Z jakich materiałów wykonać nowoczesne ogrodzenie?

Budowa domu wiąże się z koniecznością ogrodzenia działki. Rzadkością są posesje całkowicie otwarte. To naturalne, że chcemy zapewnić sobie prywatność i zaznaczyć granice. Dawniej ogrodzenia wykonywano z drewna lub z kamienia, który znajdował się w okolicy – czyli z tego, co było dostępne (dzięki temu domostwa tworzyły harmonijną całość). Obecnie każdy materiał jest do naszej dyspozycji. Daje to ogromne możliwości, ale niekoniecznie ułatwia wybór. Warto pamiętać, że materiały różnią się sposobem konserwacji i zastanowić się, ile czasu jesteśmy w stanie na nią poświęcać. Liczy się także aspekt finansowy, ale weźmy pod uwagę, że płot stawia się zazwyczaj raz na kilkadziesiąt lat. Integralną częścią ogrodzenia jest brama wjazdowa, stanowiąca niejako wizytówkę właściciela posesji i pierwsze drzwi, które przekraczają goście. Powinna współgrać z całym założeniem, choć nie musi być wykonana z tego samego materiału.

Przepisy regulujące budowę ogrodzenia

Budowa ogrodzenia, zarówno tymczasowego, jak i docelowego, nie wymaga uzyskania pozwolenia. Jeśli jednak będzie wyższe niż 2,2 m, zamiar budowy należy zgłosić w starostwie. Ponadto, zgodnie z przepisami, żadne ogrodzenie nie może przekraczać granic posesji oraz linii rozgraniczającej ulicę. Nie może też stwarzać zagrożenia dla ludzi i zwierząt (zabrania się umieszczania drutu kolczastego, tłuczonego szkła, ostro zakończonych elementów na wysokości poniżej 1,8 m). Bramy i furtki muszą otwierać się do wewnątrz działki, a ich progi umożliwiać swobodny wjazd osobom na wózkach inwalidzkich.

Ponadto, planując ogrodzenie sprawdźmy, czy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) nie ma wytycznych co do jego rodzaju, wysokości, koloru itd. Czasem priorytetem jest bowiem nawiązanie do tradycji regionu, okolicznej zabudowy. Plac budowy (fragment działki, na którym prowadzone są prace) powinien być wydzielony przynajmniej za pomocą taśmy ostrzegawczej przymocowanej do tyczek. W związku z tym przed rozpoczęciem budowy domu, działkę często grodzi się płotem tymczasowym, np. z siatki (wcześniej geodeta musi dokładnie wytyczyć granice). Po zakończeniu wszystkich robót można ją łatwo zdemontować i sprzedać. Docelowy płot najlepiej postawić po wybudowaniu domu i zakończeniu większych robót w obrębie posesji. Nietrudno bowiem o uszkodzenie bramy czy przęseł podczas transportu materiałów budowlawnych. Poza tym skala głównej inwestycji często i tak nie pozwala na to, by od razu przeznaczyć środki finansowe na solidny mur. 

Wielu inwestorów decyduje się na przęsła drewniane lub stalowe wsparte na murowanych słupkach i cokole fot. Joniec/LHL Klinkier

Ogólne porady od architekta odnośnie ogrodzeń

Ogrodzenie to istotny element architektoniczny w obrębie posesji. Jedni wolą, żeby było lekkie, nie przesłaniało widoku, ani nie wyróżniało się. Dla innych musi być solidne i przykuwające uwagę. Ogrodzenie sporo może powiedzieć o guście właścicieli i stosunku do ludzi. Choć Polacy mają potrzebę wytyczania granic, nie warto otaczać się masywnymi murami. Niestety czasem decyzja o rodzaju przegrody jest podyktowana np. sąsiedztwem z ruchliwą ulicą. Zastanówmy się więc, czy wystarczy nam symboliczny płot, czy musi być on szczelny i chronić przed kurzem albo hałasem. Jeśli wokoło mamy piękną spokojną okolicę, lepiej wybrać delikatniejszą, niższą barierę. Wielu inwestorów decyduje się na ażurowe przęsła metalowe lub drewniane wsparte na murowanym lub prefabrykowanym cokole. Pamiętajmy, że ogrodzenie nie musi być jednolite. Od frontu często montuje się reprezentacyjne przęsła na podmurówce, zaś pozostałą część działki okala np. niedrogą siatką rozciąganą na słupkach.

