Jak wykonać tynki elewacyjne?

Tynkowanie ścian zewnętrznych

Tynki ochronne i ozdobne

Podstawowym zadaniem tynków zewnętrznych jest ochrona ścian zewnętrznych przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych, np. wchłanianiem wody opadowej oraz nadanie pożądanego wyglądu budynkowi.

Powłoki tynkarskie powinny charakteryzować się dużą wytrzymałością mechaniczną, wodoodpornością i mrozoodpornością, a także szeregiem własności zapewniających prawidłowe funkcjonowanie przegrody zewnętrznej, np. paroprzepuszczalnością i walorami użytkowymi - odpornością na zabrudzenia czy trwałością kolorów.

Wymagania te spełniają popularne tynki cementowo-wapienne, które pożądane cechy uzyskują poprzez dodanie szeregu składników modyfikujących ich własności. Dlatego praktycznie do prac tynkarskich wykorzystuje się z reguły fabrycznie przygotowane zaprawy tynkarskie o ustabilizowanym składzie i właściwościach.

Uniwersalna zaprawa murarsko-tynkarska mrozoodporna i wodoodporna. Fot. Weber Saint-Gobain.

Wykonanie zaprawy

Niemniej zaprawę podstawową o tradycyjnym zestawieniu można wykonać samodzielnie, wykorzystując np. płukany i frakcjonowany piasek, cement z dodatkami (CEM II) oraz ciasto wapienne lub wapno hydratyzowane. Orientacyjne proporcje składników odmierzanych objętościowo (cement:wapno:piasek) zależnie od przeznaczenia zaprawy wynoszą: obrzutka - 1:0,5:3, narzut 1:1:6.

Ostateczny wygląd otynkowanej ściany uzyskuje się poprzez nałożenie warstwy gładzi o określonej fakturze, utworzenie elementów dekoracyjnych wykonanych, np. metodami kamieniarskimi lub w technologii tynków specjalnych.

Nową elewację tynkarską domu można dodatkowo ozdobić poprzez utworzenie boni, gzymsów, faset czy pilastrów. Elementy te można wykonać w tradycyjny sposób lub z użyciem gotowych wyrobów dekoracyjnych w różnych formach, które przykleja się na elewacji.

Zastosowanie techniki boniowania na elewacji. Fot. Foveo Tech.

Pilastry ozdobne na elewacji. Fot. Styro Jacek Przetakiewicz.

Są to profile wykonane z twardego styropianu pokrytego warstwą utwardzającą powierzchnię i gotowane do malowania. Proste i długie zdobienia w formie gzymsu czy pilastru często wykonuje się nadał w sposób tradycyjny, np. metodą ciągnioną z użyciem szablonu, co wymaga utworzenia odpowiedniej konstrukcji pozwalającej na przesuwanie wzornika po prowadnicach.

Tynki na nowych murach

Do nakładania tynków grubowarstwowych przeznaczone są ściany zewnętrzne stawiane jako jednowarstwowe głównie z bloczków betonu komórkowego lub ciepłochronnej ceramiki poryzowanej. Niekiedy stosowane są również na ścianach trójwarstwowych, gdy elewację postawiono z pospolitych materiałów ściennych (silikatów, pustaków ceramicznych), a nie np. z ozdobnej cegły klinkierowej.

W zależności od przewidywanego sposobu wykończenia ich powierzchni dobiera się odpowiedni materiał na utworzenia bazowej warstwy tynkarskiej, która również może stanowić ostateczne wykończenie elewacji pokrytej jedynie malarską powłoką dekoracyjną.

Na ścianach jednowarstwowych można zdecydować się na nałożenie specjalnego tynku ciepłochronnego, który dodatkowo poprawi termoizolacyjność ściany. Jednak przy nawet grubej warstwie pokrycia (do 3 cm) i niskiej przewodności cieplnej rzędu 0,1 W/m K nominalna ciepłochronność przegrody zwiększy się o kilka procent, choć w przypadku starych nieocieplanych ścian może przynieść odczuwalną poprawę termoizolacyjności muru.

Tynk ciepłochronny wymaga nałożenia warstwy ochronnej w postaci, np. cementowo-wapiennej gładzi tynkarskiej. Z użyciem gotowych zapraw tynkarskich tynki zewnętrzne mogą być wykonywane jako jedno-, dwu- lub trójwarstwowe, a w przypadku nakładania ich maszynowo dominują tynki jednowarstwowe, zapewniające uzyskanie gładkiej powierzchni gotowej do malowania.

Zaprawa tynkarska do tworzenia tynku dwuwarstwowego. Fot. Atlas.

