Automatyka do bramy - jaki napęd i wyposażenie wybrać?

W nowoczesnych domach automatyka pojawia się wszędzie tam, gdzie da się ją zastosować. Siłowniki otwierają okna, zasłaniają zasłony, podnoszą żaluzje itd. Dlatego nie ma się co dziwić, że poruszają także bramy wjazdowe. Otwieranie ich w sposób tradycyjny jest uciążliwe – niektóre są naprawdę ciężkie, trzeba też wysiąść z auta, nierzadko w czasie deszczu czy mrozu. Zdarzało się, że zaraz po opuszczeniu samochodu przez kierowcę, który zostawił w stacyjce kluczyki, dochodziło do kradzieży auta. Niebezpieczne może być również wysiadanie z niego na ruchliwej ulicy. Z napędem jest więc i wygodniej, i bezpieczniej.

Najczęściej występujące rodzaje bram

Zasadniczo bramy występują w dwóch rodzajach – jako rozwierane (skrzydłowe) i przesuwne. Te pierwsze mogą mieć jedno (rzadko) lub dwa skrzydła. Dwuskrzydłowe są wygodniejsze, potrzeba też mniej przestrzeni, żeby je otworzyć (skrzydło jest krótsze, ma do 3 m). Przed nadejściem zimy - podobnie jak w przypadku modeli otwieranych ręcznie - należy je odpowiednio przygotować na mroźne miesiące.

Dlatego klienci coraz chętniej wybierają bramy przesuwne, niezastąpione np. na działkach z krótkim podjazdem do garażu. Jedno duże skrzydło porusza się tuż nad ziemią, wzdłuż parkanu. Bramy przesuwne występują jako samonośne i szynowe (na rolkach). Te drugie są mniej popularne, bo szynę umieszczoną między słupkami trzeba czyścić z piasku, liści, śniegu.

Skrzydło bramy przesuwnej samonośnej nie dotyka ziemi, więc nie zatrzyma go piasek, drobne gałązki, cienka warstwa śniegu fot. Wiśniowski

W modelach samonośnych integralnym elementem skrzydła jest przeciwwaga, która zwiększa jego długość, na ogół o 1/3. Skrzydło z przeciwwagą wisi na wysięgniku i nie dotyka podłoża. To sprawia, że nie zatrzyma go piasek, kamyki, drobne gałęzie. Ten wariant jest cięższy i droższy, lecz jego obsługa jest wygodniejsza. Trzeba jednak pamiętać, że brama przesuwna samonośna, o szerokości 5 m, razem z przeciwwagą ma ich 7. Do pełnego otwarcia potrzeba zatem 12 m wolnej przestrzeni wzdłuż ogrodzenia.

Rodzaje dostępnych napędów do bram

Ponieważ bramy skrzydłowe i przesuwne otwierają się w zupełnie różny sposób, przeznaczone do ich poruszania siłowniki mają odmienną konstrukcję.

Napęd bramy przesuwnej ma postać niewielkiej skrzynki, którą umieszcza się z boku skrzydła. Jest zbudowany z motoreduktora (silnika zintegrowanego z przekładnią) i elektrycznego modułu sterującego. Skrzydło przesuwa się w wyniku zazębiania się koła zębatego, osadzonego na wale motoreduktora, z listwą zębatą umieszczoną wzdłuż dolnej krawędzi bramy. To rozwiązanie proste, łatwe w montażu i regulacji. Zwykle automat należy zamocować powyżej poziomu terenu, bo jest odporny na działanie deszczu, ale na zanurzenie w wodzie już niekoniecznie. W przypadku modeli szynowych, umieszcza się go jak najbliżej słupka, przy wersjach samonośnych koło zębate siłownika powinno znajdować się między wózkami jezdnymi bramy.

Napęd bramy przesuwnej samonośnej, widoczna listwa zębata na skrzydle fot. Beninca

Napędy do bram rozwieranych montuje się na słupkach, do których na zawiasach przytwierdzone jest skrzydło. Do każdego skrzydła potrzebny jest osobny siłownik. Mocowanie musi być solidne, istotna jest też odległość od zawiasu do krawędzi słupka. Jeśli słupek jest zbyt wąski, założenie typowego siłownika może być nierealne. Rozwiązaniem bywa wówczas instalacja napędu do montażu podziemnego. Generalnie, automaty do bram skrzydłowych dzieli się na liniowe/śrubowe (z prostym ramieniem zmieniającym swą długość) i z ramieniem łamanym. 

Liniowy napęd do bramy skrzydłowej fot. FAAC

Bez względu na rodzaj bramy, system automatyki tworzy:

• siłownik (czyli silnik i centrala sterująca/odbiornik),
• mechanizm przenoszący siłę ciągu/poruszający bramę (zależnie od modelu – koło zębate i listwa, wysięgnik),
• pilot albo klawiatura kodowa,
• współcześnie także aplikacja na telefon oraz elementy dodatkowe, np. fotokomórki.

