2024-03-14 17:05:55 
Dbałość o ochronę środowiska i oszczędne korzystanie z zasobów naturalnych obejmuje również racjonalne użytkowanie wód opadowych, zapewniając ich optymalną retencję w gruncie jak i w specjalnych instalacjach.
Dzięki temu możliwe będzie ograniczenie zużycia wody pozyskiwanej z sieci wodociągowej zasilanej z trudno odnawialnych źródeł naturalnych, a także jej wykorzystanie w okresach suszy. Działaniom tym sprzyjają nie tylko uregulowania prawne np. w formie „podatku od deszczu”, ale również odczuwalne oszczędności obniżające kosztu eksploatacyjne użytkowany budynków.
Potencjalna wydajność pozyskiwania deszczówki
Niemal cały obszar Polski znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego, który charakteryzuje się m. in. stosunkowo niewielkim poziomem opadów względnie równomiernie rozłożonych w ciągu roku, ale oczywiście regionalnie występują dość znaczne różnice w porównaniu ze średnimi opadami na obszarze całego kraju.
Przyjmując przeciętny poziom opadów dla Polski centralnej w ciągu roku, ilość możliwej do pozyskania wody opadowej wynosi ok. 650 mm/m2 powierzchni, co teoretycznie umożliwia zmagazynowanie do 60 m3 wody odprowadzonej np. ze 100 m2 powierzchni dachu.
Jednak w praktyce ilość ta będzie nieco mniejsza choćby ze względu na odparowanie wody jak i poprzez jej rozbryzgi czy zwiewanie ukierunkowane poza obszar kontrolowanej retencji.
Oczywiście z reguły nie przewiduje się magazynowani całorocznych opadów, a pojemność zbiorników dostosowuje się do planowanego sposobu wykorzystania deszczówki uwzględniające również na podstawie map pogodowych nierównomierność jej dopływu.
Największą intensywność opadów w Polsce występuje najczęściej w lipcu i może sięgać wtedy poziomu ponad 100 mm w ciągu miesiąca, a w pozostałych ciepłych miesiącach przeciętnie wynosi 70 mm/miesiąc, natomiast w pozostałych okresach osiąga średnio ok. 50 mm/miesiąc.
Przyjmując najczęstsze wykorzystanie deszczówki do podlewania roślin i prac porządkowych na zewnątrz domu, w przypadku budynków jednorodzinnych pojemność, zbiorników retencyjnych przyjmuje się przeciętnie na poziomie 4-5 m3, bądź wg wskaźnika 1 m3 na 25 m2 powierzchni dachu, a w przypadku wykorzystania do celów bytowych w relacji 1 m3 pojemności zbiornika przypadający na każdego stałego mieszkańca.
Są to wartości rekomendowane, ale oczywiście zależą od możliwości technicznych ich zainstalowania i rzeczywistych potrzeb użytkowników.
Do czego można wykorzystać deszczówkę?
Podstawową przyczyną gromadzenia wody deszczowej jest ograniczenie zużycia wody pobieranej z systemowych instalacji wodociągowych zasilanych z wód głębinowych bądź pochodzących ze źródeł powierzchniowych, co wymaga przeprowadzenia energochłonnego procesu jej filtrowania i wieloetapowego uzdatniania.
Oczywiście, woda w przyrodzie nie ginie - zmienia jedynie stan skupienia lub ulega zanieczyszczeniu, ale użyta do celów bytowych wymaga przeprowadzenia przynajmniej kłopotliwego procesu oczyszczania, zanim ponownie trafi do środowiska naturalnego.
Naturalnym źródłem wody są natomiast opady deszczu, teoretycznie dostarczające ją w czystej postaci, ale praktycznie ze względu na postępujące zanieczyszczenie powietrza i powierzchni ziemi, deszczówkę można wykorzystywać bezpośrednio jedynie w ograniczonym zakresie.
Woda deszczowa najczęściej używana jest do podlewania roślin ogrodowych, choć przy coraz częściej występujących długotrwałych okresach suszy, ilość pozyskanej deszczówki często nie wystarcza do przeprowadzenia wydajnego nawadniania.
Istotne znaczenie ma więc relacja między powierzchnią dachu, a obszarem przewidzianym do nawadniania, gdyż trudno liczyć na to, że zgromadzona woda spływająca z niewielkiego dachu w pełni zapewni nawodnienia przy dłuższych okresach suszy.
W praktyce w przypadku dużych powierzchni zieleni można najczęściej liczyć na to, że uda się utrzymać jedynie przetrwaniową wegetację roślin, korzystając z wcześniej nagromadzonych zasobów wody deszczowej.
Przykładowo z dachu o powierzchni czynnej 100 m2 w ciągu miesięcy letnich (maj-czerwiec) można pozyskać przy standardowych opadach ok. 5 m3 deszczówki, co przy występującej później suszy pozwoli na nawodnienie (przy minimalnym poziomie) ok. 250 m2 trawnika (3 l/m2 x 6 razy) przez 2-3 tygodnie.
