2021-07-11 18:02:12 
Przede wszystkim bezpieczeństwo
Warunki panujące na zewnątrz budynku i bezpośredni kontakt z gruntem, który - zwłaszcza wilgotny - stanowi doskonałe „uziemienie” sprawiają, że użytkowanie urządzeń zasilanych napięciem sieciowym 230 V może stanowić realne zagrożenie skutkujące nawet śmiertelnym porażeniem, jeśli instalacja nie będzie prawidłowo zabezpieczona, a sprzęt elektryczny odpowiednio dobrany i w dobrym stanie technicznym.
Niezależnie od klasy ochronności urządzeń elektrycznych (w klasie I wymagającej doprowadzenia przewodu ochronnego czy w klasie II z podwójną izolacją i bez uziemienia), przy użytkowaniu na wolnym powietrzu muszą być zasilane z użyciem wyłącznika różnicowo-prądowego, o prądzie nominalnym 30 mA.
Zapewnia on dostateczną ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym nie tylko w przypadku uszkodzenia sprzętu elektrycznego (np. na skutek pobicia izolacji roboczej), ale również w przypadku wystąpienia dotyku bezpośredniego np. do odsłoniętej żyły prądowej przewodu zasilającego.
Co prawda w takim przypadku nastąpi krótkotrwałe porażenie, ale nie spowoduje to istotnych skutków zdrowotnych, a zasilanie zostanie odłączone. Kolejny wymóg to instalowanie na zewnątrz urządzeń i osprzętu w stopniu ochronności przynajmniej IP 44, a w miejscach narażonych na zalewanie z odpowiednio dostosowaną szczelnością np. IP 67.
Trzeba również zadbać o zabezpieczenie przewodów przed uszkodzeniem mechanicznym podczas np. prowadzenia prac w ogrodzie. Odcinki prowadzone w gruncie muszą być umieszczone na dostatecznie dużej głębokości, a przebiegające po wierzchu poprowadzone w rurkach instalacyjnych lub korytkach. Oczywiście mniej rygorystyczne wymagania stawiane są instalacji niskonapięciowej, ale wymaga ona również ochrony przed mechanicznym uszkodzeniem.
Rozplanowanie i wytyczenie przebiegu instalacji
Przygotowując się do wykonania instalacji elektrycznej w ogrodzie warto wykorzystać – zwłaszcza na dużej posesji - plan zagospodarowania działki i na nim zaznaczyć przewidziane punkty, do których doprowadzone będzie zasilanie. Ułatwi to określenie m. in. długości potrzebnego okablowania, a już w terenie będziemy mogli zweryfikować obecność ewentualnych przeszkód (np. zadrzewienie, utwardzone nawierzchnie).
Instalację należy prowadzić możliwie najkrótszą drogą po linii prostej, przy czym ewentualne rozgałęzienia powinny być umieszczone w punktach zasilania bądź w ostateczności w wyprowadzonych ponad grunt puszkach rozgałęźnych. Trzeba również ustalić sposób sterowania załączaniem poszczególnych urządzeń, które może odbywać się centralnie lub w miejscu ich ustawienia. Możliwe jest również sterowanie na drodze radiowej a nawet w sposób programowany co trzeba przewidzieć przy układaniu przewodów.
Na działce nie do końca zagospodarowanej np. bez planowanych nawierzchni, w miejscach przewidywanych utrudnień warto ułożyć przepusty np. z tworzywowych rur Arota , co nie tylko umożliwi późniejsze wprowadzenie przewodów, ale i ochroni je przed uszkodzeniami.
Układ zasilania i sterowania oraz dobór okablowania
Ogrodowa instalacja elektryczna powinna być zasilana z wydzielonego obwodu domowego i wyposażona we własną rozdzielnicę, w której umieścimy aparaturę zabezpieczającą przed zwarciem, przeciążeniem i porażeniem, a także pozwalająca na sterowanie jej praca. Zależnie od rozległości instalacji i zasilanego z niej sprzętu, w rozdzielnicy umieszcza się odpowiednia liczbę wyłączników nadmiarowo-prądowych o prądzie zadziałania dostosowanym do mocy chronionego obwodu oraz wyłącznik różnicowo-prądowy jako zabezpieczenie przed porażeniem.
W przypadku zasilania obwodu trójfazowego np. doprowadzającego prąd do budynku gospodarczego zainstalowana aparatura również powinna być również trójfazowa. Centralne sterowanie zasilaniem obejmuje najczęściej oświetlenie zewnętrzne, którego działanie aktywuje np. programowany wyłącznik zegarowy niezależnie od wbudowanych w lampy czujników ruchu. Natomiast sterowanie funkcjonowaniem bramy wjazdowej czy furtki realizowane jest zdalnie, za pomocą pilota wysyłającego również odpowiedni kod dostępu.
Do układania w ziemi przewodów wykorzystuje się wielożyłowy kabel o oznaczeniu YKY, którego przekrój dobierany jest do przewidywanego obciążenia i długości zasilania. W typowych warunkach do zasilania oświetlenia, gniazd ogrodowych czy automatów bramowych wystarczy przekrój 3 x 2,5 mm2, ale do garażu czy budynku gospodarczego lepiej doprowadzić grubszy przewód i w razie potrzeby pięciożyłowy (przy zasilaniu trójfazowym).
