2022-02-12 19:47:47 
Decydujące warunki terenowe
Woda na terenie działki może pojawiać się okresowo, głównie w warstwie przypowierzchniowej lub też utrzymuje się niemal stałe, a znaczne nawilżenie gruntu spowodowane jest gównie wysokim poziomem wód gruntowych.
Nawodnienie powierzchniowe to nie tylko kałuże czy zastoiny wodne, ale również wysokie zawilgocenie wierzchniej warstwy gruntu, zmniejszające jego nośność, utrudniające prawidłowy rozwój wielu roślin.
Problem nadmiernego nawodnienia powierzchniowego dotyczy przede wszystkim działek zlokalizowanych na gruntach gliniastych, bagiennych, torfowiskach, ale w okresie roztopów może występować również na gruntach przepuszczalnych, gdy głębsze warstwy gleby nie zdążą rozmarznąć, a na powierzchni stopi się śnieg.
O odwodnieniu powierzchniowym powinniśmy też pomyśleć w przypadku, gdy duża część działki zostanie utwardzona nawierzchnią o małej przepuszczalności wody i trudno będzie zapewnić jej samospływ w pożądanym kierunku.
Poziom wód gruntowych podlega często znacznym wahaniom w ciągu roku i przy ocenie trzeba brać pod uwagę najmniej korzystne warunki, które występują najczęściej w okresie wiosennym.
Oprócz wysokiego poziomu wód gruntowych, zagrożeniem dla piwnic domu może być również tzw. woda zawieszona pochodząca z opadów.
Zjawisko takie występuje szczególnie na gruntach o niskiej przepuszczalności, a wokół domu wykonano zasypanie fundamentów gruntem przepuszczalnym.
Ocena rzeczywistych warunków gruntowych wymaga przeprowadzenia badań geologicznych przynajmniej w kilku miejscach na terenie działki, biorąc też pod uwagę rzeźbę terenu, zwłaszcza w obszarze obniżonego poziomu terenu.
Analiza uzyskanych wyników rodzaju uwarstwienia gruntu pozwoli na dobór skutecznego sposobu odwodnienia i wskaże korzystne lokalizacje dla np. studni chłonnej.
Co zrobić z odprowadzaną wodą?
Roczna suma opadów zależnie od regionu kraju wynosi od 600-800 mm w Polsce centralnej do 1200 mm w górach i niektórych częściach Pomorza. Oznacza to że na metr kwadratowy powierzchni spada od 60 do 120 litrów wody w postaci deszczu lub śniegu, ale znaczna jej ilość wsiąka w podłoże i odparowuje.
Pełną objętość opadów musimy jednak odprowadzić z powierzchni nieprzepuszczalnych - pokryć dachowych, tarasów, szczelnych nawierzchni drogowych, a niekiedy również z powierzchni gruntowych.
Podstawowym problemem, jaki pojawia się przy planowaniu odwodnienia działki - niezależnie od tego czy chodzi o odwodnienie powierzchniowe czy głębszych warstw gruntu - jest możliwość odprowadzenia nadmiaru wody.
Zgodnie z prawem, wody gruntowe i opadowe nie mogą być przemieszczane na sąsiednie działki, a ukształtowanie powierzchni nie może zakłócać naturalnego jej spływu.
Zatem odprowadzenie wody poza granice posesji wymaga uzyskania odpowiednich zezwoleń zgodnie z wymaganiami prawa wodnego lub ustaleniami z zarządcą lokalnej sieci kanalizacyjnej.
W obrębie własnej działki nadmiar wody możemy wiec odprowadzić do własnej studni chłonnej lub w ostateczności do zbiornika powierzchniowego np. w postaci oczka wodnego.
Budowa studni chłonnej będzie możliwa jeśli warstwy gruntu są tak skonfigurowane, że pod warstwą nieprzepuszczalna powodującą nawodnienie, znajduje się warstwa o dobrej przepuszczalności pozwalająca na wchłonięcie odprowadzanej wody.