Charakter ogrodzenia należy zgrać z klimatem okolicy (a nawet regionu). Powinien też pasować do stylu budynku i ogrodowych budowli. Szeroka oferta dostępnych rozwiązań nie ułatwia nam wyboru, ale pamiętajmy, że zawsze bezpiecznym rozwiązaniem jest montaż płotu w stonowanej kolorystyce i niezbyt ozdobnej formie. Aby mieć pewność, że planowany model będzie harmonizował z budynkiem i jego otoczeniem, warto poprosić o pomoc architekta, projektującego dom albo teren wokół niego.

Typ fundamentu zależy od rodzaju ogrodzenia i podłoża. W przypadku gruntów pęczniejących pod wpływem mrozu (np. gliniastych), powinien być głębszy – w miejscu słupków sięgać nawet 140 cm (zależnie od części kraju). W przeciwnym razie budowla mogłaby popękać. Jeśli podłożem jest piasek, wystarczy fundament zagłębiony na ok. 60 cm. Pamiętajmy, że zawsze musi on wystawać 15–20 cm ponad grunt.

Płoty drewniane - najważniejsze informacje

Z materiału tego wytwarzane są przęsła, panele lamelowe czy też tradycyjne płoty z bali. Jako budulca używa się drewna:

• świerku,
• sosny,
• dębu,
• buka,
• jesionu,
• robinii
• olszy.

Przęsła – ze sztachet prostych bądź profilowanych, bardziej lub mniej przezierne – mają najwięcej zwolenników. Delikatniejsze od nich panele, choć popularne w ogrodach, nie stanowią solidnej przegrody, ale świetnie sprawdzają się do wydzielania stref zagospodarowania działki czy jako osłona tarasu. Mogą być szczelne albo ażurowe, nawet w formie kraty, po której łatwo wspinają się pnącza. Konfiguracja lameli jest praktycznie dowolna, w marketach budowlanych znajdziemy wiele wersji. Można też zbić z bali albo surowych desek płot w sielskim stylu, choć taki najlepiej pasuje do działek wiejskich, leśnych i gospodarstw agroturystycznych.

Ogrodzenia drewniane dobrze komponują się z ogrodową roślinnością, lecz należy pamiętać oich regularnej konserwacji fot. Jedynka

Wybierając ogrodzenie drewniane, trzeba liczyć się z koniecznością jego regularnej konserwacji. Nie jest to zbyt trwały materiał i nie zabezpieczony przed działaniem wilgoci i grzybów szybko ulega korozji biologicznej. W miejscach zacienionych porasta mchem i glonami, zaś wskutek działania promieni UV traci kolor. W sprzedaży są zaimpregnowane przęsła i panele (które dodatkowo warto pomalować farbą kryjącą lub transparentną), jednak pamiętajmy, że nawet takie po kilku latach należy ponownie zakonserwować. 

Ogrodzenie metalowe - najważniejsze informacje

To dość szeroka grupa wyrobów. Tradycyjny charakter mają ogrodzenia kute ręcznie ze stali oraz ich tańsze odpowiedniki w postaci żeliwnych odlewów. Często są one bogato zdobione i wykonywane według indywidualnego projektu. Dobrze prezentują się w otoczeniu rezydencji, jednak wokół domów jednorodzinnych średniej wielkości na niewielkich działkach, lepiej zastosować nowoczesne przęsła z prętów czy kształtowników, np. z poziomo ułożonymi elementami. Sprawdzą się również lżejsze i delikatniejsze panele z siatki, czyli z cienkich drutów ocynkowanych, zgrzewanych punktowo i tworzących prostokątne oczka. Mogą być płaskie albo mieć wyprofilowane pręty. Aby ogrodzenie tego typu lepiej izolowało, pomiędzy pionowymi drutami przeplata się specjalne taśmy z tworzywa, dostępne w różnych kolorach. Jeśli chodzi o siatkę z rolki, rozpinaną na słupkach, do wyboru mamy wyroby o różnej wysokości, plecione i zgrzewane (o prostokątnych oczkach), z drutu ocynkowanego lub powleczonego dodatkowo kolorowym tworzywem. Im średnica drutu i gęstość siatki jest większa, tym przegroda sztywniejsza.

Ażurowe panele z siatki często montowane są na podmurówce prefabrykowanej fot. Plast-Met

Wiele ogrodzeń oferowanych jest w komplecie ze słupkami – możemy kupić cały system, obejmujący także akcesoria niezbędne do montażu. Elementy stalowe są fabrycznie zabezpieczane przed wpływem warunków atmosferycznych poprzez lakierowanie proszkowe, cynkowanie ogniowe albo powlekanie tworzywem. Produkty pokryte PVC lub polietylenem, rzadziej wymagają konserwacji, z kolei cynk po kilku latach się utlenia, co otwiera drogę korozji. Jeśli dojdzie do łuszczenia zewnętrznej powłoki oraz do rdzewienia (korozja często występuje w punktach łączeń, spawów), należy przystąpić do renowacji.