Układanie przewodów elektrycznych w gruncie
Przy osadzaniu lamp najazdowych w nawierzchni z kostki będziemy musieli rozebrać pas nawierzchni. Kłopotliwe może być też przeprowadzenie przewodów pod betonowym podjazdem czy inną twardą przeszkodą. Przy niewielkiej jej szerokości, możemy zrobić przebicie w gruncie długą stalową rurą, którą należy pozostawić do czasu rozłożenia przewodów, wykorzystując ją do ich przeciągnięcia.
Głębokość, na jakiej układane będą przewody, zależy od sposobu użytkowania posesji. Przyjmuje się, że przewody w obwodach z napięciem sieciowym powinny być umieszczone nie płycej niż 70 cm pod powierzchnią gruntu i na głębokości 50 cm przykryte niebieską taśmą ostrzegawczą W przypadku przewodów niskonapięciowych, które nie stanowią zagrożenia w razie przecięcia izolacji, lepiej ulokować je na głębokości poniżej strefy uprawowej - przynajmniej 30 cm.
Zasilanie oświetlenia w ogrodzie niskim napięciem
Oprawy podwodne i umieszczane w oczkach wodnych stanowią znaczne zagrożenie porażeniem prądem, dlatego powinny być zasilane bezpiecznym napięciem przez transformator obniżający je do 12 V. Oczywiście, nie ma potrzeby kierowania przez całą posesję niskonapięciowych przewodów zasilania do takich urządzeń - wystarczy skorzystać z najbliższego punktu z doprowadzonym napięciem sieciowym i podpiąć do niego transformator bezpieczeństwa.
Transformator musi też być przystosowany do mocy pobieranej przez odbiorniki niskonapięciowe. W przypadku oświetlenia, moc transformatora wyrażona w volto-amperach (VA) odpowiada w przybliżeniu mocy podawanej w watach (W). Jej wartość powinna być nieco wyższa, niż suma mocy zasilanych urządzeń.
Mimo zasilania bezpiecznym napięciem, wszystkie styki i złącza narażane na kontakt z wodą mają być hermetycznie zamknięte. Do takiej instalacji nie można stosować zbyt cienkich przewodów, z uwagi na ich wytrzymałość mechaniczną i prądowe obciążenie.
Zamontowanie lamp i gniazd ogrodowych
Montaż lampy przewidzianej do zamocowania na słupku najwygodniej zrobić, wykorzystując gotowy element w postaci betonowego bloczka fundamentowego. Wystarczy wywiercić w nim otwór na przeciągnięcie przewodu oraz osadzić kołki mocujące podstawę lampy.
Po przeciągnięciu przewodów przez otwór centralny, osadzamy bloczek fundamentowy w gruncie na podsypce piaskowej, poziomując go w obu kierunkach. Istotne jest takie skorygowanie długości przewodów, aby można było wygodnie połączyć je z zaciskami i jednocześnie zmieściły się w obudowie lampy. Sposób podłączenia elektrycznego, a także ostateczny montaż lampy - zależy od jej konstrukcji i tu należy posłużyć się instrukcją konkretnego produktu.
Zamontowanie oświetlenia ukrytego w gruncie lub w nawierzchni utwardzonej wymaga wyjątkowej staranności przy podłączaniu, które musi zapewniać szczelność przeprowadzenia przewodu przez obudowę, a przewód zasilający wprowadza się przez zaciskany gumowy dławik.
Zależnie od konstrukcji lampy, może być ona wyposażona w dwa dławiki, które umożliwią włączenie jej w obwód równoległego zasilania kilku punktów świetnych. Jeśli dławik jest jeden, to taka oprawa może pracować tylko jako końcowa. Teoretycznie można też podłączyć je przez hermetyczne mufy trójdrogowe, ale rozwiązanie takie jest kosztowne. Alternatywnym zasilaniem będzie doprowadzenie napięcia 12 V do niskonapięciowej lampy LED, co zagwarantuje również bezpieczne użytkowanie.
Lampy do montażu w gruncie i nawierzchni osadzane są w obudowie osłonowej, a w miejscu ich założenia nie może gromadzić się woda. Podłoże powinno więc być przepuszczalne i nie znajdować się w zagłębieniu terenu. W razie potrzeby, zagłębienie wypełnia się żwirem lub gruboziarnistym piaskiem.
Gniazdka elektryczne do podłączania elektronarzędzi ogrodowych może być:
- zintegrowane z lampą stojącą, jeśli zapewnione będzie niezależne jej załączanie;
- zamontowane na oddzielnym słupku z zabezpieczeniem przed opadami;
- osadzone skrzynce rozdzielczej z aparaturą sterującą, transformatorem;
autor: Redakcja BudownicwaB2B
opracowanie: Aleksander Rembisz
zdjęcia: Castorama, Paulmann, FAAC, Nice
Komentarze