2019-07-19 07:57:00 
- Kiedy można budować oczyszczalnię ścieków?
- Jakie należy spełnić warunki terenowe i gruntowe?
- Jakie są popularne przydomowe oczyszczalnie ścieków?
- Jak buduje się oczyszczalnię w systemie drenażu rozsączającego?
Oczyszczalnia - kiedy można budować?
O możliwości budowy przydomowej oczyszczalni ścieków decydują przede wszystkim uregulowania formalno-prawne dotyczące konkretnej nieruchomości. Lokalne władze samorządowe ustalają bowiem, w jaki sposób mają być gromadzone i odprowadzane ścieki z gospodarstw domowych na określonym terenie. Te regulacje prawne zamieszczane są w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego (MPZP) lub w formie uchwały samorządu gminy.
Powyższe dokumenty dostępne są w urzędzie gminy i przed podjęciem decyzji o budowie oczyszczalni koniecznie trzeba się z nimi zapoznać.
Jeśli oczyszczalnia będzie budowana w ramach jednego przedsięwzięcia inwestycyjnego, np. łącznie z budynkiem mieszkalnym, to w dokumentacji projektowej powinien również znaleźć się jej projekt oraz lokalizacja na planie zagospodarowania działki.
W takim przypadku zgłoszenie/pozwolenie na budowę domu obejmuje również taką oczyszczalnię i niepotrzebne są inne formalności związane z jej wykonaniem.
Przepisy prawa budowlanego dopuszczają budowę przydomowej oczyszczalni ścieków na podstawie zgłoszenia, jeśli dobowy przepływ nie przekracza 7,5 m3. Zgłoszenie takie należy złożyć w starostwie przynajmniej na 30 dni przed zamierzonym terminem rozpoczęcia robót i powinno zawierać co najmniej:
- plan lokalizacji na mapie zasadniczej działki,
- dokumentacje techniczną oczyszczalni wraz z certyfikatem dopuszczenia do użytku w budownictwie,
- oświadczenie o prawie dysponowania nieruchomością.
Warunki terenowe i gruntowe
Istotnym ograniczeniem w możliwości budowy oczyszczalni przydomowych jest również konieczność zachowania wymaganych odległości od granicy działki, budynku i ujęć wody (studni). Szczególnie trudnym do spełnienia wymogiem jest konieczność zachowania odległości 30 m między studnią własną lub sąsiada (wykorzystywaną do czerpania wody) a miejscem odprowadzenia ścieków (ciągiem drenarskim, studnią chłonną), co w przypadku małych działek w praktyce eliminuje możliwość budowy oczyszczalni chyba, że na działki doprowadzony jest wodociąg, a sąsiedzi wyrażą zgodę na taką budowę.
Kolejnym uwarunkowaniem decydującym o możliwości i rodzaju planowanej oczyszczalni przydomowej są warunki wodno-gruntowe na działce, które muszą umożliwiać wchłonięcie znacznej objętości oczyszczonych ścieków i zapewnienie ich dostatecznego „doczyszczenia” przy budowie tzw. oczyszczalni gruntowych.
Ocenę przydatności gruntu do budowy takiej instalacji umożliwi przeprowadzenie badań geologicznych - próbnych odwiertów umożliwiających określenie profilu gruntu i poziomu wód gruntowych. Jako optymalne dla umieszczenia oczyszczalni z drenażem rozsączającym uznaje się grunty piaszczyste (kategoria B i C) i o poziomie lustra wody poniżej 2 m.
Grunty o wysokiej przepuszczalności (grube piaski, żwiry) nie są odpowiednim podłożem pod dreny (niedostateczne doczyszczanie ścieków), a w przypadku gruntów o większej zwięzłości konieczne może być zwiększenie długości drenażu, kosztowna wymiana gruntu lub montaż innego rodzaju oczyszczalni.
Wstępną ocenę chłonności gruntu można tez przeprowadzić samodzielnie, wykopując dołek na głębokość 60-80 cm, na którego dnie utworzymy misę średnicy ok. 30 cm i głębokości 15 cm. Do wgłębienia wlewamy wodę i gdy całkowicie zostanie wchłonięta, ponownie wypełniamy je, zaznaczając jednocześnie poziom wody, np. na wbitej tyczce.
Po napełnieniu włączamy stoper, który pozwoli na określenie tempa wchłaniania - obniżenia poziomu, np. o 2 cm lub całkowitego opróżnienia wgłębienia. Orientacyjnie jako odpowiedni grunt pod oczyszczalnię uznaje się taki, w którym czas wchłaniania wyniesie 0,5-20 min (obniżenie poziomu o 2 cm) bądź 3-120 min (całkowite opróżnienie).
Popularne przydomowe oczyszczalnie ścieków
Ze względu na niskie koszty inwestycyjne i eksploatacyjne największą popularnością cieszą się oczyszczalnie z drenażem rozsączającym. Zajmuje ona jednak dość dużą powierzchnię (ok. 100 m2 dla 4-osobowej rodziny), a dreny choć schowane są w gruncie, ograniczają swobodę zagospodarowania działki - nie powinny nad nimi przebiegać podjazdy, a głęboko korzeniącą się roślinność można sadzić w odległości powyżej 3 m.
Jeśli poziom wód gruntowych jest wysoki, to dreny muszą być ułożone w warstwie filtracyjnej w formie nasypu o wysokości zapewniającej odstęp przynajmniej 1,5 m między rurą drenarską a najwyższym poziomem wód gruntowych i podnoszone pompą na wyższy poziom.
