Jaki tynk wybrać do wnętrz?

Tynki jedno- czy wielowarstwowe?

Koszty otynkowania ścian i sufitów stanowią poważną pozycję w zestawieniu kosztorysowym prac wykończeniowych. Znaczny udział w wydatkach na wykończenie domu wynika z dużej powierzchni wymagającej pokrycia - przeciętnie 3-4-krotnie większej niż powierzchnia użytkowa pomieszczeń oraz czasochłonności robót.

Istotne znaczenie ma również konieczność zapewnienia odpowiednich warunków prowadzenia prac (ogrzewanie, wentylacja, oświetlenie) i przerw technologicznych niezbędnych do wyschnięcia tynków, co w przypadku małych obiektów praktycznie wstrzymuje równoległe prowadzenie innych robót wykończeniowych.

Zależnie od pożądanego rodzaju i standardu wykończenia, tynki mogą stanowić jedynie podkład pod inne okładziny, np. płytki ceramiczne bądź pozostać docelowym pokryciem przewidzianym do malowania lub tapetowania.

Produkowane obecnie zaprawy tynkarskie pozwalają na uzyskanie zadawalającej jakości powierzchni przy jednowarstwowym tynku, co ma istotny wpływ na koszty, ale doborowe pod względem równości i gładkości wykończenie wymaga nałożenia warstwy wygładzającej niezależnie od rodzaju tynku podkładowego.

Alternatywną metodą wykończenia ścian są okładziny z płyt gipsowo-kartonowych pozwalające na zmniejszenie pracochłonności robót wykończeniowych przy jednoczesnym ograniczeniu i zapewnieniu wysokiej jakości pokrywanej powierzchni.

Jaki tynk do jakich pomieszczeń?

Do pomieszczeń narażonych na zawilgocenie lub gdy wymagana jest wysoka odporność tynku na uszkodzenia mechaniczne, należy wybrać tynk cementowo-wapienny Natomiast do uzyskania bardziej gładkiej powierzchni umożliwi tynk gipsowy. Pod względem kosztów materiałowych oba rodzaje tynków kształtują się na podobnym poziomie, mimo wyższej ceny gotowej zaprawy tynku gipsowego, który jednak jest lżejszy, dzięki czemu z takiej samej wagowo masy tynkarskiej można pokryć większą powierzchnię niż przy użyciu tynku cementowo-wapiennego.

Wewnętrzne tynki cementowo-wapienne Baumit MPI 25 oraz Baumit MPI 30 Speed. fot. Baumit

W praktyce tynki cementowo-wapienne wykorzystywane są w pomieszczeniach przeznaczonych do ostatecznego pokrycia płytkami ceramicznymi (np. kuchnie, łazienki) oraz jako docelowe wykończenie w pomieszczeniach pomocniczych, piwnicach, korytarzach. Tynki gipsowe ze względu na wysoką jakość uzyskiwanej powierzchni stosowane są niemal we wszystkich pomieszczeniach wymagających eleganckiego wykończenia ścian pod warunkiem, że nie będą narażone na zawilgocenie.

Coraz większą popularnością cieszą się znane od wieków tynki wapienne, które w postaci gotowych zapraw zapewniają zadawalającą jakość uzyskiwanej powłoki o dobrej paroprzepuszczalności nakładanej, np. w sypialni. W pomieszczeniach technicznych, garażach często nakładane są odporne na uszkodzenia tynki cementowe modyfikowane dodatkami uplastyczniającymi.

Rodzaje tynków cementowo-wapiennych

Tynki cementowo-wapienne produkowane są w kilku odmianach różniących się głównie rodzajem kruszywa - cięższe zaprawy zawierają piasek kwarcowy, natomiast lekkie - perlit. Drobne uziarnienie (do 0,5 mm) pozwala na uzyskanie względnie gładkiej powierzchni, co przy starannym zatarciu przygotowuje tynk do bezpośredniego malowania. Obecnie przy tynkowania dużych powierzchni wykorzystuje się gotowe zaprawy tynkarskie nakładane agregatem, co znacząco upraszcza prace.

