszanki betonowej przez jednoczesne wibrowanie i prasowanie. Do produkcji kostki używa się mieszanek betonowych, w skład których wchodzą cement, woda oraz piasek i żwir. Do mieszanki do daje się ulepszacze zapewniające kostce wyższą trwałość. Stosuje się też pigmenty do barwienia w masie lub do barwienia warstwy licowej.
Od góry kostka betonowa może być gładka, piaskowana lub śrutowana, co nadaje jej wygląd starego bruku. Producenci stosują też inne sposoby obróbki warstwy wierzchniej, aby uatrakcyjnić wygląd kostki. Na przykład przez szczotkowanie jej powierzchni nadaje się kostce subtelną, porowatą fakturę oraz uzyskuje efekt melanżu kolorów, a tzw. profilowanie sprawia, że uzyskuje ona wygląd kamienia naturalnego.
Dzięki obróbce polegającej na obijaniu w specjalnym bębnie kostka nabiera "antycznego" charakteru, a wypłukiwanie (pod ciśnieniem) z wierzchniej warstwy zaczynu cementowego sprawia, że na powierzchni uwidaczniają się grubsze ziarna kruszywa z kamienia naturalnego.
Kostki betonowe mogą występować w różnych kolorach (najpopularniejsze to szary i jasnoczerwony) i kształtach. Niewielkie elementy łatwo jest układać, a potem demontować (np. gdy chcemy przenieść je w inne miejsce), poprawiać, a gdy się uszkodzą - wymieniać. Do wyłożenia tarasu wystarczy kostka o grubości 4 cm.
Estetyka ma znaczenie, czyli co do czego pasuje
Należy mieć świadomość, że przydomowy taras zmieni zarówno wygląd naszego domu, jak i ogrodu. W związku z tym należy niezwykle starannie planować rozkład utwardzonej powierzchni oraz jej kolorystykę. Ważne, aby wybierając materiał stanowiący wierzchnią warstwę tarasu zachować konsekwencję kolorystyczną - najlepiej poruszać się maksymalnie w dwóch odcieniach barw, stosując łagodne przejścia między tonacjami. Ładnie prezentują się nawierzchnie z akcentami (np. obrzeżami) z kamienia naturalnego, które uszlachetniają wygląd tańszych nawierzchni z kostki betonowej.
Do jasnej elewacji świetnie pasują nawierzchnie ciemne i w odcieniach brązu (np. drewniane), nawiązujące do naturalnych barw ziemi. Na nawierzchniach tarasów dobrze wyglądają też jasne kostki brukowe w różnych odcieniach słonecznej żółci lub piaskowego beżu, które przyjemnie rozjaśniają otoczenie nawet w pochmurne dni.
Nawet najszlachetniejsze nawierzchnie czy to z kamienia, czy z drewna nie powinny konkurować z otaczającą je roślinnością, lecz tworzyć dla niej dobre, możliwie neutralne tło. Dlatego też nie warto układać w najbliższym otoczeniu domu płaszczyzn zbyt wzorzystych czy zbyt barwnych, bo i tak nie będą one tak atrakcyjne, jak kwitnące krzewy, rabata kwiatowa czy dobrze utrzymany trawnik.
Kostki kamienne mają przeważnie kształt kwadratów lub prostokątów o minimalnych wymiarach 5 × 9 cm. Są znacznie droższe od kostek betonowych, ale za to szlachetniej wyglądają. Kostki granitowe najczęściej występują w różnych odcieniach szarości, beżu i żółci, bazaltowe zaś zwykle mają kolor czarny. Kostki kamienne są odporne na mróz, promienie UV, wysokie temperatury i kwasy, nie nasiąkają wodą i w bardzo niewielkim stopniu się ścierają.
Wykonanie tarasu
Z miejsca wytyczonego pod taras najpierw należy wybrać 20-40-centymetrową warstwę humusu - jeśli grunt jest piaszczysty, wykop może być nieco płytszy. Kolejny etap budowy to wykonanie spadku od budynku w stronę ogrodu (do 3%) i umocowanie na obrzeżach tarasu krawężnika (opcjonalnie) z ułożonych pionowo elementów (np. granitowych albo klinkierowych).
