Wymiana instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej

Kiedy wymieniać rury w instalacji wodociągowej?

Rury stalowe

O tych rurach warto wiedzieć, że:

• szybciej korodują te z ciepłą niż z zimną wodą;

• najbardziej skorodowane są zwykle złączki (kolana, trójniki itp.), a nie odcinki proste. Wynika to z tego, że rury są zwykle wykonane ze stali ocynkowanej, co chroni w pewnym stopniu przed korozją, złączki zaś wytwarza się ze zwykłej (tzw. czarnej) stali;

• intensywność korozji rur zależy od jakości wody, nawet woda z dwóch położonych w pobliżu studni może być inna. Dlatego nie należy zbytnio sugerować się stanem instalacji w sąsiednich domach.

Rury z tworzyw sztucznych są chętnie wybierane ze względu na łatwość montażu i możliwość łączenia np. ze starymi rurami stalowymi fot.Wavin Ekopolstik

Rury z tworzyw sztucznych lub miedziane

Wymiany wymagają właściwie tylko wtedy, gdy w instalacji zdarzyła się awaria, co najczęściej jest następstwem niewłaściwego montażu. Kilkanaście lat temu, gdy instalacje z tworzyw były nowością, zdarzało się np., że instalatorzy zamiast specjalnych rur do ciepłej wody, stosowali te same, co do zimnej, które w wyższej temperaturze są mniej trwałe, albo też używali rur o zbyt niskiej odporności na wysokie ciśnienie. Takie rury po latach eksploatacji potrafią nawet pękać. Typową przyczyną kłopotów są też źle wykonane połączenia – gromadzi się w nich kamień i zanieczyszczenia, ograniczając przepływ, albo też pojawiają się nieszczelności.

Nawet gdy rury są w dobrym stanie, to wymiana instalacji wodociągowej i kanalizacyjnej może okazać się konieczne w związku z planami zmodernizowania łazienki. Rozbudowy instalacji może też wymagać adaptacja strychu lub piwnicy na cele mieszkalne, jeśli wydzielamy tam nową łazienkę lub kuchnię.

Nowe rury plastikowe czy miedziane?

Plastikowe rury mogą być wykonane z różnych tworzyw, każde z nich będzie dobre, jeśli zostanie przez instalatora zastosowane zgodnie z przeznaczeniem (są np. rury tylko do wody zimnej). Miedziane rury także sprawdzą się w większości sytuacji i wykonana z nich prawidłowo instalacja będzie służyć przez długie lata.

Jednak rury z tworzyw sztucznych mogą być lepszym rozwiązaniem, jeśli modernizacja instalacji jest tylko częściowa i pozostają w niej rury i inne elementy stalowe. Wynika to z tego, że stali i miedzi nie należy ze sobą bezpośrednio łączyć ze względu na nasilenie korozji w miejscu połączenia.

Ponadto jeśli woda najpierw przepływa przez rury miedziane, a następnie przez stalowe, to te ostatnie szybciej korodują. Pamiętając o tym, można bezpiecznie wykorzystać oba rodzaje rur w jednej instalacji. Wyjątkiem są instalacje ciepłej wody użytkowej, w których pracuje pompa obiegowa, bo wymusza ona krążenie wody w obiegu zamkniętym.

Rur miedzianych nie powinno się też stosować w instalacjach, w których woda ma odczyn pH mniejszy lub równy 7, bo wówczas będą narażone na nasiloną korozję, a stężenie jonów miedzi w wodzie wielokrotnie przekroczy dopuszczalne normy.

Rury prowadzone w układzie: a) trójnikowym, b) rozdzielaczowym

Układ instalacji. Stare rurociągi są najczęściej prowadzone w układzie trójnikowym. Najłatwiej przy nim pozostać, nawet jeśli poziome odcinki prowadzące od pionu biegną inną trasą.

Alternatywnym rozwiązaniem jest układ rozdzielaczowy, w którym rury ukrywane są nie w bruzdach ściennych, lecz w podłodze. Taki sposób prowadzenia rur stosuje się często nowych domach, jednak w istniejącym budynku jest dość kłopotliwy, bo wycinanie bruzd w warstwie wylewki podłogowej jest zwykle trudniejsze niż w ścianach.

Ponadto wylewka jest często zbyt cienka, by można było w niej ukryć rury (warstwa ponad rurami powinna mieć ok. 4 cm grubości, może być o 1-1,5 cm cieńsza, jeśli zastosuje się zbrojenie). Z kolei pogrubienie wylewki oznacza podniesienie poziomu podłogi, co jest dość radykalnym rozwiązaniem, powodującym np. zwiększenie obciążenia stropu.

Układanie instalacji wodociągowej jest łatwiejsze i mniej pracochłonne, jeśli rury poprowadzi się po wierzchu ścian i osłoni obudową z płyt gipsowo-kartonowych o zwiększonej odporności na wilgoć ("zielonych") - na stelażu odsuniętym o kilka centymetrów od ściany pomieszczenia.

Podobnym rozwiązaniem, ułatwiającym ukrycie rur, jest zastosowanie przyborów sanitarnych na stelażach. Są to sposoby dobre przede wszystkim do dużych łazienek, w których strata kilku centymetrów wzdłuż któregoś boku pomieszczenia będzie praktycznie niezauważalna.

Układanie rur

Wymieniając rury stalowe na plastikowe, instalator musi uwzględnić ich znacznie większą rozszerzalność cieplną, co wymaga tzw. kompensacji. Polega ona przede wszystkim na stosowaniu podpór przesuwnych, umożliwiających rurom swobodne odkształcanie się.