Tynk maszynowy cementowo-wapienny lekki szary AT 301L. fot. Piotrowice II

Technologia nakładania tynku cementowo-wapiennego zależy od rodzaju podłoża, które może wymagać nałożenia tzw. obrzutki (powierzchnie betonowe lub o wysokiej chłonności) lub gruntowania. Tynk można nakładać jednowarstwowo, ale na bardzo nierównych podłożach, po wstępnym wyrównaniu pierwszej warstwy i jej związaniu, nanosi się drugą warstwę i zaciera „na gotowo”.

Cementowa obrzutka tynkarska weber TP541 , tzw. szpryc. fot. Weber

Odmiany i technologia nakładania tynków gipsowych

Głównymi składnikami tynków gipsowych jest przede wszystkim wysokiej jakości gips, kruszywo kalibrowane i wiele uszlachetniających dodatków, jak np. plastyfikatory, opóźniacze.

Tynki gipsowe produkuje się w dwóch wersjach technologicznych - jako tynki maszynowe, do nakładania agregatem tynkarskim oraz jako tynki ręczne, przeznaczone do prac na niewielkich powierzchniach. Dostępne są w kilku odmianach różniących się masą objętościową (tynki lekkie, super lekkie) czy z podwyższoną twardością powierzchniową. Tynki gipsowe są bardzo dobrym podłożem pod powłoki malarskie, tapety.

Szybkie wysychanie jest ważną zaletą tego materiału. Już po pierwszej fazie wysychania uzyskuje wilgotność do 5,5% wagowo (inne tynki 9,5-15%). Pełne wyschnięcie następuje po 10-14 dni i jest zależne od grubości warstwy tynku, temperatury i wilgotności w pomieszczeniu. Tynki gipsowe można nakładać na podłoża, których wilgotność resztkowa nie przekracza 3%, a temperatura nie jest niższa niż 5 stopni Celsjusza.

Przed przystąpieniem do wykonania prac tynkarskich należy odpowiednio przygotować podłoża pod tynk poprzez:

• na gładkie podłoża betonowe - nałożenie warstwy kontaktowej zapewniającej odpowiednią przyczepność tynku; nanosi się ją pędzlem lub metodą natryskową,
• na podłoże z betonu komórkowego - konieczne jest zastosowanie środka gruntującego zmniejszającego jego nasiąkliwość,
• podłoże ceramiczne - w przypadku bardzo chłonnego podłoża oraz dla zapewnienia równomiernego schnięcia i dojrzewania tynku trzeba zastosować również środek gruntujący,
• obszary graniczne o różnym podłożu (np. przejścia podłoża betonowego w ceramiczne) - konieczne jest zastosowanie wzmocnienia podłoża odpowiednią siatką na szerokości około 10 cm z każdej strony granicy podłoża,
• przed przystąpieniem do tynkowania prefabrykowanych stropów betonowych - bardzo ważne jest usunięcie resztek oleju szalunkowego z powierzchni betonu,
• elementy stalowe bez powłok ochronnych wymagają pokrycia farbą antykorozyjną.

Minimalna dopuszczalna warstwa tynku gipsowego nie może być cieńsza niż 8 mm. Jedynie specjalne tynki cienkowarstwowe nakładane na gładkie podłoża mogą mieć grubość ok. 5 mm. Maksymalna grubość naniesionego tynku na stropach nie może przekraczać 15 mm, a maksymalna grubość tynku nakładanego na ścianach w jednej warstwie nie może przekroczyć 25 mm.

Tynk układany, zarówno na ścianie, jak i na stropie musi posiadać odpowiednią konsystencję - zapewniającą natychmiastową przyczepność materiału do podłoża i odpowiednią dla dalszej obróbki. W czasie układania tynków nie można dopuszczać do intensywnego przewietrzania ani do występowania przeciągów.

