2025-12-17 15:12:11 
System PEX (polietylen sieciowany) od lat cieszy się niesłabnącym uznaniem w sektorze budownictwa, dominując w instalacjach centralnego ogrzewania oraz wodnych.
Jego popularność wynika z szeregu unikalnych zalet technicznych: PEX charakteryzuje się wyjątkową elastycznością, co umożliwia układanie długich odcinków bez konieczności tworzenia dodatkowych połączeń, jest odporny na korozję, a jego materiał – nietoksyczny – gwarantuje bezpieczeństwo w kontakcie z wodą pitną.
Dodatkowo, brak przewodnictwa elektrycznego eliminuje ryzyko korozji galwanicznej. System ten świetnie radzi sobie również z wysokimi temperaturami, sięgającymi 95°C.
Jednak ze względu na specyfikę polietylenu sieciowanego, rur PEX nie można łączyć metodami tradycyjnymi, takimi jak zgrzewanie czy klejenie. Wymagają one specjalistycznych metod łączenia, a jakość tych połączeń bezpośrednio determinuje trwałość całej instalacji.
Rynek instalacyjny oferuje kilka głównych typów złączek, a zrozumienie ich specyfiki jest kluczowe dla zapewnienia profesjonalnych standardów montażu.
Jakość połączeń = długowieczność instalacji
Złączki PEX stanowią serce instalacji, będąc odpowiedzialne za trwałe i szczelne zamknięcie obiegu. Doświadczenie w branży instalacyjnej jednoznacznie wskazuje, że nieprawidłowy dobór lub montaż złączek to najczęstsza przyczyna awarii całego systemu.
Rury PEX, niezależnie od tego, czy są wykonane metodą Engela (PEX-a), czy w technologii PEX-Al-PEX, charakteryzują się wysoką odpornością chemiczną i mechaniczną, ale ta wytrzymałość musi zostać przeniesiona na połączenia.
Materiały te, będąc nietoksyczne i higieniczne, spełniają normy Państwowego Zakładu Higieny (PZH) dla instalacji wody użytkowej. Złączki z mosiądzu nie ulegają korozji i są odporne na zmęczenie materiału, co w połączeniu z prawidłowym montażem gwarantuje ich żywotność na co najmniej pięćdziesiąt lat.
Złączki zaciskowe – definicja niezawodności
Wśród dostępnych rozwiązań, złączki zaciskowe, zwane również zaprasowywanymi, są niezmiennie rekomendowane jako standard w instalacjach wymagających maksymalnej niezawodności.
Ten system łączenia jest wyborem numer jeden dla wszystkich instalacji ukrytych – zarówno tych poprowadzonych w ścianach pod tynkiem, jak i tych zatopionych w posadzkach betonowych, na przykład w systemach ogrzewania podłogowego.
Metoda ta polega na trwałym połączeniu rury z korpusem złączki za pomocą specjalistycznej zaciskarki, która równomiernie dociska pierścień.
| Zalety złączek zaciskowych | Zastosowanie |
|---|---|
| Trwałe, nierozłączne połączenie | Instalacje ukryte pod tynkiem |
| Brak konieczności konserwacji | Ogrzewanie podłogowe |
| Wizualna kontrola jakości zacisku | Instalacje w posadzkach betonowych |
| Odporność na wysokie ciśnienie | Systemy centralnego ogrzewania |
Główną zaletą złączek zaciskowych jest ich charakter: tworzą one nierozłączne połączenie, które nie wymaga późniejszej konserwacji ani dokręcania przez cały okres eksploatacji.
Ponadto, prawidłowe zaciśnięcie pierścienia zazwyczaj umożliwia wizualną kontrolę jakości wykonanego połączenia. Systemy te są również odporne na wysokie ciśnienie, co jest kluczowe w instalacjach centralnego ogrzewania.
