Uzdatnianie wody ze studni i z wodociągu

Mimo dodatkowych kosztów, właściciele domów obecnie często decydują się na uzdatnianie wody we własnym zakresie. Dlaczego? Ponieważ - nawet w przypadku wody z wodociągu - fakt, że nie zawiera szkodliwych dla zdrowia bakterii i zanieczyszczeń (stan wody stale kontrolują profesjonalne służby wodociągowe), nie oznacza jeszcze, że jest odpowiednio miękka i bez zapachu (często jest dezynfekowana chlorem).

Woda, czerpana z własnego ujęcia na działce, zwykle jest jeszcze gorszej jakości. Nadmierna zawartość wapnia i magnezu powoduje jej twardość i mętność, ponadnormatywna ilość soli żelaza - żółty kolor, a nadwyżka soli manganu - pozostawianie na sanitariatach charakterystycznego czarnego osadu. Na domiar złego, na obszarach bez kanalizacji zagraża jej skażenie bakteriologiczne. Bez profesjonalnego uzdatniania, woda studzienna rzadko nadaje się do użytkowania.

NAJPIERW BADANIE

Analiza wody jest niezbędna do prawidłowego dobrania technologii uzdatniania. Profesjonalne analizy wody wykonują pracownicy stacji sanitarno-epidemiologicznych albo laboratoriów: wydziałów sanitarnych wyższych uczelni lub prywatnych.

Kompleksowa usługa, obejmująca przyjazd osoby pobierającej próbki i badanie składu wody fizykochemiczne (mętność, barwa, zapach, odczyn, żelazo ogólne, mangan, amoniak/jon amonowy, azotany, przewodność i twardość) oraz mikrobiologiczne (np. bakterie grupy coli) kosztuje ok. 350 zł. Samo badanie mikrobiologiczne to ok. 150 zł, a fizykochemiczne - 250 zł.

NASTĘPNIE DOBÓR URZĄDZEŃ

Dopiero na podstawie wyników analiz wody, specjaliści od uzdatniania wybierają najlepszy dla niej rodzaj filtrów. Określają rozmiar stacji i wydajność poszczególnych urządzeń, w zależności od liczby użytkowników i odbiorników wody w budynku oraz wielkości jej zużycia. Urządzenia dopasowują do docelowego przeznaczenia wody (gospodarczego, spożywczego, ogrodowego). Wskazują lokalizację i kolejność ustawienia filtrów.

SPOSOBY OCZYSZCZANIA WODY

Wodę z wodociągu w warunkach domowych poddaje się najczęściej zmiękczaniu w celu usunięcia z niej nadmiaru soli manganu i wapnia.

Filtrowanie mechaniczne dodaje się dla zatrzymania zanieczyszczeń stałych, które wpadną do wodociągu podczas jego awarii lub konserwacji. Filtrowanie na węglu aktywnym stosuje się do usuwania m.in. metalicznego posmaku i przykrego zapachu chloru.

Uzdatnianie wody ze studni uzależnione jest od głębokości ujęcia. Do oczyszczenia wody z głębokiej studni, która zwykle zawiera nadmiar związków wapnia, manganu, i żelaza oraz jonów amonowych i siarkowodoru, używa się filtrów mechanicznych. Za nimi ustawia się kolumny filtracyjne z odpowiednim złożem (odżelaziacze, odmanganiacze).

Przy korzystaniu z płytkiej studni, na dodatek znajdującej się na terenie bez kanalizacji zbiorczej, często pojawia się konieczność rozbudowania stacji filtrów, np. o urządzenia niszczące bakterie chorobotwórcze. W naturalnym środowisku istnieje bowiem duże ryzyko zanieczyszczania wody w studni skażeniami z nieszczelnych szamb, opadów atmosferycznych, intensywnie nawożonych pól uprawnych.

LOKALIZACJA I WYMAGANIA FILTRÓW

Filtry powinny się znajdować w domu, albo na początku domowej instalacji tuż za wodomierzem, albo bezpośrednio przed punktami poboru wody, w miejscu chroniącym zbiorniki z wodą od mrozu, a elementy elektroniczne przed zniszczeniem.

Filtry na początku instalacji muszą mieć dużą wydajność (do 2 m³/h), ponieważ obsługują instalacje i urządzenia w całym budynku. Są to zwykle jedno- lub kilkustopniowe narurowe filtry, mające stałe lub wyjmowane wkłady oraz dużo większe kolumny filtracyjne wypełnione złożem. Stacje z kolumnami filtracyjnymi wymagają:

• wykonania przyłącza do rury z zimną wodą oraz przewodów odpływowych do kanalizacji zbiorczej, ewentualnie do szamba, własnej oczyszczalni ścieków;
• wyodrębnienia dla nich w docelowym pomieszczeniu odpowiedniej powierzchni, z łatwym dostępem do elementów stacji;
• dostępu do gniazda elektrycznego 230 V, w przypadku wyposażenia kolumn w automatyczne głowice sterujące i lampy bakteriobójcze UV.

