2022-04-10 16:54:47 
Co niszczy drewno ?
Na oddziaływanie niekorzystnych warunków atmosferycznych narażone są głównie materiały znajdujące się na zewnątrz pomieszczeń (okna, drzwi zewnętrzne, oblicówki elewacyjne, barierki) Ich trwałości w znacznym stopniu szkodzi słońce - zwłaszcza promieniowanie UV, jak też okresowe zmiany wilgotności, a w sprzyjających warunkach do poważnych zniszczeń przyczyniają się też owady i grzyby.
Dlatego elementy drewniane użytkowane na zewnątrz wymagają przeprowadzania okresowej renowacji, która nie tylko przywraca pierwotny wygląd, ale również chroni przed niszczeniem głębszych warstw struktury drewna.
Uszkodzenia mechaniczne elementów drewnianych pojawiają się wyniku przeciążenia np. konstrukcji dachowej czy stropowej spowodowanej źle przeprowadzonym remontem czy nieprzemyślaną zmianą wyposażenia i najczęściej objawiają się ugięciem elementów nośnych lub deformacją połączeń.
W skrajnych sytuacjach może dojść nawet do pęknięcia lub rozłupania drewna, co grozi zniszczeniem konstrukcji w przypadku wystąpienia niespodziewanych dodatkowych obciążeń np. wiatrem czy śniegiem.
Na uszkodzenia narażone są również złącza i okucia poddawane dynamicznym obciążeniom, czego efektem jest osłabienie połączeń śrubowych, deformacja drewna czy niewłaściwe funkcjonowanie elementów ruchomych.(drzwi, okien).
Wzmacnianie elementów konstrukcyjnych
Drewniane elementy konstrukcyjne głównie w więźbie dachowej, mogą ulec nadmiernemu ugięciu, a tajże zniszczeniu struktury przez grzyby lub owady. Ponieważ drewno jest materiałem dość sprężystym, a jednocześnie zmieniającym parametry mechaniczne pod wpływem wahań wilgotności temperatury, pewne odkształcenia są dopuszczalne i dla np. belek stropowych, czy krokwi dopuszcza się ugięcie odpowiadające 1/300 rozpiętości elementu, czyli 3-metrowa belka może ugiąć się po środku o 1 cm.
Większe odchylenia zwłaszcza gdy przekraczają granice odkształceń sprężystych (element po zdjęciu obciążenia nie wraca do poprzedniego kształtu) wymagać będą wzmocnienie dostosowanego do możliwości wykonawczych jak poziomu zwiększenia nośności.
Typowy sposób na poprawę wytrzymałości elementu na obciążenia to obustronne przybicie desek w formie kleszczy na środkowym odcinku elementu. Niekiedy montuje się też dodatkowe podparcie w postaci podwaliny, słupków i płatwi, jeśli wzmocnienia wymaga cała połać dachowa.
W przepadku zniszczenia fragmentów konstrukcji dachu przez grzyb lub owady, uszkodzony odcinek powinien być wycięty, a w to miejsce wstawiony nowy element łączony na złącza ciesielskie i nakładki. Oczywiście na czas remontu belka czy krokiew powinny być podparte
za pomocą np. podnośników samochodowych odpowiednio dopasowanym przedłużeniem.
Obluzowane zamocowania w elementach z drewna
Zależnie od przeznaczenia i formy zamocowań i złączy ewentualne uszkodzenia mogą polegać na wzajemnym przemieszczaniu się łączonych elementów w wyniku poluzowania złączy śrubowych czy gwoździ, a także osłabienie stabilności zamocowania wszelkich okuć (zawiasów, zamków, klamek) uniemożliwiającą wzajemną współpracę ruchomych części np. równomierności przyleganie skrzydła do ościeżnicy drzwiowej czy okiennej.
Przyczyną poluzowania złączy może być niedostateczne dokręcenie wkrętów czy śrub lub samoczynne „wychodzenie” gwoździ na skutek kurczliwości struktury drewna. W takich przypadkach wystarczy dokręcić lub dobić elementy złączne, aby usztywnić połączenia. Często jednak niedokręcony wcześniej wkręt „pracuje” ścierając ścianki otworu, co nie pozwala na odzyskanie stabilnego zamocowania.
Niekiedy wystarczy wykorzystać wkręt o nieco większej średnicy, ale perfekcyjna naprawa wymaga zakołkowania po rozwierceniu istniejącego otworu. W otwór o średnicy 8 mm najlepiej wkleić gotowy kołek do złączy meblowy, a po wstępnym nawierceniu osadzić wkręt mocujący okucie czy zawias.
W przypadku poluzowanych złączy konstrukcyjnych np. w więźbie dachowej sposobem na ich usztywnienie może być osadzenie stalowych złączy ciesielskich dostosowanych do różnych połączeń, osadzanych za pomocą wkrętów lub gwoździ pierścieniowych.
Natomiast do wielu połączeń nie powinny być wykorzystywane złącza śrubowe, które nie gwarantują utrzymania stabilnych połączeń. Łącznik śrubowy przechodzi bowiem luźno przez otwory w łączonych elementach, a wstępnie wywołana siła docisku ulega ciągłym zmianom, na skutej m. in. ruchów wilgotnościowych drewna.