Ze względu na te właściwości, złączki zaciskowe z mosiądzu są zdecydowanie zalecane do ogrzewania podłogowego, gdzie pracują w temperaturze do 55°C i ciśnieniu 6 bar.
Złączki skręcane i kompresyjne: do zadań specjalnych
O ile złączki zaciskowe dominują w instalacjach niewidocznych, o tyle złączki skręcane znajdują swoje zastosowanie w miejscach otwartych i łatwo dostępnych. Ich główną zaletą jest prostota montażu, który można wykonać przy użyciu podstawowych kluczy hydraulicznych.
Złączki skręcane sprawdzają się w instalacjach wody użytkowej, zwłaszcza przy przyłączach do armatury sanitarnej, gdzie ewentualny dostęp w przyszłości nie jest utrudniony.
Należy jednak pamiętać, że stosowanie złączek skręcanych w miejscach ukrytych jest zdecydowanie odradzane. Rury PEX, pracując pod wpływem zmieniającej się temperatury i ciśnienia, mogą powodować nieznaczne "pracowanie" połączenia, co teoretycznie może wymagać okresowego dokręcania w trakcie długoletniej eksploatacji.
Na rynku dostępne są także złączki kompresyjne, które wykorzystują pierścień kompresyjny do osiągnięcia hermetycznego połączenia. Rozwiązanie to jest efektywne tam, gdzie systemy instalacyjne stawiają podwyższone wymagania w zakresie ciśnienia roboczego.
W kontekście złączek zaciskowych, producenci często rozróżniają profile U i TH. Złączki PEX U charakteryzują się jednoczęściową konstrukcją i większą elastycznością, co czyni je odpowiednimi do prostszych, domowych instalacji. Natomiast złączki PEX TH oferują zwiększoną sztywność, co przekłada się na lepszą trwałość w bardziej skomplikowanych i wymagających systemach.
Europejscy liderzy w technologii PEX
Wybór renomowanego producenta jest kolejnym krokiem w kierunku zapewnienia maksymalnej trwałości i bezpieczeństwa. W branży instalacyjnej na szczególną uwagę zasługuje kilku wiodących dostawców, których produkty wyznaczają standardy jakości.
Uponor to marka kojarzona z fińską jakością, która od ponad czterdziestu lat jest liderem w technologii PEX. Systemy takie jak Uponor AquaPEX, wytwarzane metodą Engela (PEX-a), wyróżniają się maksymalną elastycznością oraz możliwością naprawy ewentualnych zagięć. Ich złączki, takie jak Vario i Flex-X, charakteryzują się wysoką precyzją, wykorzystaniem mosiężnych pierścieni zaciskowych o zwiększonej trwałości oraz niklowaną powierzchnią chroniącą przed korozją, a producenci często udzielają na nie 25-letniej gwarancji.
Rehau uosabia niemiecką precyzję myśli technicznej. Systemy te, często bazujące na rurach Rautherm S w technologii PEX-Al-PEX (z warstwą aluminium), zapewniają stabilność wymiarową instalacji i efektywnie minimalizują straty ciepła.
Natomiast KAN-therm stanowi popularny wybór wśród polskich instalatorów. Produkty te, wykonane często z wysokiej jakości PE-RT, oferują bardzo dobrą relację między jakością a ceną, zachowując odporność na temperatury do 70°C.
Od cięcia rury do próby ciśnieniowej
Nawet najlepsza złączka może zawieść, jeśli nie zostanie zamontowana zgodnie z rygorystycznymi standardami sztuki instalacyjnej. Klucz do sukcesu leży w skrupulatnym przestrzeganiu procedur i użyciu właściwych narzędzi.
Pierwszym i najważniejszym etapem jest przygotowanie końcówki rury. Należy ją precyzyjnie przyciąć pod kątem prostym, używając w tym celu specjalnych nożyc do PEX, które gwarantują czyste cięcie.