Przygotowanie podłoża nowej ściany stawianej z bloczków betonu komórkowego, ceramiki, silikatów, betonu czy keramzytobetonu ogranicza się usunięcia powierzchniowych zanieczyszczeń, np. poprzez spłukanie, wypełnienie większych zagłębień masą szpachlową do stosowania na zewnątrz, a także usunięcia środków antyadhezyjnych używanych do zabezpieczenia deskowań elementów betonowych.

W przypadku występowania na powierzchni ściany materiałów niejednorodnych, np. styropianowych wstawek termoizolacyjnych nadproży czy wieńca, miejsca te wymagają utworzenia powierzchniowej warstwy nośnej.

Wykonuje się ją z siatki z włókna szklanego wtopionej w zaprawie klejowej, wykorzystywanej w systemie ociepleniowym BSO. Siatka powinna zachodzić ok. 20 cm na warstwę murową z każdej strony, niemniej takie miejsca są potencjalnie zagrożone wystąpieniem spękań tynku na skutek różnicy naprężeń w podłożu.

W metodzie lekkiej mokrej tynki cienkowarstwowe nakłada się na warstwę zaprawy klejowej, w której zatopiona jest siatka z włókna szklanego. Fot. Knauf.

Przy tynkowaniu ręcznym jako warstwę zapewniającą dobrą przyczepność do podłoża nakłada się tzw. obrzutkę z gotowej rzadkiej zaprawy, cienką warstwą 3-4 mm, przy czym podłoża chłonne, np. z betonu komórkowego i silikatów należy najpierw zwilżyć. Wykonanie obrzutki można pominąć, jeśli podłoże zostanie zagruntowane odpowiednim preparatem wskazanym przez producenta zaprawy tynkarskiej.

Zasadniczą warstwę tynku grubości 1-2 cm tworzy narzut nakładany najczęściej za pomocą agregatu tynkarskiego. Zależnie od rodzaju użytej zaprawy warstwę narzutu zaciera się na gładko lub przeznacza do dalszej obróbki: naciągnięcie gładzi czy utworzenie ozdobnego tynku nakrapianego, czesanego itp.

Często praktykowanym sposobem na wykończenie tradycyjnego tynku, po jego stwardnieniu, jest nałożenie wyprawy cienkowarstwowej, wykorzystywanej w systemie ociepleniowym BSO, która nada elewacji fakturę oraz barwę, eliminując konieczność malowania.

Przy wykańczaniu ścian jednowarstwowych wskazane jest zastosowanie tynku cienkowarstwowego, charakteryzującego się wysoką paroprzepuszczalnością, co zapobiegnie ewentualnemu zawilgoceniu ścian zewnętrznych w warunkach niewłaściwej eksploatacji pomieszczeń.

Tynki na starych ścianach

Stare budynki nieotynkowane lub ze zniszczoną elewacją potrzebują z reguły również ocieplenia, zatem pokrycie ścian zewnętrznych tylko grubowarstwową wyprawą tynkarską stosuje się rzadko i najczęściej dotyczy budynków o charakterze zabytkowym.

Niezależnie od sposobu prowadzenia dalszych prac remontowych na elewacji, domy już otynkowane wymagają przeprowadzenia wnikliwej ekspertyzy istniejącego pokrycia ścian zewnętrznych, zwłaszcza w przypadku widocznych pęknięć, odparzeń czy przebarwień.

Szczególnej analizie należy poddać długie pęknięcia, które po ociepleniu staną się niewidoczne, a mogą świadczyć o poważnych zagrożeniach ze strony konstrukcji budynku i wskazywać na niestabilność fundamentów lub niedostateczne przewiązanie ścian, zwłaszcza w górnych częściach domu.

Widoczne na tynku zawilgocenie ścian również wymaga ustalenia przyczyny i jej usunięcia. Przed przystąpieniem do remontu elewacji w domach otynkowanych na całej powierzchni należy sprawdzić, czy istniejący tynk dobrze przylega do ściany.

Widoczne odpryski i wybrzuszenia świadczą od odparzeniu pokrycia, a pełną ocenę stanu przylegania zapewni opukanie całej powierzchni. Charakterystyczny głuchy odgłos świadczy o tym, że tynk odstaje od podłoża i trzeba będzie go usunąć, również w przypadku planowanego ocieplenia ścian.

Przy niewielkiej powierzchni uszkodzeń uzupełnia się fragmenty nowym tynkiem zlicowanym ze starą powierzchnią. Jednak często budynek wymaga usunięcia całego pokrycia i otynkowania na nowo, np. gdy jest objęty nadzorem konserwatorskim lub jest przygotowany do ocieplenia.

Autor: Cezary Jankowski:
Zdjęcie otwierające: Atlas
Zdjęcia w tekście: Weber Saint-Gobain, Foveo Tech, Styro Jacek Przetakiewicz, Atlas, Knauf
Film w tekście: Foveo Tech