Proces oczyszczania ścieków bytowych w tego typu oczyszczalniach przebiega w kilku etapach i odbywa się w środowisku beztlenowym i tlenowym. Dodatkowo proces ten wspomaga dodawanie do nieczystości preparatów bakteryjnych, które m.in. przyspieszają ich upłynnienie i ograniczają wydzielanie się nieprzyjemnych zapachów.
Ścieki z domowej instalacji kanalizacyjnej spływają grawitacyjnie do osadnika gnilnego (zbiornika), który najczęściej podzielony jest na dwie lub trzy komory. W zbiorniku tym następuje sedymentacja nieczystości - cząstki stałe opadają na dno, a także następuje beztlenowy ich rozkład gnilny, czemu towarzyszy wydzielanie się gazów i tworzenie na powierzchni kożucha.
Dzięki komorom przepływające ścieki pozbawiane są osadu, co ogranicza zanieczyszczenie dalszych części instalacji i przyspiesza proces tlenowego doczyszczania w gruncie.
Na małych działkach o niekorzystnym warunkach wodno-gruntowych alternatywnym rozwiązaniem będą oczyszczalnie ze złożem biologicznym lub sekwencyjne (SBR). Proces oczyszczania w tych systemach wymaga doprowadzenia energii elektrycznej koniecznej do zasilania pomp i napowietrzaczy, a zainstalowane urządzenia mechaniczne wpływają na większą ich awaryjność.
Zajmują jednak mało miejsca, a oczyszczone ścieki można odprowadzać bezpośrednio do wód powierzchniowych (rzeki, jeziora) bądź studni chłonnej. Wysoką zdolnością oczyszczania ścieków charakteryzują się też oczyszczalnie roślinne, w których rolę złoża biologicznego pełni system korzeniowych odpowiednio dobranych roślin.
W porównaniu z systemem drenażu rozsączającego zajmują ok. dwa razy mniejszą powierzchnię, ale są dość kapryśne w działaniu, zwłaszcza przy nierównomiernym dopływie ścieków.
Wszystkie rodzaje oczyszczalni wymagają okresowego (przeciętnie raz do roku) usuwania osadów stałych ze zbiornika wstępnego, ewentualnie czyszczenia lub wymiany wkładów filtracyjnych, a w oczyszczalniach wyposażonych w urządzenia mechaniczne - bieżącej konserwacji.
Okres eksploatacji oczyszczalni wynosi przeciętnie 15-20 lat i po tym czasie konieczna może być wymiana złóż filtracyjnych i biologicznych, przełożenie drenów rozsączających.
Budowa oczyszczalni w systemie drenażu rozsączającego
Elementy składowe tego typu oczyszczalni oferowane są przez producentów jako komplet dostosowany do konkretnych warunków funkcjonowania.
Osadnik gnilny to szczelny podziemny zbiornik wykonany z tworzywa lub żelbetowy, wyposażony w przegrody, włazy i odpowietrzenie. Jego wielkość dobiera się do intensywności napływu ścieków/liczby mieszkańców, przyjmując dobowy spływ na poziomie 150-200 litrów/mieszkańca i czas magazynowania w osadniku przez 2-3 dni. Dla czteroosobowej rodziny będzie to zbiornik o objętości czynnej 1,8-2,4 m3, co odpowiada objętości nominalnej przynajmniej na poziomie 3 m3.
Głębokość posadowienia zbiornika musi umożliwiać samoczynny spływ ścieków z instalacji domowej przy zachowaniu spadku przynajmniej 2%, zatem nie powinien być on umieszczony za daleko od budynku, gdyż wpływa to również na głębokość umieszczenia drenów. Jego odpowietrzenie najlepiej zapewnić przez pion kanalizacyjny - przestrzeń powietrzna w rurze dopływowej pozwala na wyprowadzenie gazów ponad dach domu.
Na wylocie do drenów często umieszczany jest filtr siatkowy z mineralnym wkładem filtracyjnym, który zatrzymuje cząstki stałe przed przedostaniem się do drenażu, a dodatkowy zbiornik instaluje się w przypadku konieczności przetłoczenia ścieków na wyższy poziom.
Studzienki rozdzielcze są elementem instalacji pozwalającym na podłączenie poszczególnych odgałęzień drenów i dozującym ilość przepływających ścieków. Najczęściej umożliwiają podłączenie 2-3 ciągów drenarskich, a odpowiednio ukształtowane dno, lokalizacja wylotów i przysłony zapewnia równomierny rozpływ. Studzienki umożliwiają tez kontrolę instalacji, np. poziomu i intensywności przepływu.
Rury drenarskie są głównym elementem umożliwiającym odprowadzenie wstępnie oczyszczonych ścieków do gruntu. Wykonane są z tworzywa i najczęściej mają średnicę 100 mm, a liczne szczeliny zapewniają przenikanie wody do gruntu.
Optymalna głębokość umieszczenia drenów to 60 cm od poziomu gruntu, przy czym układane są niemal poziomo - woda ma infiltrować, a nie spływać w kierunku nachylenia.
Przyjmuje się, że przy dobrej przepuszczalności gruntu długość drenów powinna wynosić przynajmniej 15 mb w przeliczeniu na mieszkańca, a w warunkach gorszej przepuszczalności nawet 25 mb. Pojedyncze nitki nie mogą być dłuższe niż 20 m, a odstęp miedzy równolegle ułożonymi ciągami drenarskimi powinien wynosić przynajmniej 1,5 m.
Kominki wentylacyjne umieszczone na końcach wszystkich ciągów drenarskich pozwalają na swobodny przepływ ścieków, a także dotleniają je przed odprowadzeniem do gruntu.
Autor: Cezary Jankowski
Zdjęcie otwierające: L. Jampolska
Zdjęcia w tekście: Euro Szakk, Kingspan Environmental, L. Jampolska, J. Werner, Pipelife
Komentarze