Gdzie można wykorzystać ścianki gabionowe?

Do nowoczesnych budynków doskonale pasują surowe w formie gabiony, czyli kosze z drutu (stalowego cynkowanego ogniowo), które wypełnia się właściwie dowolnym materiałem: 

• kawałkami granitu,
• marmuru,
• piaskowca,
• otoczakami,
• tłuczniem,
• kostką brukową,
• szkłem z recyklingu,
• korą,
• zgrabionymi liśćmi,
• łupinami orzecha kokosowego,
• łodygami bambusa
• gruzem pozostałym z budowy domu.

Gęsta siatka pozwoli na użycie drobnej frakcji.

Wygląd gabionów w dużej mierze zależy od rodzaju znajdującego się w nich materiału (np. od koloru ikształtu kamieni). Prawidłowo ułożone wypełnienie pozwala uzyskać szczelną przegrodę i ukryć słupy stabilizacyjne, znajdujące się wewnątrz koszy fot. Progress Eco

Ogrodzenia zwykle buduje się z paneli gabionowych o grubości 10–20 cm. Są one znacznie cieńsze niż kosze przeznaczone na murki oporowe i sprawdzają się także na mniejszych działkach. Powstają z połączenia panelu przedniego, tylnego i bocznych przy użyciu specjalnych łączników. Mocowane są przeważnie na słupkach betonowanych w podłożu, stabilizujących panele od wewnątrz. Wszystkie elementy niezbędne do montażu koszy oraz słupki znajdują się w zestawie. Najlepiej jeśli konstrukcję taką wykona profesjonalna ekipa, bo prace wymagają dużego doświadczenia. Gabiony (wraz z wypełnieniem) mogą ważyć kilka ton, więc muszą stać bardzo stabilnie.

O czym pamiętać decydując się na mury z cegieł i bloczków?

Do murowania ogrodzeń wykorzystuje się różne rodzaje kamienia, cegieł oraz bloczki betonowe i silikatowe. Na ogół stawia się z nich słupki i cokół (wysoka szczelna ściana wyglądałaby za ciężko) i opiera na nich różnego typu przęsła bądź panele.

Nowoczesną wersję ogrodzeń murowanych stanowią te z bloczków i cegieł o fakturze imitującej kamień. Omawiane wyroby mogą mieć różny sposób wykończenia powierzchni oraz barwę. Bloczki betonowe są dość szybkie w montażu, bo nie wymagają zastosowania zaprawy murarskiej. Łączy się je za pomocą wyprofilowanych zamków, zbroi prętami stalowymi i wypełnia betonem. W ten sposób powstaje tzw. mur suchy. Jeśli chodzi o cegły, do wznoszenia ogrodzeń używa się na ogół wyrobów klinkierowych i silikatowych (czyli wapienno-piaskowych), które w odróżnieniu od zwykłych ceramicznych, nie wymagają wykańczania tynkiem, ani okładziną z płytek. Produktów klinkierowych nie musimy impregnować, ponieważ mają niewielką nasiąkliwość. Betonowe i silikatowe warto zabezpieczyć preparatem hydrofobizującym, bo łatwo ulegają zabrudzeniu (np. w sąsiedztwie ruchliwej drogi). Impregnacja wzmacnia kolor i zmniejsza podatność na wchłanianie zanieczyszczeń.

Bloczki betonowe – o różnej wielkości, kolorze i fakturze – umożliwiają szybkie wybudowanie solidnego ogrodzenia fot. Joniec

Niektórzy inwestorzy preferują jednak kamień – materiał tradycyjny i solidny. Ogrodzenia wznosi się z bloków ciosanych albo łupanych (o regularnych kształtach). Można zastosować każdy rodzaj skały. Do najtrwalszych należy granit, bazalt, kwarcyt, sjenit, porfir. Z uwagi na duże walory dekoracyjne (ciepły odcień, przyjemną, chropowatą powierzchnię), często wybierany jest piaskowiec i wapień. Większość skał nie wymaga impregnacji – z biegiem lat nabierają charakteru – jednak dwie ostatnie warto zabezpieczyć specjalnym środkiem, bo są porowate, a więc dość szybko ulegają erozji, porastają glonami itd.

