Jak pozbyć się nadmiaru wody na działce?

Woda powierzchniowa i gruntowa

Nawodnienie powierzchniowe spowodowane słabą przepuszczalnością gruntu pojawia się okresowo w czasie ulewnych deszczów, wiosennych roztopów i może utrzymywać się przez dłuższy czas. Zalegająca woda to nie tylko kałuże czy zastoiny wodne, ale również wysokie nawilżenie wierzchniej warstwy gruntu, zmniejszające jego nośność, utrudniające prawidłowy rozwój wielu roślin.

Problem ten może dotyczyć całej powierzchni działki lub jej fragmentu, zależnie od rodzaju podglebia i ukształtowania terenu. Stan nawodnienia powierzchniowego dotyczy przede wszystkim działek zlokalizowanych na gruntach gliniastych, ale w okresie roztopów może występować również na gruntach przepuszczalnych, gdy głębsze warstwy gleby nie zdążą rozmarznąć, a na powierzchni stopi się śnieg.

Nadmierny stan nawodnienia powierzchniowego dotyczy przede wszystkim działek zlokalizowanych na gruntach gliniastych. Fot. T. Rybarczyk.

O systemie odwodnienia powierzchniowego powinniśmy też pomyśleć w przypadku, gdy duża część działki zostanie utwardzona nawierzchnią o małej przepuszczalności wody i trudno będzie zapewnić jej samospływ w pożądanym kierunku.

Miejscowe, nadmierne nawodnienie może również powodować odprowadzenie wody deszczowej z dachu domu, zwłaszcza wtedy, gdy obszar działki jest mały w porównaniu z powierzchnią dachu.

Wody gruntowe, których poziom sięga powyżej spodu ław fundamentowych stanowią problem przede wszystkim w domach podpiwniczonych. Nie są wiec szczególnym zagrożeniem, gdy stawiamy dom bez piwnic, z podłogą parteru wyniesioną ponad poziom gruntu.

Oczywiście przy wysokim poziomie wód gruntowych trzeba brać pod uwagę nośność nawodnionego gruntu, ale jest to problem odpowiedniego posadowienia fundamentów i technologii ich wykonania.

Jedynie w przypadku posadowienia budynku na tzw. fundamencie ocieplanym, który praktycznie spoczywa na poziomie terenu, konieczne będzie odwodnienie i stabilizacja gruntu pod domem, w warunkach znacznego nawodnienia wierzchnich warstw ziemi.

Poziom wód gruntowych podlega często znacznym wahaniom w ciągu roku i przy ocenie trzeba brać pod uwagę najmniej korzystne warunki, które występują najczęściej w okresie wiosennym. Oprócz wysokiego poziomu, zagrożeniem dla piwnic domu może być również tzw. woda zawieszona pochodząca z opadów. Zjawisko takie występuje szczególnie na gruntach o niskiej przepuszczalności, gdy wokół domu wykonano opaskę fundamentów gruntem przepuszczalnym, piaskiem.

Co zrobić z wodą na działce?

Podstawowym problemem, jaki pojawia się przy planowaniu odwodnienia działki - niezależnie od tego czy chodzi o odwodnienie powierzchniowe, czy głębszych warstw gruntu - jest możliwość odprowadzenia nadmiaru wody. Zgodnie z prawem wody gruntowe i opadowe nie mogą być przemieszczane na sąsiednie działki, a ukształtowanie powierzchni nie może zakłócać naturalnego jej spływu.

Odprowadzenie wody poza granice posesji wymaga uzyskania odpowiednich zezwoleń zgodnie z wymaganiami prawa wodnego lub zarządcy lokalnej sieci kanalizacyjnej. W obrębie własnej działki nadmiar wody możemy odprowadzić do własnej studni chłonnej lub w ostateczności do zbiornika powierzchniowego, np. w postaci oczka wodnego.

Nadmiar wody można odprowadzić do oczka wodnego. Fot. Aquael.

Budowa studni chłonnej będzie możliwa, jeśli warstwy gruntu są tak skonfigurowane, że pod warstwą nieprzepuszczalną powodującą nawodnienie, znajduje się warstwa o dobrej przepuszczalności pozwalająca na wchłonięcie wody. Natomiast poza obszar działki - po dokonaniu niezbędnych uzgodnień - wodę można skierować do naturalnych zbiorników (rzeki, stawy, jeziora), rowów melioracyjnych, kanalizacji burzowej.

Jakie są systemy odwodnienia?

Wybór sposobu odwodnienia zależy od miejsca i powierzchni posesji, ukształtowania terenu, warunków gruntowych.

Stosowane są trzy podstawowe metody:

• samospływu,
• odwodnienia liniowego,
• drenażu.

W szczególnie niekorzystnych warunkach może też zaistnieć konieczność wymiany gruntu, ale takie rozwiązanie jest bardzo kosztowne i stosowane w jednostkowych przypadkach.

Samospływ

Metoda samospływu polega na takim ukształtowaniu podłoża, aby woda samoczynnie przemieszczała się w pożądaną stronę. Jest to najprostsza forma odwodnienia powierzchni utwardzonych i nieutwardzonych.

W ten sposób możemy odwadniać chodniki, podjazdy, odprowadzać wodę z rynien czy z najbliższego otoczenia domu. Minimalne nachylenie w kierunku spływu powinno wynosić ok. 1-1,5%, ale przy zbyt dużych spadkach może wymagać to kaskadowego ukształtowania terenu, co ograniczy nadmierną prędkość spływu.

