2022-05-07 23:04:21 
Jakie źródło wody?
Nawadnianie wymaga dostarczenia dużej ilości wody, a przy systematycznym podlewaniem w okresie bez opadów naturalnych, które w miesiącach wiosennych i letnich w Polsce Centralnej powinny wynosić 40 do 60 mm w ciągu miesiąca, co odpowiada 40-60 litrom wody na m2 powierzchni gruntu.
Średnioroczne nominalne opady określane na podstawie wieloletnich pomiarów wskazują, że obecnie przeciętne nawodnienie gruntu zmniejszyło się w stosunku do tej wartości o 15-20%, ale regionalnie niektórych miesiącach wegetacji roślin, sięga nawet spadku 75-90%, co ogranicza znacznie możliwość retencji wody opadowej i racjonalne jej wykorzystanie.
Przykładowo w Warszawie suma opadów w maju wyniosła 80,0 mm, co pokrywało zapotrzebowanie roślin, ale w czerwcu i lipcu odpowiednio 16,0 mm i 33,0 mm, zatem konieczne było pozyskanie wody do nawodnienia z innego źródła.
Oczywiście zapotrzebowanie na wodę zależy od rodzaju roślinności, przy czym największe potrzeby wykazują tereny trawiaste gdzie rośliny płytko się korzenią, a z powierzchni szybko odparowuje woda.
W praktyce dość trudno określić faktyczne zapotrzebowanie na wodę do podlewania, gdyż zależy to nie tylko od warunków atmosferycznych, ale równie pożądane kondycji roślin, poczynając od dawek „przeżyciowych” po utrzymanie stanu efektownej roślinności.
Pewnym wyznacznikiem może być przyjęcie wielkości dziennej dawki polewowej, co w przypadku trawników wynosi 20-25 litrów wody na metr kwadratowy z intensywnością zraszania nie większą niż 5 litrów/m2/godzinę.
Natomiast częstotliwość nawadniana zależy głównie od temperatury powietrza i w ciągu lata powtarzana jest co 5 - 10 dni, jeśli nie uwzględnimy opadów naturalnych. Orientacyjnie do nawodnienia 100 m2 powierzchni trawnika w ciągu miesiąca potrzebować będziemy ok. 10 m3 wody, co wpływa na wielkość zbiornika retencyjnego jak i koszty wykorzystania wody czerpanej z sieci wodociągowej.
Jednak w praktyce korzystanie ze zbiorników na deszczówkę przy wykorzystaniu do nawadniania, tylko w niewielkim stopniu pokryje zapotrzebowanie, gdyż wymaga to zmagazynowania znacznej objętości wody, pozyskiwanej z opadów, które w tym okresie są albo gwałtowne albo rzadkie o i małej intensywności.
Planując budowę instalacji nawadniającej na większej powierzchni powinniśmy raczej korzystać z własnej studni, naturalnego zbiornika powierzchniowego (stawu, strumienia) lub z wody „regenerowanej” możliwej do wykorzystania z niektórych oczyszczalni przydomowych np. w pracujących systemie SBR.
Pompa zasilająca
Niewielką instalację nawadniającą można zasilać bezpośrednio z domowej instalacji wodociągowej wykorzystując dodatkowy wodomierz, co ograniczy kosztu zużycia wody, jeśli rozliczane są łącznie z kanalizacją, a w obieg zasilania niekiedy konieczna będzie wstawienie dodatkowa pompa utrzymującej wymagane ciśnienie i wydajność.
Jeśli korzystamy ze zbiorników otwartych należy dobrać odpowiednią pompę tzw. samozasysającą, z rurą ssącą i filtrem wykorzystywana głownie jako urządzenie przenośne.
Podobną pompę wykorzystamy do zasilania instalacji nawadniającej, wodę czerpiemy ze studni kręgowej lub płytkiej wierconej, gdy lustro wody nie obniża się poniżej 6 m od poziomu gruntu, przy czym należy zwrócić uwagę na jej wysokość podnoszenia (wskazane 40-50 m) przy wymaganej wydajności.
Jeśli poziom wody jest poniżej tej głębokości opuszczamy pompę głębinową, a studnia musi zapewniać odpowiednią wydajność czerpania. System nawadniania wymaga utrzymywania ciśnienia na dyszach zraszaczy na poziomie ciśnienia dynamicznego przynajmniej ok. 2 barów co trzeba brać pod uwagę przy doborze pompy z uwzględnieniem spadków ciśnienia na kolejnych zraszaczach.
Orientacyjnie można przyjąć, że pompa powinna zapewniać wydatek ok. 8-10 litrów/min na każdy zraszacz przy ciśnieniu 3,5-4,0 bary na zasilaniu do instalacji nawadniającej.
W instalacji nawadniającej nie trzeba instalować zbiornika ciśnieniowego tzw. hydrofor, gdyż pobór wody odbywa się w sposób ciągły, a załączaniem i wyłączaniem pompy steruje się ręcznie lub poprzez układ automatyczny.
Rozplanowanie instalacji nawadniającej ogród
Wygodnym sposobem zaprojektowania rozmieszczenia urządzeń nawadniających będzie sporządzenie planu ogrodu z podaniem charakterystycznych wymiarów i zaznaczeniem powierzchni wymagającej nawadniania.
Ze względu na ilość potrzebnej wody i zajmowaną powierzchnię, instalację dostosowujemy głównie do wymagań dla trawnika.
Obszar podlewania najczęściej instalowanych zraszaczy wynurzalnych ma kształt koła lub jego wycinka. Przy wstępnym projektowania można posłużyć się cyrklem przyjmując promień nawodnienia odpowiednio dla zraszaczy rotacyjnych 10 m, a dla zraszaczy statycznych 5 m.
