2025-09-25 10:18:39 
Burze w Polsce zdarzają się coraz częściej i są coraz bardziej gwałtowne. Pojedyncze wyładowanie może w ułamku sekundy zniszczyć sprzęt elektroniczny, sparaliżować działalność firmy, a nawet zagrozić życiu.
Właśnie dlatego prawo budowlane oraz normy techniczne precyzyjnie określają, kiedy i jak należy montować instalacje odgromowe. Ochrona odgromowa w 2025 roku to już nie tylko standardowe rozwiązania, ale także nowe wymogi związane m.in. z fotowoltaiką czy dokumentacją cyfrową.
Warto przyjrzeć się tym regulacjom, bo dotyczą nie tylko dużych obiektów przemysłowych, ale również budynków mieszkalnych. Niedopełnienie obowiązków może skończyć się poważnymi sankcjami finansowymi, a w przypadku szkód – odpowiedzialnością karną.
Jednocześnie właściwie zaprojektowana i konserwowana instalacja odgromowa to inwestycja w bezpieczeństwo, której nie powinno się bagatelizować.
Podstawy prawne ochrony odgromowej
Najważniejszym dokumentem regulującym kwestie ochrony odgromowej w Polsce pozostaje Ustawa Prawo budowlane z 7 lipca 1994 r. wraz z rozporządzeniami. Kluczowe znaczenie ma tu Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.
To właśnie te akty wskazują, kiedy instalacja odgromowa jest obowiązkowa, jak często należy ją kontrolować i jakie kwalifikacje powinny mieć osoby odpowiedzialne za jej montaż i konserwację.
Normy techniczne – PN-EN 62305 i inne
Centralnym punktem odniesienia dla projektantów i wykonawców instalacji odgromowych jest norma PN-EN 62305-1:2011 „Ochrona odgromowa”. Składa się ona z czterech części obejmujących zasady ogólne, zarządzanie ryzykiem, zabezpieczenie życia i mienia oraz ochronę urządzeń elektrycznych i elektronicznych.
Norma wprowadza cztery kategorie ochrony – od I (najwyższy poziom, stosowany w obiektach strategicznych, szpitalach, centrach danych) do IV (dla standardowych budynków mieszkalnych).
Uzupełniają ją inne dokumenty:
- PN-EN 62561 – dotycząca elementów urządzeń piorunochronnych,
- PN-HD 60364-5-534 – odnosząca się do instalacji niskiego napięcia i ochrony przed przepięciami.
Nowe przepisy w 2025 roku
Częstsze kontrole i większe wymagania wobec specjalistów
Od 2025 roku przeglądy instalacji odgromowych są obwarowane bardziej rygorystycznymi zasadami. Co najmniej raz na 5 lat należy przeprowadzić kontrolę techniczną, a w przypadku obiektów o podwyższonym ryzyku – raz w roku. Dotyczy to m.in. szpitali, szkół, zakładów przemysłowych, magazynów łatwopalnych czy budynków w rejonach szczególnie narażonych na burze.
Przeglądy muszą wykonywać osoby posiadające uprawnienia budowlane w specjalności instalacyjnej oraz certyfikaty potwierdzające kompetencje w zakresie ochrony odgromowej. Wymagane jest również ukończenie szkolenia z bezpieczeństwa pracy na wysokości.
Ochrona odgromowa a fotowoltaika
Nowe przepisy szczególnie mocno dotykają budynków z instalacją PV. Wymagana jest integracja systemu fotowoltaicznego z ochroną odgromową. Obowiązkowe stało się stosowanie ograniczników przepięć typu 1+2, zachowanie odpowiednich odstępów izolacyjnych między panelami a instalacją odgromową, a także wykonanie szczegółowych obliczeń pola elektrycznego.
Jeśli moc instalacji przekracza 50 kW, właściciel budynku ma obowiązek monitorować stan systemu odgromowego w sposób ciągły. Starsze instalacje muszą zostać zmodernizowane, aby spełniały aktualne wymagania.
Surowsze kary za zaniedbania
W 2025 roku wysokość sankcji finansowych została znacząco zwiększona. Za brak prawidłowej ochrony odgromowej grozi nawet 50 tys. zł kary administracyjnej. Do tego dochodzi możliwość postępowania karnego w przypadku szkód spowodowanych przez niedopilnowanie przepisów. Ubezpieczyciele również coraz częściej odmawiają wypłaty odszkodowania, jeśli budynek nie spełnia norm ochrony odgromowej.
Kiedy instalacja odgromowa jest obowiązkowa?
