Sposób wykończenia elewacji i kolorystykę materiałów planuje architekt – autor projektu domu, uzgadniając koncepcje z inwestorami. Tak się dzieje w przypadku projektu wykonywanego na indywidualne zlecenie. Dylematy mogą pojawić się, gdy kupimy projekt gotowy i zechcemy zmienić tę pierwotną specyfikację, samodzielnie dobierając elementy wpływające na wygląd fasad. Ważne jest, by przy tego typu modyfikacjach zachować rozwagę i umiar. Zbyt pstrokata fasada nie będzie wyglądała elegancko i bardzo szybko się znudzi.
Moda dotyczy również pomysłów na wykańczanie elewacji. Tradycjonaliści wybierają stosowane od lat, łatwe do wykonania tynki w stonowanych barwach. Fragmenty ozdabiają klinkierem, drewnem. Odważniejsi coraz częściej decydują się na ciemne kolory tynku, modny grafit, nawet czerń, a także współczesne materiały, np. beton, panele z tworzyw sztucznych imitujące drewno lub kamień. Zwolennicy nowoczesnej, minimalistycznej architektury planują wykończenie fasad blachą identyczną jak na dachu. To wyjątkowy pomysł, nie dla każdego, ale jego skutek będzie na pewno bardzo efektowny.
Elewacja z blachy
Chociaż materiał ten od lat stosowano do krycia dachów, od niedawna również wykorzystywany jest na elewacjach. W domach jednorodzinnych blacha na fasadach jest coraz częściej używana do podkreślenia oryginalnej architektury budynku i odważnego gustu inwestorów. Na ogół jest to płaska blacha w kolorze grafitowym, układana na rąbek stojący (pojedynczy, podwójny, kątowy), identycznie jak na dachu. Zajmują się tym dekarze albo firmy specjalizujące się w tego typu wykończeniach.
Czasem nieco trudności przysparza wyrobienie rąbka na blaszanej elewacji w tej samej linii, co na dachu, zwłaszcza gdy połacie mają kilka różnych stopni nachylenia. Panele mocuje się wkrętami lub klipsami (w pionie lub w poziomie) do drewnianego lub metalowego rusztu, z uwzględnieniem wentylacyjnej pustki powietrznej. Do wyboru jest kilka rodzajów wykończenia blachy oraz wiele barw. Oryginalny efekt można uzyskać, decydując się na produkty tytanowo-cynkowe, na których z czasem pojawia się niebiesko-szara patyna, bądź wersję pokrytą powłoką pomalowaną na dowolny kolor z palety RAL.
Elewacja z betonu
To przeważnie lekkie płytki, imitujące beton architektoniczny lub różne rodzaje kamienia. Mogą mieć rozmaite barwy, faktury i kształty. Najpowszechniej oferowane są jako kompletne systemy z narożnikami, klejem i impregnatem. Większość materiałów tej kategorii łączy się bez fug. Mogą być przyklejane do elewacji w poziomie i w pionie. Tego typu dekoracje najlepiej pasują do prostej, nowoczesnej architektury. Ich kolorystykę warto dobrać do innych elementów betonowych, np. kostki planowanej na ogrodowych nawierzchniach.
Elewacja z włóknocementu i tworzyw sztucznych
„Deski” z odwzorowanym rysunkiem usłojenia drewna to alternatywa popularnego w latach 90. białego sidingu. Obecnie produkowane wyroby wykonywane są z tworzyw sztucznych lub włóknocementu. Barwione są na kilkadziesiąt kolorów. Ruszt takiej oblicówki zbija się z dwóch wzajemnie prostopadłych warstw, pomiędzy którymi umieszcza się ocieplenie. Ewentualnie ruszt może być cienki i służyć jedynie do mocowania okładziny na ścianach już ocieplonych. Panele łączy się na pióro i wpust. W przypadku uszkodzenia, wymienia się tylko jeden element – nie demontuje się całej elewacji. Takie deski można stosować w poziomie i w pionie, choć zdecydowanie popularniejsza jest opcja pierwsza.
Elewacja z drewna i kompozytu
Deski z drewna świerkowego, sosnowego, modrzewiowego lub z gatunków egzotycznych są fabrycznie wyprofilowane, dzięki czemu można je łączyć na pióro i wpust. Mocuje się je (pionowo bądź poziomo) wkrętami do drewna do rusztu nośnego z łat drewnianych. Zabezpiecza się je impregnatem dekoracyjnym, lakierobejcą, lakierem albo farbą. Niestety, co 4–5 lat trzeba je odnawiać.
Drewnopodobne panele nie muszą być impregnowane ani konserwowane. Można je stosować na każde podłoże i pod dowolnym kątem. Sprzedawane są w kilku kolorach i wymiarach. Przytwierdza się je klipsami do łat systemowych, przykręcanych do ściany.
Elewacja z klinkieru
Cegły i płytki z tego materiału dostępne są w bardzo szerokiej gamie kolorystycznej, pozwalającej dobrać je zarówno do budynku zaprojektowanego w tradycyjnym stylu, jak i do nowoczesnych brył. Płytki są dużo lżejsze od cegieł, nadają się więc do mocowania na termoizolacji ścian dwuwarstwowych. Cegły najczęściej wykorzystywane są jako osłona ocieplenia w przegrodach trójwarstwowych. Muruje się i spoinuje, używając przeznaczonych do nich zapraw. Płytki przytwierdza się do ściany mrozoodporną, elastyczną zaprawą klejową.
Joanna Dąbrowska
FOT. Röben/V33/Cedral Polska/Joniec/RHEINZINK Polska/KRAK-ZINC
Komentarze