Następnie, konieczne jest kalibrowanie końcówki rury – ta czynność, wykonywana kalibratorem, jest niezbędna, aby wyeliminować ryzyko mechanicznego uszkodzenia uszczelek O-ringów podczas wsuwania w korpus złączki.
Równie istotne jest gratowanie krawędzi w celu zapewnienia gładkiego wejścia oraz sprawdzenie końcówki pod kątem zarysowań czy innych defektów.
Podczas montażu złączek zaciskowych (zaprasowywanych) kluczowe jest użycie profesjonalnych zaciskarek – ręcznych lub elektrycznych – oraz dbałość o równomierność zacisku na całym obwodzie.
Jedną z najważniejszych zasad, wynikających z doświadczenia branżowego, jest bezwzględne używanie złączek i rur pochodzących od tego samego producenta, ponieważ mieszanie produktów różnych marek może prowadzić do nieszczelności i automatycznej utraty gwarancji ze względu na odmienne tolerancje wymiarowe.
Ostatnim, lecz niezbędnym krokiem, jest przeprowadzenie próby ciśnieniowej. Kontrola ta musi odbyć się przed ostatecznym ukryciem instalacji w posadzce lub pod tynkiem, co pozwala zweryfikować szczelność każdego połączenia zgodnie z obowiązującymi normami.
Dopasowanie złączek do środowiska pracy
Odporność instalacji PEX na temperatury do 95°C sprawia, że system ten może być stosowany w szerokim spektrum aplikacji, od wody zimnej po wysoko temperaturowe systemy grzewcze. Dobór złączki powinien być zawsze podyktowany docelowym środowiskiem pracy.
W instalacjach wody użytkowej (sanitarnej), gdzie panuje ciśnienie do 10 bar, stosuje się zarówno złączki zaciskowe (w miejscach niedostępnych), jak i skręcane (przy armaturze).
W przypadku systemów ogrzewania podłogowego zdecydowanie zaleca się stosowanie wyłącznie złączek zaciskowych, które są przeznaczone do pracy w niższych temperaturach, zwykle do 55°C, ale w warunkach ukrycia, gdzie konserwacja jest niemożliwa.
Natomiast instalacje centralnego ogrzewania z grzejnikami wymagają złączek zaciskowych o podwyższonych parametrach pracy, zdolnych wytrzymać temperatury sięgające 95°C przy ciśnieniu 10 bar.
| Zastosowanie | Zalecane złączki | Temperatura pracy | Ciśnienie |
|---|---|---|---|
| Woda zimna | Zaciskowe / skręcane | Do 20°C | Do 10 bar |
| Woda ciepła | Zaciskowe / skręcane | Do 70°C | Do 10 bar |
| Ogrzewanie podłogowe | Zaciskowe | Do 55°C | Do 6 bar |
| C.O. z grzejnikami | Zaciskowe wysokotemperaturowe | Do 95°C | Do 10 bar |
Najczęściej popełniane błędy
Praktyka instalatorska ujawnia powtarzające się problemy, które są często wynikiem zaniedbań na etapie montażu. Najczęstszą przyczyną problemów z eksploatacją jest nieprawidłowe przygotowanie rury, co prowadzi do uszkodzenia O-ringów.
Ryzyko nieszczelności drastycznie wzrasta również, gdy instalator decyduje się na stosowanie złączek skręcanych w miejscach, które docelowo będą niedostępne.
Aby uniknąć typowych awarii i zachować pełną gwarancję producenta, eksperci rekomendują konsekwentne stosowanie kompletnych systemów jednego producenta oraz używanie wyłącznie dedykowanych, oryginalnych narzędzi montażowych.
Ważne jest, aby dokładnie kontrolować głębokość wsunięcia rury w korpus złączki oraz wizualnie sprawdzić każde połączenie przed zasłonięciem. Przestrzeganie tych zasad jest najlepszą polisą na niezawodność, która gwarantuje, że instalacja PEX przetrwa zakładany okres minimum 50 lat.
Źródło i zdjęcia: Onninen
Komentarze