Systemy uszczelniania i renowacji budynku

Źródła zawilgocenia

• Woda zawarta w gruncie otaczającym budynek. Może pochodzić bezpośrednio z opadów atmosferycznych (tzw. woda zawieszona) lub w wyniku posadowienia domu poniżej lustra wody gruntowej. W budynkach podpiwniczonych może powodować zawilgocenie ścian piwnicy lub wnikanie do niej wody. Jako zabezpieczenie układa się izolacje pionowe ścian podziemia oraz izolacje podpodłogowe tworzące ciągłą przeponę hydroizolacyjną.
  
  W warunkach występowania parcia hydrostatycznego wody dodatkowo układany jest drenaż opaskowy. Istotne jest również poprawne działanie systemu odwodnienia dachu (rynny, rury spustowe).
• Wilgoć podciągana kapilarnie - podciąganie tego rodzaju występuje we wszystkich materiałach nasiąkających wodą. Cząsteczki wody zawarte np. w wilgotnym gruncie migrują mikrokanalikami (kapilarami) w kierunku obszarów, gdzie występuje mniejsze nasycenie wodą. W efekcie woda z gruntu może przenikać poprzez fundamenty do wyższych partii domu. Wysokość podciągania kapilarnego wody w konstrukcjach murowych może dochodzić nawet do 3 m.
  
  Dodatkowe niebezpieczeństwo stanowi fakt, że woda gruntowa zawiera szkodliwe zanieczyszczenia (kwasy organiczne, roztwory soli, zasad), które mogą działać niszcząco na konstrukcję budynku. Zabezpieczeniem przed podciąganiem kapilarnym jest ułożenie poziomej izolacji na ścianach fundamentowych nad poziomem terenu.
• Kondensacja pary wodnej w przegrodach budowlanych spowodowana dyfuzją (przenikaniem) - przenikanie pary wodnej z pomieszczeń o większej wilgotności do pomieszczeń o mniejszej wilgotności na zasadzie różnicy ciśnień. O możliwości kondensacji pary wodnej w przegrodzie decyduje opór dyfuzyjny jej poszczególnych warstw.
  
  Kondensacja nie wystąpi jeśli przy określonej wilgotności powietrza nie zostanie ono schłodzone poniżej pewnej temperatury określanej jako punkt rosy. Zabezpieczeniem jest odpowiedni dobór materiałów w poszczególnych warstwach przegrody lub ułożenie izolacji paroszczelnej.

---

Przypadek 1 - izolacja typu lekkiego

Jeżeli budynek jest posadowiony na gruntach przepuszczalnych (żwir, piasek), przy jednocześnie niskim poziomie wód gruntowych, następuje szybkie odprowadzenie wody opadowej i nie istnieje zagrożenie działaniem wody pod ciśnieniem. Stosuje się wówczas izolację typu lekkiego - powłokę ochronną, nałożoną na odpowiednio zagruntowane podłoże, wyprowadzoną 30-50 cm ponad poziom terenu.

Izolacja typu lekkiego i średniego.

Powłokę ochronną wykonuje się:

• z kilku warstw powłok bitumicznych nakładanych na zimno lub na gorąco lepików asfaltowych, emulsji asfaltowych, dyspersji asfaltowo-gumowych lub mas bitumiczno-polimerowych. Powłoki takie mają stosunkowo niewielką odporność na uszkodzenia i przy zasypywaniu wykopów, grunt należy narzucać ostrożnie i zagęszczać cienkimi warstwami;
• ze szczelnego tynku lub uszczelniających wypraw powłokowych. Jeżeli istnieje możliwość krótkotrwałego działania wody zawieszonej pod ciśnieniem, izolację tego typu można stosować tylko pod warunkiem wykonania skutecznego drenażu zapewniającego odprowadzenie wód opadowych.

---

Przypadek 2 - izolacja typu średniego

Jeżeli budynek jest posadowiony na gruntach słaboprzepuszczalnych (glina, ił) przy niskim poziomie wód gruntowych, w związku z czym istnieje możliwość krótkotrwałego występowania w gruncie wody zawieszonej pod ciśnieniem, wykonuje się izolację typu średniego:

• z dwóch warstw papy lub folii sklejonych lepikami i pokrytych powłoką ochronną,
• z dwóch warstw masy bitumiczno-polimerowej; w pierwszą warstwę wtapia się tkaninę zbrojącą z włókna szklanego powlekanego tworzywem sztucznym,
• w postaci wanny z betonu szczelnego.

Izolację wyprowadza się na wysokość około 50 cm powyżej poziomu, do którego jej zastosowanie jest konieczne ze względu na poziom wody zawieszonej. Dopiero wyżej można ułożyć izolację jak w przypadku 1. Przy możliwości długotrwałego działania wody zawieszonej pod ciśnieniem izolację tego typu można stosować tylko pod warunkiem wykonania skutecznego drenażu.

---

Przypadek 3 - izolacje typu ciężkiego

Izolacja typu ciężkiego.

Jeżeli występuje wysoki poziom wód gruntowych lub możliwość długotrwałego działania wody zawieszonej pod ciśnieniem, wykonuje się izolację typu ciężkiego:

• w postaci wanny wodoszczelnej, którą uzyskuje się przez wylanie płyty fundamentowej łącznie ze ścianami fundamentowymi oraz ułożenie od zewnątrz (pod płytą fundamentową i po zewnętrznej stronie ścian) izolacji z trzech warstw papy lub folii,
• w postaci wanny wewnętrznej z betonu szczelnego,
• z dwóch warstw masy bitumiczno-polimerowej z wtopioną siatką zbrojącą.