Korekta i uzupełnienie ubytków drewna
Ubytki drewna czy odkształcenia występują najczęściej w stolarce okiennej i drzwiowej, a przeprowadzona naprawa powinna przywrócić ich funkcjonalność i estetykę. Uszkodzenia w starych profilach mogą być znaczne i trudne do wyeliminowania, dlatego niekiedy lepiej zdecydować się na wymianę niż reanimować stare otwory chyba, że mają walory zabytkowe.
Korekta współpracy profilu ramy i skrzydła wymagają najczęściej naprawy poprzez zeszlifowanie wypukłości lub uzupełnienie i wyprofilowanie ubytków. Najbardziej kłopotliwa będzie wymiana zmurszałego fragmentu gdyż potrzebna będzie frezarka górnowrzecionowa z prowadnikiem, którą można wyciąć uszkodzona część drewna.
W to miejsce wkleja się dopasowany drewniany element korygując jego profil przez szlifowanie. Długie, „garbate” odkształcenia profili, po wstępnym zeszlifowaniu można naprawić naklejając paski forniru o różnej długości.
Najkrótszy wkleja się na odcinku największego wgłębienia, a następnie kolejno coraz dłuższe aż do wyrównania powierzchni. Ostateczne wyprowadzenie profilu uzyskuje się przez szlifowanie na całej długości.
W przypadku uszkodzeń w postaci np. wypadających sęków czy głębokich ubytków naprawę przeprowadza się przez tzw. flekowanie-wycięcie dostatecznie dużego otworu i wklejenie dopasowanej zaślepki-fleku. Do takich zabiegów potrzebne bądź specjalne wiertła - jedno frezujące otwór, a drugie wycinające flek o dopasowanej średnicy.
Z kolei drobne uszkodzenia powierzchniowe naprawia się przy pomocy masy szpachlowej na bazie pyłu drzewnego i spoiwa akrylowego nakładanej w kilku warstwach, a następnie poddaje szlifowaniu.
Renowacja powłok dekoracyjnych
Jeśli renowacja ogranicza się do odnowienia powłoki malarskiej, która dobrze przylega do podłoża i nie wymaga poważniejszej naprawy, przygotowania do malowania można ograniczyć do przetarcia powierzchni papierem ściernym granulacji 100-120 i ewentualnego wypełnienia akrylem punktowych ubytków.
W przypadku powłok malarskich złuszczających się, chropowatych, konieczne będzie całkowite ich usunięcie.
Starą farbę można usunąć przy pomocy preparatów zmiękczających farby olejne i zeskrobania szpachelką bądź ostrożne (przeprowadzoną na zewnątrz) metodą opalania palnikiem gazowym. Chemiczne zmiękczanie wymaga z reguły kilkukrotnego nakładania preparatu i usuwania fragmentów farby i w zasadzie wykorzystywana jest przy renowacji powierzchni profilowanych czy rzeźbionych, niemożliwych do oczyszczenia przez np. szlifowanie.
Na powierzchniach płaskich skuteczne usuwanie starych powłok zapewnia użycie szlifierki taśmowej z taśmą o granulacji 40-60, a następnie 80-100. Po odkurzeniu można przystąpić do szpachlowania ubytków i pęknięć masą szpachlową nakładaną kilku etapach, a ostateczne wygładzenie powierzchni przeprowadza się przez szlifowanie np. szlifierką oscylacyjną z papierem o granulacji 100-120.
Odkryte, surowe drewno po szlifowaniu i naprawie profili należy zaimpregnować, co chroni przed gniciem i zapewnia dobre przyleganie powłoki malarskiej. Ogranicza też niszczenie drewna przez promieniowanie UV, co ma szczególne znaczenie w miejscach narażonych na silne nasłonecznienie.
Do impregnacji drewna trzeba użyć głęboko penetrujących preparatów rozcieńczalnikowych, nawet w przypadku nakładania później pokryć wodorozcieńczalnych. Impregnat nie tworzy powłoki wnikając w strukturę drewna, a przeszlifowanie powierzchni po jego wyschnięciu likwiduje szorstkość spowodowaną podniesieniem się włókien drewna.
Impregnat nakłada się pędzlem jedno lub dwukrotnie zależnie od chłonności drewna równomierną warstwą bez pozostawienia zacieków i przed wyschnięciem przeciąga jeszcze suchym pędzlem.
Tikkurila Valtti Plus Wood Oil i Tikkurila Valtti Plus Terrace Oil z szerokiej palety produktów do ochrony i dekoracji drewna Tikkurila
Zależnie od miejsca użytkowania do ostatecznego pokrycia powierzchni drewnianych wykorzystuje się:
- Lakierobejce - można nimi malować drewno na zewnątrz pomieszczeń (elewacje, elementy małej architektury) jak i wewnątrz. Lakierobejce podkreślają rysunek drewna, ale wymagają starannego nakładania-różna grubość powłoki wpływa tez na zmianę kolorystyki.
- Lazury - mają podobne zastosowanie jak lakierobejce, ale tworzą lepiej związaną z podłożem, cieńszą i elastyczną powłokę ochronną.
- Farby i emalie akrylowe - tworzą elastyczne powłoki nie zacierając przy tym struktury drewna. Wykorzystywane są do malowania stolarki okiennej i drzwiowej , elewacji drewnianych, elementów dekoracyjnych wewnątrz i na zewnątrz.
- Lakiery uretanowe - używane do lakierowania drewna wewnątrz pomieszczeń (boazerie, drzwi wewnętrzne, meble)
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcia: Vidaron, V33, Dragon, Tikkurila
Komentarze