Nie widać a grzeje - ogrzewanie podłogowe

Co trzeba wiedzieć o ogrzewaniu podłogowym? Podłogówka to rodzaj ogrzewania płaszczyznowego, podobnie jak mniej popularne od niej ogrzewanie ścienne i sufitowe. W pomieszczeniu, które ma być tak ogrzewane, zamiast tradycyjnych grzejników montuje się w podłodze jedną z następujących instalacji:

• cienkie rurki, którymi potem popłynie ciepła woda (ogrzewanie wodne), albo
• grzewcze kable, maty lub folie (ogrzewanie elektryczne).

Ogrzewanie podłogowe instaluje się na etapie wykonywania wylewek, przed wykańczaniem podłóg, na przykład przed ułożeniem parkietu czy terakoty. Montowanie ogrzewania podłogowego w gotowym, wykończonym domu wymaga demontażu wykończenia i kosztownej przeróbki instalacji, m.in. przenoszenia w inne miejsca rur centralnego ogrzewania, dlatego jeśli w ogóle planować takie przeróbki, to tylko przy okazji remontu czy modernizacji. Ogrzewanie podłogowe najlepiej zaplanować przed rozpoczęciem budowy domu. Nie będzie wtedy kłopotów z wysokością podłóg i konieczności wyrównywania ich poziomu w pomieszczeniach z ogrzewaną podłogą i bez niej.

Zalety ogrzewania podłogowego

Korzystny rozkład temperatury w pomieszczeniach. Cieplej jest przy stopach, chłodniej - przy głowie, co sprawia, że jest nam ciepło, nawet gdy temperatura powietrza w pomieszczeniu jest niższa niż w takim samym pomieszczeniu ogrzewanym zwykłymi grzejnikami. W pomieszczeniu z ogrzewaniem podłogowym można więc utrzymywać o 2°C niższą temperaturę niż w pomieszczeniu ogrzewanym tradycyjnie grzejnikami, a my nie będziemy tego odczuwać jako dyskomfortu.

Płyta systemowa z izolacją termiczną i akustyczną do montażu ogrzewania podłogowego. Dzięki wysokoodpornym wypustkom umożliwia solidne trzymanie rury w obszarach zmian kierunku prowadzenia. Przyspiesza i ułatwia montaż (Rehau)

Nie ma dodatkowej powierzchni, na której mógłby się zbierać kurz. Sama powierzchnia grzewcza jest gładka i bez załamań charakterystycznych dla grzejników wiszących na ścianach. Sprzątanie (czy mycie) podłogi jest rutynową i bardzo prostą czynnością domową, podczas gdy czyszczenie i odkurzanie grzejników wymaga specjalnych zabiegów.

Niska temperatura grzejnika podłogowego. Dzięki temu, że jest niska i nieznacznie tylko wyższa od temperatury powietrza, w pomieszczeniu tak ogrzewanym nie występuje zjawisko przypiekania kurzu (charakterystyczne dla wysokotemperaturowych grzejników ściennych), nie dochodzi też do jego unoszenia się wskutek konwekcyjnego ruchu powietrza (który jest warunkiem działania ogrzewania konwekcyjnego).

Dzięki temu ogrzewanie podłogowe jest przyjazne dla alergików i osób wrażliwych na kurz. Niska temperatura czynnika grzewczego umożliwia zasilanie ogrzewania podłogowego kotłem kondensacyjnym lub pompą ciepła, która najlepiej współpracuje właśnie z ogrzewaniem niskotemperaturowym. Taki układ może przynieść znaczne oszczędności w kosztach ogrzewania domu. Ogrzewanie jest niewidoczne. Grzejniki nie zajmują miejsca na ścianach czy podłodze, co zapewnia swobodę w aranżacji wnętrza. Ciepło jest oddawane równomiernie w całym pomieszczeniu. Cała powierzchnia posadzki emituje ciepło, a nie tylko w miejscu zainstalowania grzejnika, jak to ma miejsce w przypadku tradycyjnych grzejników ściennych.

Wady ogrzewania podłogowego

Rozkład temperatury w pomieszczeniu (a) ogrzewanym grzejnikami ściennymi i (b) podłogowymi. Zdrowsze i bardziej komfortowe jest drugie rozwiązanie.

Duża bezwładność cieplna grzejnika podłogowego. Oznacza to jego powolne nagrzewanie się i powolne stygnięcie, co wynika z jego budowy: elementy grzewcze zwykle ułożone są na dobrze zaizolowanym stropie i przykryte kilkucentymetrową warstwą betonu, który musi się nagrzać, zanim zacznie przekazywać ciepło do pomieszczenia.

