Izolacja instalacji HVAC – klucz do bezpieczeństwa pożarowego budynków

Systemy HVAC nazywa się czasem „układem krwionośnym” budynku. Do ich obowiązków należy bowiem sprawny transport wody i powietrza, m.in. w celach grzewczych, klimatyzacyjnych oraz wentylacyjnych. Ze względu na fakt, że przewody instalacyjne mogą przekraczać poszczególne strefy oddzielenia pożarowego, stanowią one element kluczowy z punktu widzenia pasywnego zabezpieczenia ogniowego budynku. Ze względu na osłabienie przegrody przez przepust instalacyjny, szczególną uwagę należy zwracać na jego rzetelne wykonanie, które zapobiegnie pogorszeniu parametrów całego oddzielenia przeciwpożarowego. Aby ograniczyć ryzyko przejścia pożaru pomiędzy strefami, przepusty rur i kanałów HVAC przechodzące przez ich granicę muszą spełniać określone wymagania odporności ogniowej. Temat zabezpieczania kanałów, rur i kabli jest w Polsce objęty regulacją prawną na poziomie rozporządzenia. Krajowe regulacje w tej dziedzinie określa obecnie Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 5 lipca 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2013 nr 0 poz. 926 2014.01.01). Przejściom instalacyjnym stawia się m.in. następujące wymagania:

• niedopuszczenie do przenoszenia się ognia i dymu w przypadku pożaru,
• zapobieganie wzrostowi temperatury na powierzchni przejścia instalacyjnego oraz na jego poszczególnych elementach, co mogłoby spowodować zapalenie się elementów palnych instalacji,
• zachowanie wytrzymałości mechanicznej, zarówno w przypadku wystąpienia ognia, jak i w standardowych warunkach eksploatacyjnych,
• umożliwienie wykonania kolejnych instalacji w obrębie istniejącego przejścia instalacyjnego, z zachowaniem ich klasy odporności ogniowej.

Liczy się klasa

Odporność ogniową przejść instalacyjnych określa się wedle podstawowych pojęć, które obowiązują także w przypadku analogicznej oceny konstrukcji budowlanych. Parametrami tymi są szczelność ogniowa (E) oraz izolacyjność ogniowa (I), a jednostkę ich miary stanowi minuta. Jeśli w projekcie figuruje informacja o klasie odporności ogniowej EI60, to dany element – ściana stanowiąca granicę stref oddzielenia pożarowego lub przekraczające je przejście instalacyjne – musi w warunkach pożaru utrzymywać szczelność i izolacyjność ogniową przez co najmniej godzinę (60 minut).

– Stan graniczny szczelności ogniowej E konstrukcja osiąga po pojawieniu się po nienagrzewanej stronie płomieni dłużej niż 10 sekund bądź po zapaleniu się lub zwęgleniu przyłożonego próbnika z waty bawełnianej. Z kolei stan graniczny izolacyjności ogniowej I zostaje osiągnięty, gdy przyrost temperatury powierzchni nienagrzewanej wskazany przez jakikolwiek termoelement zamocowany bezpośrednio na powierzchni nienagrzewanej oraz na elementach przejścia instalacyjnego przekroczy 180°C w odniesieniu do temperatury początkowej – wyjaśnia Robert Kotwas, Szef Wsparcia Sprzedaży Izolacji Technicznych w Paroc Polska.

Analogia w ocenie elementów budowlanych i przejść instalacyjnych nie jest dziełem przypadku. W rozporządzeniu o warunkach technicznych przeczytać możemy: przepusty instalacyjne w elementach oddzielenia przeciwpożarowego powinny mieć klasę odporności ogniowej (EI) wymaganą dla tych elementów. Oznacza to, że przejścia instalacyjne wykonywane w danej przegrodzie muszą zostać zabezpieczone materiałami o klasie odporności nie niższej, niż klasa odporności ogniowej samej przegrody. W zależności od rodzaju instalacji, która przechodzić będzie przez przegrodę stanowiącą element oddzielenia przeciwpożarowego, wyróżniamy kilka metod izolacji przepustów instalacyjnych.

Sprawdzone rozwiązanie – klucz do bezpieczeństwa pożarowego

Metoda zabezpieczeń przepustów instalacyjnych zależy przede wszystkim od rodzaju instalacji, jaka przechodzić będzie przez poszczególne strefy oddzielenia pożarowego. Przewody palne, a więc rury wykonane z tworzywa sztucznego, najczęściej zabezpiecza się materiałami z wkładem pęczniejącym. W warunkach pożaru wkład wielokrotnie zwiększa swoją objętość, zabezpieczając przestrzeń powstałą wskutek wypalenia się palnego przewodu. Zabezpieczenia przejść rur niepalnych bazują z kolei głównie na systemach farb i mas ogniochronnych. Przewód maluje się farbą z obu stron przegrody na długości, jaka widnieje w stosownej aprobacie technicznej. Aprobata określa także grubość powłoki, jaka zapewnia daną klasę odporności ogniowej (EI). Przestrzeń pomiędzy rurą a konstrukcją oddzielenia przeciwpożarowego wypełnia się wełną kamienną o gęstości minimum 150 kg/m³, która tworzy ochronny kołnierz wokół przejścia przewodu przez przegrodę. W warunkach pożaru system absorbuje ogień, wysoką temperaturę oraz trujące gazy, co gwarantuje integralność przegrody. Zaletą takiego rozwiązania jest lekka i łatwa do wykonania konstrukcja oraz możliwość dodatkowej instalacji kabli i rur w późniejszym czasie.

Właściwy produkt na właściwym miejscu

W doborze odpowiednich materiałów warto pod uwagę brać ich zapisy w aprobatach technicznych dla danego rozwiązania. Rozwiązania przeciwpożarowe dla kanałów i przewodów instalacyjnych są różne, w zależności od lokalnych norm. Nie wszystkie produkty, jakie sklasyfikowano jako niepalne, mogą zostać użyte jako izolacja przeciwogniowa.

– Testowanie kanałów wentylacyjnych, klimatyzacyjnych i oddymiających posiadających odporność ogniową powinno być wykonane zgodnie ze standardami PN EN 1366-1 oraz PN EN 1366-8 – wyjaśnia Robert Kotwas. – Z myślą o bezpieczeństwie pożarowym instalacji proponujemy architektom rozwiązania kompleksowe – np. płyty Pyrotech Slab 160 do wypełnień otworów przejść instalacyjnych w ścianach i stropach w połączeniu z otuliną HVAC Section AluCoat T, która stanowi uzupełnienie systemów przejść rur niepalnych – dodaje ekspert Paroc Polska.

Myśląc o bezpieczeństwie pożarowym obiektu, w pierwszej kolejności warto rzetelnie zadbać o odpowiednią izolację przewodów grzewczych, wentylacyjnych i klimatyzacyjnych oraz przejścia instalacyjne. To miejsca newralgiczne z punktu widzenia sposobu rozprzestrzeniania się ognia, dlatego ich odpowiednie wykonanie powinno stanowić priorytet w projekcie pasywnej ochrony przeciwpożarowej budynku. Kluczem do sukcesu, jak w wielu innych przypadkach, jest zachowanie precyzji wykonawczej oraz wykorzystanie certyfikowanego systemu, opartego o produkty spełniające odpowiednie parametry przeciwogniowe.

źródło i zdjęcia: Paroc Polska