Izolację wyprowadza się na wysokość około 50 cm powyżej najwyższego spodziewanego poziomu wody gruntowej (a najlepiej ponad powierzchnię terenu). Nad nią stosuje się kolejno izolacje opisane dla przypadków 1 i 2.

---

Drenaż

Drenaż w gruntach o dobrej przepuszczalności.

Drenaż stosuje się w celu ujęcia i odprowadzenia wód gruntowych z sąsiedztwa ław i ścian fundamentowych budynków posadowionych na gruntach nieprzepuszczalnych i słaboprzepuszczalnych. Odprowadzenie wody odbywa się (z prędkością większą niż prędkość ruchu filtracyjnego w otaczającym gruncie) do określonego miejsca, skąd jest kierowana poza obszar odwadniany np.:

• do rowów melioracyjnych lub rzeki,
• do kanalizacji deszczowej,
• do przepuszczalnych warstw gruntu za pośrednictwem studni chłonnej.

W przypadku odwadniania budynków stale zagrożonych wysokim poziomem wody gruntowej (np. położonych nad rzeką) może istnieć konieczność zainstalowania w studzience zbiorczej pompy, która odprowadzi nadmiar wody instalacją ciśnieniową na bezpieczną odległość.

Konieczność wykonania drenażu i jego rodzaj powinny być ustalone już we wstępnej fazie projektu (drenaż ma wpływ na projekt fundamentów).

Drenaż w gruntach o słabej przepuszczalności.

W zależności od kierunku odpływu wody rozróżniamy drenaż poziomy lub pionowy.

• Drenaż poziomy może być:
  • opaskowy,
  • powierzchniowy.

Drenaż opaskowy składa się z systemu rur okalających budynek, które zbierają gromadzącą się wodę (oraz ewentualnie wodę z drenażu powierzchniowego) i odprowadzają ją do zbieraczy. Drenaż powinien być ułożony ze stałym spadkiem (od 0,5% do 2%). Drenaż ten umieszcza się poniżej poziomu górnej powierzchni ławy fundamentowej. Prawidłowo zaprojektowany drenaż opaskowy musi obejmować wszystkie zagrożone elementy budynku, łącznie z występami i wnękami.
Drenaż powierzchniowy wykonuje się w przypadku, gdy możliwy jest dopływ wody od spodu budynku (podłogi lub płyty fundamentowej). Może mieć postać drenażu rurowego lub warstwy filtracyjnej ze żwiru lub tłucznia ceglanego (jeżeli pod warstwą filtracyjną znajduje się grunt nieprzepuszczalny, w warstwie filtracyjnej także umieszcza się rury, które odprowadzają wodę do drenażu opaskowego).

• Drenaż pionowy

Drenaż pionowy odprowadza wodę zbierającą się w wykopie do drenażu opaskowego. Warstwy pionowe drenażu wykonuje się ze żwiru, luźno ułożonych przy ścianie elementów betonowych, cegieł, płyt z tworzywa sztucznego. Ułożenie drenażu najlepiej powierzyć wyspecjalizowanej firmie.

---

Osuszanie murów

Odpadający tynk, plamy, osłabiona struktura muru to skutki zawilgocenia budynku. W takich warunkach również z łatwością rozwijają się grzyby i pleśnie bardzo szkodliwe dla zdrowia użytkowników. Najczęstszą przyczyną powstawania tego rodzaju zjawisk jest brak izolacji przeciwwilgociowych lub ich naturalne zużycie.

Osuszanie budynku jest stosowane w sytuacji ostatecznej, gdy odbudowa izolacji poziomej nie jest możliwa bez ogromnej (często destrukcyjnej) ingerencji w konstrukcję budynku i okalający go teren (odkrycie fundamentu). Metody osuszania budynków są często stosowane w celu "ratowania" obiektów zabytkowych.

• Wytworzenie w murze przeciwkapilarnej bariery powietrznej
  W murze wierci się otwory, w które zakłada się sączki drenarskie (wyloty sączków zabezpiecza się siatką), czasami zakłada się też grzałki elektryczne, jest to jednak zabieg dość kłopotliwy i kosztowny.
• Odcinkowe podcinanie muru
  Wykuwa się odcinkami fragmenty muru znajdującego się bezpośrednio nad starą izolacją poziomą, usuwa się starą izolację i zakłada nową. Metoda jest skuteczna, ale wymaga dużego nakładu pracy i znacznych kosztów.

• Metoda elektroosmozy - polega na osuszaniu ścian budynku za pomocą prądu stałego, który przepływa między umieszczonymi w murze elektrodami. W wyniku takiego działania wilgoć przemieszcza się z górnej części ściany w dolną, a następnie do gruntu. Po osuszeniu wprowadza się do otworów w ścianie środek hydrofobowy w celu zabezpieczenia przed ponownym zawilgoceniem.
• Metoda termoiniekcji - osuszanie przeprowadza się przy pomocy urządzeń termowentylacyjnych, rozmieszczonych w nawierconych otworach. Środkiem hydrofobowym są żywice silikonowe.
• Metoda iniekcji krystalicznej - polega na wprowadzeniu substancji uszczelniającej do wcześniej nawierconych otworów w ścianach. Substancję uszczelniającą stanowi wodny roztwór cementu portlandzkiego i mineralnego środka aktywacyjnego (który krystalizuje w ciągu tygodnia i stanowi trwałą warstwę izolacyjną).
  
  Proporcje składników zależą od składu chemicznego soli zawartych w zawilgoconej ścianie. Na przystąpienie do robót wykończeniowych trzeba czekać około dwóch miesięcy. Konieczne jest również zapewnienie wentylacji osuszanych pomieszczeń.

opr.: Redakcja