W przypadku chodników czy dość wąskich podjazdów wodę odprowadza się na boki poprzez utworzenie niewielkiego wyniesienia takich nawierzchni z jedno- lub obustronnym, poprzecznym nachyleniem. Przy większych szerokościach nawierzchni zaleca się wykonanie tzw. koryt - obniżonego pasa nawierzchni - co ułatwi ukierunkowanie spływającej wody.

Odwodnienie na powierzchniach nieutwardzonych może odbywać się swobodnie na całej powierzchni lub z ukierunkowaniem w postaci rowków lub utwardzonych koryt. Wodę odprowadzaną metodą samospływu można jedynie przemieścić powierzchniowo na terenie działki, np. nawadniając nieużytkowane obszary lub gromadzić w rowie odwadniającym. W przepadku kierowania zebranej wody do studni chłonnej czy kanalizacji burzowej konieczne jest wstępne oczyszczenie jej w osadniku zatrzymującym m.in. większe zanieczyszczenia i piasek.

Odwodnienie liniowe

Odwodnienie liniowe stosowane jest do odprowadzenia wody z dużych powierzchni utwardzonych, gdy ze względu na ukształtowanie terenu nie ma możliwości zapewnienia samoczynnego spływu wody z takich nawierzchni.

System odwodnienia liniowego polega na ułożeniu w nawierzchni koryt przykrytych kratką umożliwiającą bezpieczne poruszanie się i odprowadzenie wody do osadnika, a następnie grawitacyjnie lub przy użyciu pompy przemieszczenie jej do studni chłonnej, rowu czy kanalizacji.

Obecnie odwodnienie liniowe budowane są z prefabrykowanych elementów modułowych i mogą być układane w nawierzchniach z kostki betonowej, kamiennej, betonu czy asfaltowych. W domach jednorodzinnych ten rodzaj odwodnienia układa się najczęściej przy zjazdach do garażu, gdzie zbierają spływającą po nich wodę.

Odwodnienie przez nawierzchnię z kostki brukowej. Fot. Hauraton.

Najczęściej wykorzystywanym sposobem na pozbycie się uciążliwego nadmiaru wody na powierzchni działki i miejscowego obniżenia poziomu wód gruntowych jest budowa własnej studni chłonnej po uprzednim zbadaniu struktury gruntu w wybranym miejscu. Studnie chłonne wykonuje się do głębokości ok. 5 m z kręgów betonowych o średnicy 1-1,5 m.

Dolne kręgi zagłębione w warstwie przepuszczalnej powinny mieć nawiercone otwory w bocznych ściankach zwiększające powierzchnię przesiąkania wody. Wewnątrz studni chłonnej umieszcza się warstwy filtracyjne - dolną z grubego żwiru o grubości 0,7-1 m oraz górną z piasku o grubości ok. 0,5 m. Dopływ wody powinien być zlokalizowany ok. 0,2 m na górną warstwą filtracyjną i skierowany na płytę osłonową, a na wierzchu studni należy zamontować pokrywę z kominkiem.

Budowa studni chłonnej krok po kroku. Fot. Green Water.

Drenaż melioracyjny

Drenaż jest systemem stosowanym przy odwodnieniu powierzchni działki (tzw. drenaż melioracyjny), jak też do obniżenia poziomu wód gruntowych przy fundamentach domu (tzw. drenaż opaskowy).

Drenaż melioracyjny układany jest głównie w gruntach, na których długo utrzymuje się wysokie nawodnienie, ale może tez służyć do rozsączania wody pochodzącej, np. z rynien. Ciągi drenarskie wykonuje się z perforowanych rur plastikowych układanych na bezpośrednio w gruncie lub na warstwach filtracyjnych.

Na działkach budowlanych w praktyce wykonywany jest jednak najczęściej drenaż opaskowy, którego zadaniem jest obniżenie poziomu wód gruntowych, a także wody zawieszonej z otoczenia podziemnej części domu.

Schemat wykonania drenażu opaskowego. Fot. Archiwum Budujemy Dom.

Jednak dość często wykonuje się bezsensowne układanie drenażu w domach niepodpiwniczonych, zwłaszcza, gdy woda zbierana przez sączki nie jest nigdzie odprowadzana - po prostu zalega w rurach. Prawidłowo wykonany drenaż powinien być układany poniżej izolacji poziomej ław fundamentowych wokół całego budynku.

Zestaw niezbędny do wykonania drenażu - rura drenarska, kształtki, studzienka. Fot. Pipelife.

Typowa dla tego zastosowania średnica rur drenarskich wynosi 100 mm, które układane ze spadkiem w kierunku odpływu wynoszącym 0,2-0,3%. Wokół drenów należy ułożyć warstwę filtracyjną z drobnego żwiru o granulacji 2-6 mm, przy czym przed jego ułożeniem należy na dnie wykopu włożyć geowłókninę chroniącą przed wnikaniem drobnych cząstek gruntu. Pas geowłókniny powinien mieć szerokość 2 m, co pozwoli na otulenie warstwy filtracyjnej o grubości ok. 20 cm ułożonej wokół rury drenarskiej.

W narożach domu umieszczane są studzienki rewizyjne, do których dochodzą ułożone wzdłuż fundamentów dreny. Pełnią one rolę osadników piasku i okresowo wymagają oczyszczania. Wodę z drenażu odprowadza się do studni chłonnej, rowu, kanalizacji lub za pośrednictwem pompy, gdy poziom odwodnienia znajduje się poniżej miejsca odprowadzenia.

Autor: Redakcja BudownicwaB2B
Zdjęcie otwierające: forum.budujemydom.pl