W zasadzie nie należy nakładać tynku dwuwarstwowo, ale jeśli zajdzie konieczność jego pogrubienia, to zawsze należy starać się nakładać materiał na zasadzie "mokre na mokre". Jeśli ułożony tynk, już stwardniał, wtedy konieczne jest zagruntowanie suchego podłoża przed nałożeniem drugiej warstwy.

Najczęściej popełniane błędy przy tynkowaniu

Jakość i trwałość tynków zależy nie tylko od rodzaju użytych materiałów, ale również od prawidłowego przygotowania podłoża, odpowiedniego dostosowania technologii i warunków wykonania.

Aluminiowe profile krawędziowe - niezbędne podczas prac tynkarskich. fot. Metpol

• Niewłaściwa wilgotność podłoża - tynki można nakładać tylko na podłoża, które dostatecznie wyschły. Zbyt wilgotne podłoże sprawi, że podczas nakładania tynk nie „przyssie się” do muru i będzie odpadał od razu lub jego przyczepność po wyschnięciu nie będzie zadawalająca.
• Może też zdarzyć się sytuacja odwrotna - za suche podłoże szybko odciąga wodę, co nie pozwala na prawidłowe związanie zaprawy, zwłaszcza cementowo-wapiennej. Takie podłoże można nawilżyć, ale lepszym rozwiązaniem będzie zagruntowanie powierzchni stabilizujące jego chłonność.
• Niewłaściwe warunki wysychania - warunki otoczenia podczas twardnienia tynków powinny zapewniać możliwość równomiernego wysychania, a temperatura nie może spaść poniżej +5 stopni Celsjusza. Nie należy stosować urządzeń nadmuchowych - działających bezpośrednio - przyspieszających wysychanie, trzeba jednak umożliwić łagodną wentylację pomieszczeń. W okresie niskich temperatur do ogrzewania nie można wykorzystywać urządzeń gazowych bez odprowadzenia spalin, gdyż zawarta w spalinach para wodna uniemożliwia wysychanie tynków, zwłaszcza gipsowych.
• Wadliwe tynkowanie wiązek przewodów i rur - tynki przykrywają również instalację elektryczną, a także bruzdy, w których ułożono rury grzewcze, wodociągowe. Jeśli instalacja elektryczne prowadzoną jest kilkoma równoległymi przewodami nie powinny one przylegać do siebie, gdyż tynk nie wykazuje dostatecznej przyczepności do izolacji kabli i w tych miejscach - może pękać i odpadać. W takich sytuacjach wiązkę przewodów należy pokryć siatka tynkarską zachodzącą 10-15 cm na ścianę lub rozsunąć przewody na taka odległość, aby między nimi wniknęła zaprawa tynkarska.
• Zwróćmy też uwagę na grubość nakładanego tynku - zwłaszcza przy wypukłościach muru - aby przykrywał on przewody warstwą nie cieńszą niż 1 cm. Bruzdy instalacyjne przed tynkowaniem powinny być przykryte siatka tynkarską i wstępnie wypełnione. Niedopuszczalne jest tynkowanie rur bez osłony w postaci otuliny izolacyjnej lub karbowanej rury tzw. peszla. Rury z zimną wodą - zwłaszcza miedziane - trzeba koniecznie ocieplić, dzięki czemu uniknie się powstawania wilgotnych smug na tynku w miejscu ich przebiegu.
• Brak profili krawędziowych - we wszelkie załamana płaszczyzny ściany (wokół okien, drzwi, w narożnikach) powinny być wstawione profile krawędziowe dostosowane do rodzaju tynku. Umożliwiają one uzyskanie równych krawędzi i znacząco ułatwiają ich wykończenie. Zwiększają też odporność na uszkodzenia, na które narażone są zwłaszcza narożniki przy drzwiach i w korytarzach.

autor: Redakcja BudownicwaB2B

opracowanie: Aleksander Rembisz

zdjęcia: Knauf (zdjęcie główne), Baumit, Piotrowice II (marka Alpol), Metpol, Weber

Film: Knauf