Do zrobienia spadku można użyć zwykłego piasku, który następnie należy zagęścić. Na wypoziomowanej w ten sposób warstwie należy ułożyć geowłókninę propylenową (na zakładkę 15-20 cm), która zapobiegnie mieszaniu się warstw nośnych z rodzimym gruntem i wypłukiwaniu podbudowy, a następnie wysypać 10-20-centymetrową warstwę odcinającą z pospółki lub grubego piasku, który należy zagęścić. Następnie należy ułożyć warstwę nośną z kruszywa łamanego i starannie ją ubić.
Ostatnią warstwę (3-4 cm) stanowią odsiewki kamienne, na których układa się płyty tarasowe, kostkę betonową, kostkę kamienną, czy kamień ciosany, dobijając elementy gumowym młotkiem. Pomiędzy poszczególnymi elementami warstwy wierzchniej dobrze jest zostawić fugi o szerokości 5-15 mm, które następnie należy zasypać piaskiem. Ostatnim krokiem jest zaimpregnowanie ułożonej powierzchni, co ochroni ją przed ścieraniem, wchłanianiem wody i zabrudzeniami (np. tłuszczem z grilla).
Podbudowę pod warstwę wierzchnią można przygotować też inaczej, z wykorzystaniem cementu. Po usunięciu warstwy gruntu, wypoziomowaniu powierzchni pod taras, osadzeniu krawężników, ułożeniu geowłókniny, wysypaniu warstwy odcinającej z grubego piasku (10-20 cm) i jej zagęszczeniu, możemy ułożyć od razu 10-centymetrową warstwę zwykłego piasku zmieszanego na sucho z cementem (w proporcji 9:1).
Piasek z cementem miesza się łopatą lub małą glebogryzarką. Po wyznaczeniu poziomu, powierzchnię podkładu wyrównuje się łatą murarską. Na koniec wszystko zagęszcza się wibratorem płytowym. Na tak przygotowanej podbudowie można zacząć układać wierzchnią warstwę tarasu.
Taras drewniany
Tarasy z drewna, choć wymagają okresowych zabiegów pielęgnacyjnych, a pod wpływem słońca mogą zmieniać kolor, robią się coraz bardziej popularne. Wszystko dlatego, że drewno znakomicie komponuje się z zielenią i elementami małej architektury ogrodowej, jest naturalne, ciepłe, uniwersalne i elegancko wygląda. Jest także znakomitym izolatorem, co wpływa na jego walory użytkowe (nawet podczas największych upałów nie parzy stóp). Pasuje do domów nowoczesnych i rustykalnych.
Wykonanie tarasu
Taras z drewna można wybudować na utwardzonej konstrukcji ziemnej, albo posadowić na betonowych słupkach i legarach, do których przytwierdza się deski lub panele. Aby wykonać utwardzony taras ziemny z powierzchnią drewnianą należy zacząć od zrobienia odpowiedniej podbudowy, spełniającej jednocześnie funkcję drenażową.
Budowę należy zacząć od wykonania wykopu o zaplanowanym wcześniej kształcie (coraz częściej odchodzi się od tarasów symetrycznych, stawiając na formy nieregularne, które zacierają granice między domem i ogrodem) i głębokości około 40 cm, w którym najpierw trzeba ułożyć 15-centymetrową warstwę żwiru, a następnie 10-centymetrową warstwę piasku.
Po zagęszczeniu tak przygotowanej podbudowy, na piasku możemy zacząć ustawiać jeden przy drugim drewniane bale o minimalnej średnicy 15 cm i wysokości 25 cm. Drewniane klocki mogą mieć oczywiście większą średnicę - wtedy układa się je szybciej, ale tworzą się między nimi większe szczeliny, które trzeba później zasypać piaskiem.
Boki tarasu warto jest dodatkowo usztywnić (obramować), co zabezpieczy konstrukcję przed rozsuwaniem się. Do budowy takiego tarasu najlepiej użyć dębowych bali, które wcześniej trzeba okorować i odpowiednio zaimpregnować. Pewną odmianą tego typu konstrukcji jest nawierzchnia z bruku drewnianego. Elementy drewniane mają wówczas wysokość około 10 cm i ustawia się na zagęszczonej warstwie piasku z domieszką cementu.
Tradycyjny drewniany taras wymaga przygotowania punktowego fundamentu. Wcześniej możemy usunąć 20 cm ziemi zastępując ją żwirem, który będzie pełnił funkcję drenażu. Betonowe słupki nie muszą sięgać poniżej głębokości przemarzania gruntu, bo dla takiej konstrukcji wysadziny mrozowe nie są groźne. Możemy użyć też słupków fundamentowych i ścianek oporowych z bloczków betonowych. Na przygotowanych w ten sposób podporach należy umieścić legary z zaimpregnowanych ciśnieniowo kantówek.