Uwaga! W minimalnym stopniu dotyczy to folii i mat, które układane są tuż pod posadzką.

Po rozgrzaniu beton długo pozostaje ciepły - nawet gdy odetniemy dopływ ciepłej wody do instalacji. Dlatego działaniem podłogówki trudniej się steruje, to znaczy  zapotrzebowania na nie, zwłaszcza gdy to zapotrzebowanie szybko się zmienia. Przed ułożeniem przewodów w podłodze dobrze jest zaplanować aranżację wnętrza. Przewody grzewcze jeśli znajdą się pod meblami - np. szafkami kuchennymi, nie będą efektywnie ogrzewać pomieszczenia. W takim miejscu można więc ich nie układać. Z drugiej jednak strony nie należy przesadzać - kiedyś może zechcemy przestawić meble.

W miejscach gdzie rozmieszczenie mebli może się zmieniać, np. w salonie najlepiej zdecydować się na ogrzewanie całej podłogi. Natomiast z podłogówki można śmiało zrezygnować tam gdzie na pewno nie będzie nigdy potrzebna: np. w schowku pod schodami, w spiżarni, czy też pod lodówką, pralką itp. Koszty inwestycyjne 30-40% wyższe niż instalacji z grzejnikami, choć wynika to w dużej mierze z faktu, że instalatorzy często zawyżają koszty robocizny. Trudności z przeróbkami. Może to być uciążliwe na przykład w związku ze zmianą przeznaczenia pomieszczeń i planowaną modernizacją domu: w takich sytuacjach podłogówka może być utrudnieniem, bo jakiekolwiek jej przeróbki wymagają kucia okładzin i wylewek. Ograniczony wybór materiałów wykończeniowych.

Kontrowersje

Korzystne dla samopoczucia i komfortu cieplnego ogrzewanie podłogowe może budzić wątpliwości z ekonomicznego punktu widzenia. Z jednej strony umożliwia oszczędzanie dzięki obniżeniu temperatury powietrza w stosunku do tradycyjnego ogrzewania grzejnikowego, z drugiej - z powodu dużej bezwładności cieplnej - nie reaguje na nagłe zmiany temperatury i wtedy zużywa niepotrzebnie więcej energii niż potrzeba. Ponadto ogrzewanie to jest też droższe w inwestycji.

Gdyby założyć, że w dwóch identycznych budynkach są dwa rodzaje ogrzewania: w jednym - podłogowe, w drugim - grzejnikowe, przy czym obydwa zasilane są przez takie samo źródło ciepła (np. kondensacyjny kocioł gazowy), ten z ogrzewaniem podłogowym wyróżniałby się:

• niższą temperaturą w pomieszczeniach, a więc niższymi stratami ciepła przez przegrody zewnętrzne oraz wentylację,
• niższą temperaturą czynnika grzejnego krążącego w instalacji centralnego ogrzewania, co umożliwia lepsze schłodzenie spalin i podniesienie sprawności kotła.

Wodne czy elektryczne?

Wybór zależy przede wszystkim od tego, jak dużą powierzchnię zamierzamy w ten sposób ogrzewać, o ile można zwiększyć grubość podłogi i obciążenie stropu. Na wybór wpłynąć też mogą różnice w kosztach inwestycyjnych i eksploatacyjnych obydwu instalacji.

Wodne

Będzie bardziej opłacalne, jeśli planujemy ogrzewać w ten sposób dużą powierzchnię i jego zadaniem będzie przede wszystkim zapewnienie komfortowej temperatury w pomieszczeniach (a nie tylko nadanie posadzkom przyjemnej dla stóp temperatury). Jeśli instalacja będzie zasilana np. przez gazowy kocioł kondensacyjny lub pompę ciepła, będzie bardzo ekonomiczna.

Układanie wodnego ogrzewania podłogowego tylko w pojedynczych pomieszczeniach nie ma sensu, ponieważ połączenie go z ogrzewaniem grzejnikowym będzie zbyt trudne i kosztowne. Takie ogrzewanie wykonuje się z rur z polietylenu sieciowanego (PE-X), polipropylenu (PP) lub polibutylenu (PB) albo rur wielowarstwowych (z tworzywa sztucznego i aluminium) lub miedzianych z płaszczem z tworzywa sztucznego. Najpopularniejsze są instalacje w postaci wężownicy meandrowej lub pętlowej w rozstawie 10-30 cm.

Aby uzyskać najbardziej równomierny rozkład temperatury podłogi, układa się wężownicę pętlową, czyli z przewodu podwójnie złożonego. Zapewnia ona lepsze warunki ogrzewania, ale wymaga większej ilości rur, a od montera - większego nakładu pracy. Sposób ułożenia rur, liczbę pętli i odległości pomiędzy rurami (zwykle układa je się gęściej w pobliżu ścian zewnętrznych) powinny być określone w projekcie. Inaczej może się okazać, że rozkład temperatury jest zły albo w ogóle pomieszczenie jest niedogrzane.