Rodzaje bram ogrodzeniowych

Pełnią ważną funkcję komunikacyjną, pracują w zmiennych warunkach atmosferycznych i są dość mocno eksploatowane. W związku z tym, stawiajmy na produkty dobrej jakości, sprawdzonych marek, komfortowe w obsłudze. Na szerokich działkach z długim wjazdem wybór jest właściwie nieograniczony. Jeśli zaś miejsca jest mało, pewne rozwiązania nie wchodzą w grę.

Bramy rozwierne, czyli tradycyjne, zastępowane są dziś często przesuwnymi – na ogół jednoskrzydłowymi, samonośnymi, z napędem. Dobrze sprawdzają się one w przypadku krótkiego podjazdu do garażu, gdzie nie ma miejsca na rozwieranie skrzydeł (otwieranie poza granice działki nie wchodzi w grę). Brama taka porusza się wzdłuż ogrodzenia, po jego wewnętrznej stronie. Decydując się na nią, musimy się upewnić, czy mamy tam odpowiednio dużo miejsca – na całe skrzydło. Nie zapominajmy, że jego szerokość znacznie zwiększa tzw. przeciwwaga. Na drodze otwierającej się bramy nie powinno być żadnych przeszkód – roślin ani innych obiektów. Istotne, by furtka znajdowała się po właściwej stronie skrzydła, tak by jej nie zasłaniało. 

Bramy przesuwne samonośne mają skrzydło zawieszone na wysięgniku. Ich wielkość zwiększa trójkątna przeciwwaga odługości ok. 2 m. Jej wymiary zależą od gabarytów i masy skrzydła. Siłownik napędu schowany w skrzynce instaluje się po stronie posesji na początku przeciwwagi fot. Plast-Met

Bramy przesuwne samonośne są wygodne i niekłopotliwe w użytkowaniu. Skrzydło zawieszone jest na wysięgniku – podczas otwierania nie ma więc kontaktu z podłożem. Nie zachodzi więc ryzyko, że zablokują go liście, piasek czy inne zanieczyszczenia. Specjalne rozwiązania zapewniają jego stabilny ruch i łagodny dojazd. Modele tego typu są dość ciężkie, więc zaleca się ich zautomatyzowanie. Mniej skomplikowany i tańszy wariant to przesuwna brama szynowa. Porusza się ona na rolkach, po szynie zabetonowanej w gruncie. Należy regularnie usuwać z niej ziemię, drobne kamyki, piasek albo lód – mogłyby bowiem unieruchomić, a nawet uszkodzić urządzenie.

Brama powinna współgrać z pozostałą częścią ogrodzenia, jeśli chodzi o wysokość i stylistykę. Najpopularniejsze są modele stalowe. Aluminiowe są lżejsze i odporniejsze na korozję, ale też droższe. Efektownie wyglądają wyroby odlewane i kute, choć ich oferta nie jest duża. Znajdziemy też wersje w postaci metalowej ramy wypełnionej deskami. Najlepiej, gdy wjazd znajduje się na wysokości garażu i ma ok. 4 m szerokości. W razie potrzeby zmieści się w nim także samochód dostawczy lub ciężarowy (dowożący opał czy meble). Za minimalną szerokość bramy przyjmuje się 2,4 m, ale z takiej mogą korzystać jedynie samochody osobowe.

Jaką furtkę wybrać do ogrodzenia?

Jej skrzydło również musi się otwierać do wewnątrz działki. Szerokość wejścia nie może być mniejsza niż 0,9 m. Dla wygody warto zaplanować większe. Dobrze jeśli będzie się wyróżniać na tle ogrodzenia – w tym celu można je cofnąć w głąb posesji, planując bezpieczną, zachęcającą do wejścia wnękę. Oprócz głównej furtki przydaje się także dodatkowa przy śmietniku albo po przeciwległej stronie posesji.

Standardowa szerokość furtki to 90 cm. Warto przemyśleć sposób zamocowania przy niej skrzynki na listy oraz doprowadzić instalację elektryczną do zasilania domofonu i oświetlenia fot. Semmelrock

Pamiętajmy też o zaplanowaniu przy furtce skrzynki na listy – najłatwiej przymocować ją do skrzydła, przęsła ogrodzeniowego bądź słupka. W trakcie jego murowania można wykonać w nim wnękę lub otwór na skrzynkę – dzięki temu nie będzie ona wystawać poza lico muru. Furtka powinna być też wyposażona w domofon albo wideodomofon. Wymaga to doprowadzenia do niej instalacji elektrycznej (choć można też kupić urządzenie bezprzewodowe – radiowe). Przyda się ona także do zasilania oświetlenia furtki. Lampę można zainstalować na szczycie słupka lub pod daszkiem nad wejściem.