Narysowane na planie ogrodu okręgi powinny nieznacznie na siebie zachodzić, a niewielki puste powierzchnie i tak zostaną nawodnione dzięki samoczynnej migracji wody w glebie i uzupełnione przez zraszacze statyczne na brzegach trawnika.
Większe powierzchnie do nawadniania powinny być podzielone na sekcje zawierające 3-5 zraszacz, dzięki czemu można będzie uruchamiać niezależnie różne obszary do nawadniania.
W ogrodzie instalujemy też puszki przyłączeniowe do nawadniania kropelkowego rabat, klombów i szpalerów krzewów a także podłączenia węża ogrodowego.
Urządzenia nawadniające
Tradycyjny wąż ogrodowy wyposażony z pistolet zraszający wykorzystywany jest głównie do „obsługi” pojedynczych roślin, a do nawadniania powierzchniowego wykorzystuje się zraszacze obrotowe wahliwe lub stacjonarne chowane w gruncie zraszacze wynurzeniowe, wykorzystywane głownie przy nawadnianiu trawników.
Natomiast do podlewania klombów, rabat kwiatowych |czy ogródków skalnych wykorzystuje się zraszacze liniowe w postaci elastycznego węża z odpowiednimi otworkami umożliwiającymi kropelkowe nawadnianie roślin w pobliżu korzeni.
Podstawowe wyposażenie instalacji nawadniającej duże powierzchnie trawników , stanowią zraszacze wynurzalne pracujące jako statyczne lub rotacyjne.
Dzięki samoczynnemu składaniu się do poziomu gruntu pozwalają na bezkolizyjne koszenie. Sposób ich montażu jest taki sam i zależy od lokalizacji i rodzaju końcówki przyłączeniowej.
Zasilane są gruncie, od dołu co umożliwia bezpośrednie zamocowanie na rurze wymaga jednak dość kłopotliwej regulacji podparcia odcinka rury, tak aby uzyskać zrównanie schowanego zraszacza z powierzchnia trawnika.
Łatwiejsze będzie użycie przyłączy giętkich, które są też niezbędne przy podłączaniu zraszaczy z długim tłokiem i wysokim wynurzeniem. Przed zasypaniem instalacji trzeba sprawdzić jej funkcjonowanie określając jednocześnie wydajność nawadniania w czasie np. 1 godziny poprzez pomiar ilości wody zebranej w rozstawionych naczyniach wokół zraszacza.
Ułożenie linii kroplującej nie wymaga specjalnych zabiegów - po prostu umieszcza się ją na powierzchni gruntu bezpośrednio w sąsiedztwie nawadnianych roślin i unieruchamia obejmami wciśniętymi w glebę.
Niektóre rodzaje rur kroplujących można umieszczać w gruncie , w pobliżu korzeni co zmniejsza straty parowania i oszczędza wodę. Zasilanie linii kroplującej powinno odbywać się poprzez filtr oczyszczający.
Na powierzchni układane są też cienkie rury doprowadzające wodę do kroplowników lub mikrozraszaczy. Elementy te - zależnie od instalowanego systemu - umieszcza się w rozdzielaczach bądź podłącza przelotowo bezpośrednio do rury. Potrzebny może być również reduktor ciśnienia jeśli kroplowniki wymagać będą jego obniżenia.
Urządzenia zraszające wymagają w trakcie użytkowania pewnych regulacji oraz okresowych zabiegów konserwacyjnych.
Podczas pierwszego uruchomienia regulowane są kąty nawadniania zraszaczy tak, aby strumień wody kierowany był jedynie na przeznaczona do podlewania powierzchnię. W zraszaczach można również wymienić dysze, co ma wpływ na zasięg i wydajność nawadniania.
Okresowej kontroli i czyszczenia wymagają elementy filtracyjne w zraszaczach jak i w układzie zasilania instalacji bądź poszczególnych sekcji.
Przed okresem zimowym instalację należy opróżnić z wody i przedmuchać sprężonym powietrzem. Elementy nawadniające układane na powierzchni gruntu demontuje się, a zawory pozostawia otwarte.
Sterowanie pracą instalacji
Najprostszym sposobem sterowania instalacją nawadniającą będzie ręczne uruchamianie jej przy pomocy zwykłych zaworów i załączania pompy, ale samoczynne funkcjonowanie będzie możliwe po zamontowaniu przynajmniej zegara sterującego i elektrozaworów.
Zależnie od możliwości funkcjonalnych zegara, uruchomi on całą instalację lub poszczególne sekcje o zaprogramowanych porach i wyłączy po określonym czasie.
Nawadnianie należy przeprowadzać wieczorem lub rano, a o zadziałanie systemu warto wcześniej sygnalizować np. syreną migającym światłem, co uchroni nas przed przypadkowym, niespodziewanym zmoczeniem.
Wadą takiego sterowania jest uruchamianie instalacji niezależnie od tego czy są lub były opady deszczu. W pełni automatyczne funkcjonowanie zapewni podłączenie do sterownika czujnika wilgotności gleby oraz opadów.
Pierwszy z nich zatrzyma nawadnianie, gdy gleba osiągnie założoną wilgotność lub pozwoli na nawadniania (o zaprogramowanych porach) gdy gleba wyschnie. Czujnik deszczu zablokuje z kolei nawadnianie w czasie wystąpienia naturalnych opadów.
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcia: Kärcher, IBO/DAMBAT, Wilo, FBARO, Wobet-Hydret, DAB Pumps
Komentarze