W praktyce studnie chłonne wykonuje się do głębokości ok 5 m z kręgów betonowych o średnicy 1-1,5 m . Dolne kręgi zagłębione w warstwie przepuszczalnej powinny mieć nawiercone otwory w bocznych ściankach zwiększając powierzchnię przesiąkania wody.
Wewnątrz studni chłonnej umieszcza się warstwy filtracyjne-dolną z grubego żwiru o grubości 0,7-1 m oraz górną z piasku o grubości ok. 0,5 m. Dopływ wody powinien być zlokalizowany ok. 0,2 m na górną warstwą filtracyjną, a na wierzchu studni należy zamontować pokrywę z kominkiem napowietrzającym.
Zastępczą formą odprowadzenia wody będzie wkopanie skrzynek rozsączających, które umożliwiają podpowierzchniowe wchłanianie wody do gruntu.
Dzięki umieszczeniu pod ziemią nie zajmują powierzchni działki, a ich ażurowa struktura i możliwość łączenia w zestawy pozwala na wchłoniecie ok. 90 % objętości wody w stosunku do ich wielkości.
W praktyce służą one jednak głównie do wchłaniania wody odprowadzane z orynnowania i pod tym kątem dobierana jest ich wielkość przyjmując jednorazową intensywność opadów o nasileniu 30-60 mm (zależnie od regionu), a zdolność wchłaniania uzależniona jest od struktury podłoża gruntowego.
Przy przeliczaniu topniejącej pokrywy śnieżnej na ilość zgromadzonej wody przyjmuje się przelicznik 3:1 tj. 30 mm śniegu odpowiada 10 mm wody. Alternatywnym rozwiązaniem może być również bezodpływowy rów lub oczko wodne, w których woda częściowo wsiąka i odparowuje.
Natomiast poza obszar działki - po dokonaniu niezbędnych uzgodnień - wodę można odprowadzać do naturalnych zbiorników (rzeki, stawy, jeziora), rowów melioracyjnych, kanalizacji burzowej.
Systemy odwodnienia gruntu
Wybór sposobu odwodnienia zależy od miejsca i powierzchni, ukształtowania terenu, warunków gruntowych, a podstawowe metody to samospływ, melioracja i odwodnienia liniowego, a w szczególnie niekorzystnych warunkach może być konieczna wymiana gruntu.
Warto więc już na etapie planowania i budowy domu określić potrzebę i sposób odwodnia, gdyż wtedy stawiając np. dom na niewielkim wzniesieniu unikniemy późniejszych problemów z odwodnieniem działki.
Metoda samospływu
Metoda samospływu polega na takim ukształtowaniu podłoża, aby woda samoczynnie przemieszczała się w pożądanym kierunku. Może być stosowana do odwodnienia powierzchni utwardzonych jak i nieutwardzonych.
W ten sposób odwadniamy chodniki, podjazdy, odprowadzać wodę z rynien czy z najbliższego otoczenia domu. Minimalne nachylenie w kierunku spływu powinno wynosić ok. 1-1,5 %, ale należy unikać zbyt dużych spadków gdyż dynamiczny przepływ powoduje porywanie również cząstek gruntu.
Przy większych szerokościach nawierzchni utwardzonych warto rozważyć wykonanie tzw. koryt - obniżonego pasa nawierzchni, co ułatwi też ukierunkowanie spływającej wody np. do studzienki czy zbiornika powierzchniowego.
Metodą samospływu z powierzchni nieutwardzonych wodę można jedynie bezpośrednio przemieszczać w obrębie działki np. do rowu odwadniającego. W innych sytuacjach konieczne będzie kanalizowanie spływu wody za pomocą koryt i doprowadzenie jej do osadnika, gdzie zatrzymają się części stałe niesione wraz z wodą.