Automatyka do bram

Obecnie standardem są zautomatyzowane bramy, które można obsługiwać zdalnie. Gwarantują one komfort i bezpieczeństwo. Napędy (konkretnie siłowniki – silniki) modeli przesuwnych najczęściej mają postać niewielkich skrzynek umieszczanych z boku skrzydła, od strony posesji. Ruch skrzydła odbywa się dzięki zazębianiu koła zębatego, osadzonego na obracającym się wale siłownika, i listwy zębatej, znajdującej się wzdłuż dolnej krawędzi bramy. Jest to proste rozwiązanie, łatwe w montażu i regulacji. Silnik należy umieścić na niewielkim podwyższeniu (np. na fundamencie betonowym), aby zminimalizować ryzyko jego podtopienia. Można też wybrać napęd przeznaczony do montażu pod powierzchnią ziemi w hermetycznej skrzynce – jest on praktycznie niewidoczny. 

Zautomatyzować można także tradycyjną rozwierną bramę. Przeznaczony do niej napęd jest nazywany siłownikiem. Modele dwuskrzydłowe wymagają po jednym urządzeniu do każdego skrzydła. Za pomocą specjalnych uchwytów, siłownik przytwierdza się do słupka oraz do skrzydła.

Bramę automatyczną warto wyposażyć w zestaw fotokomórek (a) oraz lampę ostrzegawczą (b ) fot. Plast-Met/Joniec

Najpopularniejsze jest zdalne sterowanie bramą za pomocą pilota dwu- lub czterokanałowego, pozwalającego obsługiwać więcej niż jedno urządzenie. Korzysta on z kodowanego sygnału radiowego. Przy każdym użyciu sygnał się zmienia – nie ma możliwości jego skopiowania, co znacząco podnosi bezpieczeństwo. Napęd można też obsługiwać różnymi sterownikami, skanerami linii papilarnych, a nawet smartfonami z odpowiednią aplikacją.

Automatyczna brama powinna być wyposażona w systemy podnoszące komfort i bezpieczeństwo użytkowania. Podstawowym jest zestaw fotokomórek (nadajnik i odbiornik promieni podczerwonych) zamontowanych po przeciwległych stronach wjazdu. Zapobiegają one przycięciu samochodu, albo przechodzącego człowieka czy psa przez zamykające się skrzydło. Nadajnik wysyła wiązkę promieniowania podczerwonego do odbiornika – gdy na jej drodze znajduje się jakiś obiekt, następuje zmiana kierunku ruchu skrzydła. Funkcja niepełnego otwarcia pozwala na uchylanie bramy na taką szerokość, aby mogli przejść przez nią piesi. Rozwiązanie to zastępuje furtkę.

Tradycyjne bramy rozwierne na ogół mają dwa skrzydła, bo tak jest poręczniej. Siłownik napędu należy zamontować przy każdym z nich fot. Beninca

Awaryjne otwieranie w razie braku prądu umożliwia ręczną obsługę bramy. Służy do tego specjalny kluczyk (który po włożeniu do zamka w siłowniku zwalnia blokadę ruchu) albo zamek szyfrowy z klawiaturą kodową czy kartą zbliżeniową. Każda brama automatyczna powinna być wyposażona w lampę ostrzegawczą. Sygnalizuje ona, że skrzydło jest w ruchu. Na ogół montuje się ją na słupku. Jest istotna zwłaszcza wtedy, gdy wyjazd z działki prowadzi prosto na ruchliwą ulicę lub przecina chodnik. Zapalona lampa to informacja dla innych uczestników ruchu, że z posesji wyjeżdża samochód, albo że będzie na nią wjeżdżał.

Najlepiej od razu zdecydować się zakup bramy z napędem (producenci zwykle oferują również automatykę). Rozwiązanie takie najbardziej się opłaca i daje pewność, że moc urządzenia czy rodzaj siłowników są odpowiednio dopasowane do gabarytów bramy i częstotliwości jej użytkowania. Jeśli odkładamy ten wydatek w czasie, doprowadźmy przynajmniej kabel zasilający do bramy. Aby napęd dobrze działał, nie przysparzał nam problemów ani dodatkowych kosztów, kupujmy urządzenia renomowanych producentów.

Małgorzata Kolmus

 Fot. Beninca/Joniec/Plast-Met/Jedynka/Progress Eco/LHL Klinkier/VESTONE