Legary powinny zostać ułożone z minimalnym spadkiem (1-2%) w stronę ogrodu. Aby drewno nie stykało się bezpośrednio z betonem, legary powinno się izolować warstwą papy, a jeszcze lepiej mocować w specjalnych, metalowych obejmach. Im fundamentowych podpór jest więcej, tym kantówki mogą mieć mniejszy przekrój.
Z kolei im mniejszy będzie rozstaw legarów (zwykle wynosi on od 30 cm do 60 cm), tym będzie można przytwierdzić do nich cieńsze deski. Deski mocuje się do legarów niekorodującymi wkrętami ze stali nierdzewnej lub mosiądzu. Ważne, aby deski nie były szersze niż 15 cm, bo wówczas są bardziej podatne na paczenie.
Między deskami dobrze jest też zachować odstępy od 0,5 cm do 1,5 cm. Raz, że drewno przez cały czas pracuje i ułożone zbyt ciasno deski mogłyby się paczyć, dwa - dzięki przerwom, pod powierzchnią tarasu zachodzi cyrkulacja powietrza, eliminująca ryzyko zawilgocenia desek. Wybierając deski lub panele, warto też zwrócić uwagę na to, aby ich górna warstwa była ryflowana. Ryflowanie stanowi ochronę antypoślizgową i dodatkowo ułatwia spływanie z tarasu wody.
Konserwacja tarasów drewnianych
Taras wykonany z odpowiednio zaimpregnowanego drewna, o które będziemy regularnie dbać, z powodzeniem może służyć nam wiele lat. Najpopularniejsze zabiegi przedłużające żywotność tarasu to olejowanie lub impregnowanie. Powinniśmy wykonywać je co najmniej raz do roku, najlepiej wiosną. Najpierw należy umyć taras ciepłą wodą i starannie dokręcić wkręty mocujące deski do legarów, ponieważ przez zimę mogły się poluzować.
Drewnianych tarasów nie należy czyścić myjkami ciśnieniowymi, ponieważ woda pod ciśnieniem może wypłukać z drewna naturalne barwniki. Olej należy rozprowadzać szerokim pędzlem z grubym włosem. Możemy użyć olejów lnianych, które długo schną albo olejów wodorozcieńczalnych, zawierających wnikające w drewno woski.
Takie oleje znakomicie ochronią nasz taras przed wodą. Oleje do drewna egzotycznego nie powinny zawierać środków grzybobójczych. Oleje z nimi są zalecane do drewna iglastego, ponieważ stanowią dobre zabezpieczenie przed grzybami i sinizną.
Taras z kompozytów drewnianych
Kompozyty drewniane łączą w sobie najlepsze cechy drewna i tworzyw sztucznych. Wykonuje się je z mączki drzewnej i polimerów HDPE, często w proporcjach 50:50. Wyglądają, a nawet pachną jak drewno, ale są o wiele bardziej odporne na niekorzystne warunki atmosferyczne, działanie szkodników, drobnoustrojów i insektów. Wykonane z kompozytu deski nie butwieją, nie pęcznieją, nie odbarwiają się. Nie wymagają żadnych zabiegów konserwujących, można czyścić je zwykłymi detergentami do drewna lub myjkami ciśnieniowymi.
Montaż
Tarasy z elementów kompozytowych możemy budować na fundamencie punktowym albo na konstrukcjach już istniejących: na tarasach betonowych lub utwardzanych, wyłożonych np. kostką. Zarówno w jednym, jak i drugim przypadku ich montaż jest podobny.
Do wypoziomowanego podłoża przytwierdza się za pomocą kotew, kołków rozporowych i wkrętów legary z drewna, stali albo aluminium. Deski kompozytowe mocuje się na legarach za pomocą niewidocznych, łączących poszczególne elementy klipsów (elementy kompozytowe wsuwa się w nie, ewentualnie wciska) albo wkrętów ze stali nierdzewnej. Odstępy pomiędzy legarami powinny wynosić 30-40 cm. Należy pamiętać także o pozostawieniu niewielkich szczelin dylatacyjnych między elementami (0,4-0,8 cm).
opr.: Tomasz Wojciuk
zdjęcie wprowadzające: Lilianna Jampolska
Komentarze