Dopiero tak oczyszczona woda będzie kierowana do studni chłonnej, systemy rozsączania czy kanalizacji deszczowej.
Melioracja powierzchni działki
Melioracja powierzchni działki może funkcjonować jako system odprowadzenia i wchłonięcia w ziemię wody doprowadzonej z orynnowania lub jako odwodnienie powierzchniowe np. w gruncie trudno-przepuszczalnym, gdy zalegająca nas powierzchni woda przesiąka do drenów, a następnie odprowadzana do naturalnego bądź sztucznego zbiornika.
Drenaż jest systemem stosowanym przy odwodnieniu powierzchni działki (tzw. drenaż melioracyjny) jak też do obniżenia poziomu wód gruntowych przy fundamentach podpiwniczonego domu.
Obecnie ciągi drenarskie wykonuje się wyłącznie z perforowanych rur plastikowych układanych na warstwach filtracyjnych. Średnicę rur i ich rozstaw, wielkość otworów jak i rodzaj filtracji dobiera się indywidualnie do warunków wodno-gruntowych na danym terenie. Rury powinny być układane na głębokości poniżej warstwy uprawnej (przynajmniej 0,7 m) i ze spadkiem w kierunku odpływu.
Na działkach zabudowanych układany jest drenaż opaskowy, którego zadaniem jest obniżenie poziomu wód gruntowych a także wody zawieszonej z otoczenia podziemnej części domu. Jego ułożenie jest uzasadnione wyłącznie w przypadku domów podpiwniczonych, zwiększając jednocześnie skuteczność izolacji przeciwwodnych.
Prawidłowo wykonany drenaż powinien być układany poniżej izolacji poziomej ław fundamentowych na obwodzie całego budynku. Wokół drenów należy ułożyć warstwę filtracyjną z drobnego żwiru o granulacji 2-6 mm, przy czym na dnie wykopu umieszcza się geowłókninę chroniącą przed wnikaniem drobnych cząstek gruntu.
W narożach domu umieszczane są studzienki rewizyjne (karbowane rury o średnicy 300 mm) do których dochodzą ułożone wzdłuż fundamentów dreny. Pełnią one jednocześnie rolę osadników piasku i okresowo mogą wymagać czyszczenia.
Odprowadzenie wody wykonuje się przy użyciu rur kanalizacyjnych lub karbowanych bez otworów bezpośrednio do studni chłonnej, rowu, kanalizacji lub za pośrednictwem pompy, gdy poziom drenażu znajduje się poniżej miejsca odprowadzenia..
Odwodnienie liniowe
Odwodnienie liniowe stosowane jest do odprowadzenia wody z dużych powierzchni utwardzonych, gdy nie ma możliwości samoczynnego spływu wody.
System odwodnienia liniowego polega na ułożeniu w nawierzchni koryt przykrytych kratką umożliwiającą bezpieczne poruszanie się i odprowadzenie wody do osadnika, a następnie grawitacyjnie lub przy użyciu pompy do studni chłonnej, rowu, kanalizacji.
Obecnie odwodnienie liniowe budowane są z prefabrykowanych elementów modułowych wykonanych z betonu polimerowego, a wyroby te dostosowane są do różnych obciążeń nawierzchni (ruch pieszy, samochody osobowe, ciężarowe).
Mogą być układane w nawierzchniach z kostki betonowej, kamiennej, betonu czy asfaltowych. Montaż odwodnienia polega na ułożeniu poszczególnych elementów na utwardzonym podłożu na takiej głębokości, aby ich górna powierzchnia znalazła się o 0,5-1 cm poniżej nawierzchni.
Na każdym ciągu odwodnienia montowany jest osadnik piasku, a dalszy odpływ wody prowadzony jest rurami zakopanymi w gruncie.
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcia: T. Rybarczyk dla budujemydom.pl, forum.budujemydom.pl, Pipelife, Hauraton, Green Water
Komentarze