Jeśli rury ułożymy w płytach styropianowych z fabrycznie wyciętymi kanałami i pokryjemy je specjalną płytą grubości 0,5 cm, to poziom posadzki podniesie się tylko o 4,6 cm (płyta styropianowa 3 cm w rowkach rury o średnicy 1,6 cm + 0,5 cm płyta wzmacniana + 0,3 cm klej + 0,8 cm płytki).

Elektryczne

Praktyczne jest w kuchni i w łazience, gdy w pozostałych pomieszczeniach są grzejniki ścienne. Ograniczenie droższego w eksploatacji ogrzewania elektrycznego do tych pomieszczeń - niezależnie od instalacji c.o. - będzie rozsądnym rozwiązaniem. Z ogrzewania elektrycznego można będzie korzystać bez uruchamiania instalacji c.o. na przykład w okresach przejściowych - wiosną i jesienią. Kable grzejne w grubej wylewce można wykorzystać również jako ogrzewanie akumulacyjne. Jest to szczególnie ważne, gdy zależy nam na obniżeniu kosztów ogrzewania, bo wówczas możemy korzystać z tańszej taryfy.
Do wyboru mamy trzy rodzaje elementów grzewczych:

• przewody;
• maty;
• folie.

Przewody grzejne składają się z izolowanego drutu oporowego wydzielającego ciepło, ekranu (najczęściej miedzianego), który ogranicza pole elektryczne i zabezpiecza instalację przeciwprzepięciowo, oraz izolacji zewnętrznej z tworzywa sztucznego.

Przewody grzejne mogą być dwojakiego rodzaju:

• stałooporowe - o stałej mocy, która nie zależy od temperatury otoczenia. Przewód (jeśli zostanie włączony przez zewnętrzny termoregulator z czujnikiem temperatury) zawsze grzeje z taką samą mocą. Jeśli czujnik temperatury wyczuje dodatkowe źródło ciepła, wyłączy przewód. Sprzedawane są w gotowych zestawach. Moc zestawu zależy od jednostkowej mocy przewodu i jego długości. Przewody stałooporowe trzeba układać tak, by nie przebiegały pod elementami stałej zabudowy i meblami. Ponieważ w miejscach tych przewody mogłyby się przegrzać i przepalić.

• samoregulujące się - dostosowują swoją moc grzewczą do temperatury w pomieszczeniu. Można je układać pod meblami bez ryzyka ich przegrzania.

Elementy elektryczne ogrzewania podłogowego z matą grzewczą.

Przewody obydwu rodzajów układa się na trzy sposoby:

• w rowkach, wyciętych w posadzce bruzdownicą, w rozstawie ok. 10 cm (poziom podłogi się nie zmieni lub zmieni nieznacznie). Metoda pracochłonna, stosowana głównie podczas remontów;
• na płytach izolacyjnych ze styropianu (poziom posadzki podniesie się o 2,1-2,6 cm: 1-1,5 cm wylewka + 0,3 cm klej + 0,8 cm płytki);
• bezpośrednio na posadzce, np. w remontowanej łazience, na starych płytkach ceramicznych (poziom posadzki podniesie się o 2,4 cm: 1,3 cm płyty + 0,3 cm klej + 0,8 cm płytki). Można do tego celu użyć specjalnych taśm montażowych.

Maty grzejne to stałooporowy przewód grzejny wpleciony w siatkę z tworzywa sztucznego. Kupuje się je w zestawach. Najczęściej mają moc 150-160 W/m2, szerokość 50 cm i długość 2-24 m. Mogą być samoprzylepne lub przeznaczone do mocowania klejem. Maty podnoszą wysokość posadzki o 1,7-1,8 cm (mata 0,3-0,4 cm + 0,5 cm klej + 0,9 cm płytki).

Folie podłogowe grzejne to paski grafitowe ułożone w odstępach kilku milimetrów w poprzek folii. Każdy pasek jest oddzielnym "grzejnikiem". To różni folie od mat grzejnych, w których grzeją tylko przewody ułożone w odstępach kilku centymetrów. Folie są sprzedawane w pasach szer. 50 cm i długości nawet ponad 20 m, a ich grubość to tylko 0,5 mm. Nie podnoszą wysokości posadzki, można je układać pod panelami podłogowymi laminowanymi - folie o mocy 80 W/m² i drewnianymi - 60 W/m².

Film w tekście: Demoprojekt