Deszczówka do celów porządkowych
Względnie czysta woda deszczowa doskonale nadaje się do wykorzystania przy prowadzeniu prac porządkowych na zewnątrz domu polegających głównie na myciu nawierzchni np. tarasu czy elewacji, a także umycia samochodu.
Choć prace te z reguły nie generują dużego zszycia wody - zwłaszcza przy wykorzystaniu wysokociśnieniowych agregatów myjących - to w przypadku magazynowania deszczówki również do nawadniania ma to uzasadnienie ekonomiczne jak i ekologiczne związane z racjonalnym użytkowaniem zasobów naturalnych.
Przy pracach porządkowych do pobierania ze zbiornika można wykorzystać pompę zatapialną z wyłącznikiem pływakowym lub przenośną pompę ogrodową, która pozwala na bardziej wszechstronne wykorzystanie dzięki wytwarzaniu wyższego ciśnienia, co umożliwia np. korzystanie z pistoletu o zmiennej formie i intensywności strumienia wody.
Deszczówka do celów bytowych
Przeciętne dobowe zużycie wody przez mieszkańca sięga poziomu 150l, przy czym znaczącą pozycję zajmuje woda wykorzystywana do celów higieny osobistej (mycie, kąpiel) pochłaniająca ok. 40% dobowego zużycia wody i wymagająca podgrzania.
Nieco mniejszy udział ma użycie wody do spłukiwania wc, które sięga ok. 30% i wynosi przeciętnie ok. 50l/osobę. Pozostałe formy korzystania z wody to pranie (ok. 15%) prace porządkowe (ok. 12 %) i bezpośrednie spożycie (ok. 3%).
Oczywiście nieuzdatnioną deszczówkę można wykorzystać jedynie do spłukiwania wc i niektórych prac porządkowych, natomiast użycie jej do prania jest dość ryzykowne ze względów zdrowotnych jeśli nie zostanie ona sprawdzona pod względem chemicznym i odpowiednio uzdatniona, zwłaszcza przy praniu ubrań dla dzieci.
Wykorzystanie wody deszczowej do celów bytowych wymaga wykonania oddzielnej instalacji wodociągowej, a także formalnego zgłoszenie do miejscowego zakładu wod-kan. jeśli odprowadzane ścieki będą kierowane do sieci kanalizacyjnej, co wymaga zainstalowania licznika zużycia wody deszczowej w celu określenie ilości jej spływu do kanalizacji.
Elementy przydomowej instalacji
Podstawowe wyposażenie przydomowej instalacji magazynowania wody deszczowej stanowi zbiornik nawierzchniowy lub podziemny o optymalnej pojemności wykonany z tworzywa lub np. betonu.
Przy niewielkich pojemnościach umieszczane są one bezpośrednio przy rurze odpływowej z rynien, a ręcznie przestawiana zastawka umożliwia kierowanie spływu do zbiornika lub na powierzchnię terenu.
W przypadku zbiorników podziemnych doprowadzenie wody opadowej przechodzi przez wstępne oczyszczenie z piasku w osadniku, a lżejsze zanieczyszczenia zatrzymywane są na okresowo oczyszczanym sicie.
Odpowiednio ukształtowany wlot przy intensywny napływ np. podczas ulewy, nie powinien powodować zawirowań w zbiorniku, co może wywołać poderwanie zalegających na dnie zanieczyszczeń.
Konieczne będzie również utworzenie zabezpieczenia przed przepełnieniem np. w formie odpływu do studni chłonnej czy ukierunkowanego na rozprowadzenia powierzchni gruntu.
Zależnie od sposobu wykorzystywania zgromadzonej wody, do jej czerpania wykorzystuje się pompy zatapialne, pompy zasysające sterowane ręcznie lub zagregatowane ze zbiornikiem ciśnieniowym.
W przypadku instalacji wewnątrz domu oddzielne orurowanie powinno być zabezpieczone zaworami zwrotnymi chroniącymi przed przenikaniem deszczówki do instalacji wodnej wykorzystywanej do innych celów.
W instalacji zasilanie spłuczki sedesowej należy przystosować ją do równoległego doprowadzenia deszczówki, a w razie jej braku powinno następowa automatyczne przełączenie na doprowadzenie wody z sieci realizowane np. przez zwór elektromagnetyczny sterowany hydrostatem umieszczonym w zbiorniku, który może również zabezpieczać pompę przed suchobiegiem.
Wykorzystując zbiornik na deszczówkę zasilający instalacje spłukującą - jako uzupełnienie jego napełnienia, zwłaszcza zimą przy ograniczonym dopływie wody opadowej - można użyć tzw. szarej wody pozyskiwanej z pralki, wanny czy natrysku, ale oczywiście ta woda skażona detergentami nie nadaje się już do podlewania roślin.
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcie główne: Roth Polska
Komentarze