Wybór odpowiedniego rodzaju napędu

Napęd dobiera się do rodzaju bramy, jej wymiarów, ciężaru, intensywności pracy. Zwykle moc siłownika wynosi 300–600 W, przy czym do modeli rozwieranych powinna o 30% przekraczać wyliczoną, do przesuwnych o 50%. Rezerwa mocy zapewnia prawidłowe funkcjonowanie bramy w niesprzyjających warunkach atmosferycznych i przy większym obciążeniu, np. podczas wichury, opadów śniegu. Producenci podają maksymalną wagę i długość skrzydła, które obsłuży konkretny silnik.

Gdy chodzi o intensywność użytkowania, siłowniki dzielą się na takie do pracy przydomowej i te do pracy intensywnej (do bram przemysłowych, osiedlowych). Za umowną granicę przyjęto 50 cykli otwierania – zamykania na dobę, co w przypadku domów jednorodzinnych raczej się nie zdarza. Tu w zupełności wystarczą urządzenia przewidziane do wykonywania 20–30 cykli dziennie. Napędy muszą być odporne na warunki atmosferyczne – deszcz, wiatr, wysoką i niską temperaturę. 

Napęd do bramy skrzydłowej z łamanym ramieniem fot. Beninca

Sterowanie i dodatkowe wyposażenie bramy automatycznej

Bramy wjazdowe uruchamia się na ogół używając pilota. Nie trzeba kierować go w stronę centrali sterującej, bo ta odbiera sygnał z odległości do 200 m. Do sterowania wykorzystywane są piloty dwu- lub czterokanałowe, które da się zintegrować z innymi instalacjami w budynku, np. z bramą garażową, oświetleniem podjazdu. Dziś nie ma już obawy, że złodzieje skopiują sygnał. Piloty z kodem dynamicznie zmiennym przy każdym naciśnięciu guzika generują unikatową sekwencję cyfr – nawet jeśli ktoś przejmie sygnał, przy następnym otwarciu kod jest już inny. Bramę wjazdową można obsługiwać również ze smartfona.

Największa zaleta bramy z automatyką to możliwość jej otwierania bez wysiadania z samochodu fot. Somfy

Spośród wszystkich dodatków, jako najbardziej potrzebne można wymienić:

• Fotokomórki. Umieszczone po przeciwległych stronach wjazdu zatrzymują zamykające się skrzydło, gdy w linii jego ruchu pojawi się samochód, dziecko czy pies.
• Gdy wyjazd z posesji prowadzi na ruchliwą ulicę lub przecina chodnik, potrzebna jest lampa ostrzegawcza, sygnalizująca, że skrzydło jest w ruchu. Przeważnie montuje się ją na słupku.
• Mechanizm awaryjnego otwierania umożliwia ręcznie otwieranie i zamykanie bramy, w razie braku prądu lub awarii napędu. Po przekręceniu w zamku siłownika specjalnego kluczyka zwalniana jest blokada ruchu.
• Niektórych inwestorów interesuje funkcja niepełnego otwarcia. Brama otwiera się wówczas na taką szerokość, która wystarcza do przejścia pieszych. To rozwiązanie może zastąpić furtkę. Dzięki funkcji automatycznego domykania brama zamyka się samoczynnie po określonym czasie. Łagodny/miękki start i zatrzymanie odpowiadają za jej płynną i cichą pracę.

Lampa ostrzegawcza zintegrowana ze słupkiem fot. Plast-Met

Automatyka do starszej bramy

Automatyzacja nie jest zarezerwowana wyłącznie dla bram nowych. W przypadku tych już użytkowanych najpierw należy sprawdzić ich stan techniczny. Liczy się stabilność i sztywność konstrukcji, ponieważ napęd działa na bramę z dużą siłą. Ważna jest płynność ruchu skrzydła – czy lekko się otwiera i obraca na zawiasach, nigdzie nie obciera, blokuje itd.

Niezbędne jest doprowadzenie przewodu zasilającego automat – na bezpiecznej głębokości, w odpowiedniej osłonie oraz rozprowadzenie okablowania do fotokomórek, lampy ostrzegawczej. Zwykle wymaga to rozkopania ogródka, demontażu nawierzchni z kostki itp. Dlatego w trakcie budowy ogrodzenia, czy urządzania ogródka, nawet jeśli nie planujemy zakupu napędu, warto pomyśleć o doprowadzeniu do bramy przewodu ziemnego 3 × 1,5 mm² .

Janusz Werner

FOT. Nice Polska/Beninca/Plast-Met/Somfy/FAAC/Wiśniowski