Filtry przed punktami poboru wody, montowane np. w szafce pod zlewozmywakiem, są mniej wydajne i mają małe rozmiary. Proste zestawy składają się z obudowy oraz z jednego lub kilku wymiennych wkładów. Systemy działające na zasadzie odwróconej osmozy wymagają kilkulitrowego zbiornika na uzdatnioną wodę. Podłącza się je do instalacji wodnej wężykami i zaworami.

FILTRY MECHANICZNE

Nazywane są też wstępnymi, ponieważ wychwytują z wody (studziennej oraz wodociągowej) zanieczyszczenia stałe, a montuje się je, dla ochrony reszty filtrów, jako pierwsze (np. tuż za wodomierzem), albo bezpośrednio przed punktami poboru wody. Dzięki nim domowe instalacje wodne i urządzenia nie niszczą się od: piasku, rdzy, kamienia kotłowego.

Filtry mechaniczne mają różnorodne formy i w zależności od budowy, wymagają odmiennej obsługi. W celu wyczyszczenia stałego wkładu z tworzywa sztucznego lub stali nierdzewnej, wystarczy opłukać go wodą. Wymienny wkład z tworzywa sztucznego, sznurka lub włókniny wymaga wymiany na nowy (tylko nieliczne tego rodzaju wkłady nadają się, po przepłukaniu, do ponownego użycia). Przeciwprądowym strumieniem wody płucze się natomiast złoże filtrujące w kolumnie (np. z keramzytu, tworzywa sztucznego).

Rodzajem filtrów mechanicznych są kolumny odżelaziające i odmanganiające. Przeznacza się je do uzdatniania wody z głębokich studni. Kolumny, wypełnione złożem mineralnym albo masami katalitycznymi, współpracują z napowietrzaczem wody i hydroforem nieprzeponowym (na skutek kontaktu powietrza i wody, wytrąca się żelazo, które zatrzymuje przygotowane złoże). Proces płukania złoża (sposobem przeciwprądowym) wykonuje się manualnie lub automatycznie.

FILTRY UZDATNIAJĄCE WODĘ

Zmiękczacze wody. Najważniejszą ich częścią jest zbiornik filtracyjny, wypełniony żywicą jonowymienną, zmniejszającą zawartość jonów wapnia i magnezu w wodzie (wodociągowej i studziennej), zamieniając je na jony sodu. Woda z twardej staje się miękka i nie osadza kamienia kotłowego na domowych instalacjach i urządzeniach.

Złoże co kilka dni wymaga regeneracji solą kuchenną. Sól w tabletkach dozuje się do oddzielnego zbiornika na solankę. Trzeci element urządzenia, głowica sterująca, kieruje przebiegiem filtracji wody i regeneracji złoża. Zmiękczacz umieszcza się w grupie filtrów na początku instalacji domowej, ale jednocześnie jako końcowy element stacji uzdatniania wody.

Filtry węglowe mają w zbiorniku filtrującym węgiel aktywny, który ma zdolność pochłaniania metali ciężkich, herbicydów i pestycydów. Usuwa z wody wodociągowej zapach chloru oraz poprawia jej barwę, klarowność i smak. Filtry montuje się na początku domowej instalacji jako tzw. filtry kolumnowe (zawsze poprzedzając filtrem mechanicznym), albo przed wybranym punktem poboru wody, używając prostego filtra z wymiennym wkładem o niewielkiej zdolności pochłaniania zanieczyszczeń.

Za filtrem kolumnowym można umieścić lampę bakteriobójczą UV, jeśli jego złoże nie zostało wcześniej zmieszane z bakteriobójczymi dodatkami. Lampa UV uniemożliwia rozwój niepożądanych drobnoustrojów. Złoża filtrów kolumnowych wymagają regularnego płukania wodą, więc warto zaopatrzyć urządzenie w automatyczną głowicę sterującą.

Filtry kuchenne przydają się szczególnie wtedy, kiedy na początku domowej instalacji wodnej nie zastosowano innych filtrów do uzdatniania wody. Wtedy w kuchni, pod zlewozmywakiem z dodatkową wylewką, montuje się proste urządzenie z wymiennymi wkładami filtracyjnymi. Popularny komplet dla wody wodociągowej z zapachem chloru to 2 wkłady mechaniczne i wkład węglowy.

Jeśli problemy z jakością wody są większe, można zastosować filtry działające na zasadzie odwróconej osmozy. Urządzenie, składające się z dwóch filtrów mechanicznych, filtra węglowego, półprzepuszczalnej membrany. Zestaw do odwróconej osmozy najpierw usuwa z wody metale ciężkie, bakterie i wirusy, składniki mineralne oraz przykry zapach. Następnie specjalny mineralizator ponownie wzbogaca całkowicie oczyszczoną wodę w niezbędne człowiekowi mikroelementy.

Lilianna Jampolska
zdjęcie: Lilianna Jampolska