Aktualne przepisy wymagają stosowania ochrony odgromowej m.in. w:
- budynkach mieszkalnych i publicznych powyżej 15 metrów wysokości,
- wszystkich budowlach o wysokości powyżej 35 metrów,
- obiektach z pomieszczeniami zagrożonymi wybuchem,
- stacjach paliw i halach sportowych mieszczących powyżej 500 osób,
- budynkach z fotowoltaiką o mocy powyżej 10 kW,
- masztach i konstrukcjach wsporczych linii elektroenergetycznych.
Jak wygląda kompletna instalacja odgromowa?
Nowoczesna instalacja odgromowa to precyzyjnie zaprojektowany system, którego zadaniem jest przejęcie wyładowania atmosferycznego i bezpieczne odprowadzenie go do ziemi. Jej prawidłowe wykonanie nie polega jedynie na zamontowaniu kilku przewodów czy masztu na dachu.
To układ złożony z wielu elementów, które muszą współpracować ze sobą w sposób niezawodny, aby energia pioruna nie spowodowała zagrożenia dla ludzi, konstrukcji budynku czy urządzeń elektrycznych.
Podstawowe elementy systemu to zwody, przewody odprowadzające i uziomy. Zwody, czyli druty, pręty lub maszty zamontowane na dachu i innych wystających częściach budynku, pełnią rolę pierwszej linii obrony – to one przejmują uderzenie pioruna. Ich rozmieszczenie musi być dokładnie zaplanowane, tak aby żaden fragment dachu nie pozostawał bez ochrony.
Z kolei przewody odprowadzające odpowiadają za skierowanie ogromnej energii w stronę ziemi. Muszą być ułożone w taki sposób, by tworzyły możliwie najkrótszą i najprostszą drogę przepływu ładunku. Każde załamanie przewodu czy niepotrzebny zakręt zwiększa ryzyko uszkodzeń.
Kluczowym elementem są uziomy, czyli metalowe pręty, taśmy lub bednarka zakopana w gruncie, które rozpraszają ładunek elektryczny w ziemi. Od jakości gruntu i rodzaju zastosowanego uziomu zależy skuteczność całego systemu. W gruntach suchych czy skalistych wymagane są dodatkowe rozwiązania, np. uziomy pionowe lub chemiczne, poprawiające przewodnictwo.
Ważnym uzupełnieniem instalacji odgromowej są również zaciski, uchwyty, elementy mocujące oraz ograniczniki przepięć. Te ostatnie chronią instalacje elektryczne i elektroniczne w budynku przed przepięciami, które mogą powstać nie tylko przy bezpośrednim uderzeniu pioruna, ale również w wyniku wyładowania w pobliżu. Bez nich nawet prawidłowo wykonany system odgromowy nie zabezpieczy delikatnej elektroniki – komputerów, systemów alarmowych czy sterowników automatyki.
Projektanci coraz częściej korzystają z oprogramowania CAD i specjalistycznych kalkulatorów, które pozwalają precyzyjnie dobrać rozmieszczenie zwodów, długość przewodów czy głębokość uziemienia. Dzięki temu instalacje są nie tylko bezpieczniejsze, ale też bardziej ekonomiczne – zużywa się dokładnie tyle materiału, ile jest potrzebne.
Prawidłowo wykonany system ochrony odgromowej jest więc zbiorem wielu współdziałających ze sobą elementów, które razem tworzą tarczę przeciwko jednej z najbardziej gwałtownych sił natury. Niedokładność w montażu, użycie nieodpowiednich materiałów czy pominięcie któregoś z komponentów może sprawić, że cała instalacja stanie się bezużyteczna.
FAQ – najczęściej zadawane pytania
1. Czy każdy dom jednorodzinny musi mieć instalację odgromową?
Nie, ale obowiązek pojawia się, gdy dom ma powyżej 15 metrów wysokości, znajduje się w strefie częstych wyładowań lub posiada fotowoltaikę o dużej mocy. Warto też pamiętać, że niektórzy ubezpieczyciele wymagają od właścicieli domów stosowania ochrony odgromowej.
2. Jak często trzeba sprawdzać instalację odgromową?
Standardowo raz na 5 lat, a w obiektach o podwyższonym ryzyku – co rok. Dodatkowo po każdej większej burzy i modernizacji dachu.
3. Jakie badania obejmuje kontrola?
To przede wszystkim pomiar rezystancji uziemienia, kontrola zwodów, test ciągłości połączeń oraz wizualna ocena stanu instalacji.
Źródło i zdjęcia: Onninen
Komentarze