Rolę kompensatorów spełniają też wszelkie naturalne załamania rurociągu, a jeśli to nie wystarcza, stosuje się kompensatory (np. odcinki w kształcie litery "U"). Swobodę ruchów termicznych trzeba też zapewnić tym odcinkom rurociągów, które przechodzą przez ściany i stropy, a szczeliny wokół rur - wypełnić trwale elastycznym materiałem, np. wełną mineralną.

Warto tego dopilnować, bo instalatorom zdarza się niekiedy o tym zapomnieć. Poziome odcinki rur powinny być ułożone ze spadkiem w kierunku pionu, by w razie potrzeby można było odwodnić instalację.

Pamiętać też trzeba o izolacji cieplnej rur, zwłaszcza przechodzących przez nie-ogrzewane pomieszczenia. Nieocieplone rury z ciepłą wodą traciłyby energię zużytą na jej ogrzanie, a na rurach z zimną wykraplałaby się para wodna.

Pompy obiegowe

Jeśli w starej instalacji wodociągowej przeszkadzało nam, że trzeba było długo czekać, aż z kranu zacznie lecieć ciepła woda, to w nowej warto zastosować pompę obiegową (cyrkulacyjną) ciepłej wody użytkowej. Kiedy woda w rurach się wychłodzi, to zostanie ponownie skierowana do kotła, który ją podgrzeje. W instalacji trzeba wtedy zamontować choćby niewielki zasobnik c.w.u. (może być nawet zintegrowany z kotłem dwufunkcyjnym).

Jeśli łazienka i kuchnia są blisko kotłowni, a na ciepłą wodę trzeba zbyt długo czekać jedynie w odległym od niej wc z umywalką lub w rzadko używanym pomieszczeniu gospodarczym, nie warto z tego powodu montować pompy cyrkulacyjnej: zamiast tego lepiej zastosować tam niewielki elektryczny ogrzewacz przepływowy.

Gdy ciepłej wody w tym oddalonym od kotłowni pomieszczeniu zużywamy bardzo niewiele, będzie to bardziej uzasadnione ekonomicznie rozwiązanie. Wydajność i moc pompy obiegowej dostosowuje się nie do niezbędnej wysokości podnoszenia (tak dobiera się pompy do zestawów hydroforowych), lecz do występujących w instalacji oporów przepływu (wystarcza do tego mniejsza moc).

Warto, by pompa współpracowała z programatorem czasowym, bo stałe utrzymywanie wysokiej temperatury wody w rurach nie ma sensu, gdy np. wszyscy domownicy śpią. Nie musi to być wcale programator zintegrowany z pompą: tańszy będzie zwykły programator
umieszczony w gnieździe wtyczkowym.

Zawory

Zawory powinny znaleźć się przed każdym przyborem sanitarnym, by można było odciąć od niego dopływ wody, a reszta instalacji pracowała normalnie. Dzięki temu, jeśli zechcemy go kiedyś wymienić lub się zepsuje, nie będzie to wielkim problemem.

Główne zawory odcinające są też niezbędne na początku instalacji. Warto również założyć zawory przed i za każdym filtrem, choćby tylko mechanicznym, który powinien być w każdej instalacji - jego wymiana nie wymaga wówczas odwadniania rur.

Obecnie we wszystkich nowych instalacjach montuje się też zawór przeciwskażeniowy, zapobiegający cofnięciu się wody z instalacji domowej do wodociągu (lub hydroforu) w razie zaniku ciśnienia. Warto założyć go także w modernizowanej instalacji.

Kiedy wymieniać rury w instalacji kanalizacyjnej?

Stare rury kanalizacyjne, zwłaszcza żeliwne, często są bardzo skorodowane i w każdej chwili grożą przeciekiem. Podejścia do przyborów i syfony są często w gorszym stanie niż piony, choć ich stan trudniej zbadać. Ich kondycję powinien ocenić instalator - jeśli jest zła, trzeba zdecydować się na wymianę.

Jeśli natomiast instalacja kanalizacyjna jest stosunkowo nowa i wykonano ją z rur plastikowych, to raczej nie ma potrzeby wymiany pionów. Wymiany oraz ewentualnie poprowadzenia inną trasą mogą wymagać zaś podejścia do przyborów - jeśli zmieniamy ich lokalizację albo rury są nieprawidłowo ułożone i ścieki źle spływają.

Nowe instalacje - z tworzywa

Nowe instalacje wykonuje się zwykle z rur z polichlorku winylu (PVC) lub polipropylenu (PP). Jeśli szczególnie zależy nam na wytłumieniu odgłosu spływania ścieków, można zastosować specjalne rury niskoszumowe (są one jednak drogie) lub też osłonić piony tłumiącą dźwięki wełną mineralną. Warto wiedzieć, że piony z rur plastikowych są zdecydowanie bardziej hałaśliwe od żeliwnych, jednak zwykle nie jest to problemem.

Budowa instalacji

Nowe piony kanalizacyjne najczęściej prowadzi się w miejscu starych - inaczej trzeba by przekuwać nowe otwory w stropach. Podczas wymiany instalacji warto dopilnować, by hydraulik wykonał podejścia do przyborów zgodnie z podanymi niżej zasadami, od tego bowiem zależy, czy ścieki z wanny, umywalki czy wc będą spływać bez przeszkód.

Owe podejścia do przyborów powinny spełniać następujące wymagania:

• spadek w kierunku pionu - nie mniejszy niż 3% (3 cm na 1 metr długości);
• średnica - dostosowana do rodzaju przyboru (tab. 1), ale zaleca się jej zwiększenie, gdy na trasie podejścia są więcej niż trzy załamania.

Wpusty podłogowe to znakomite rozwiązanie zarówno w łazienkach jak i garażach czy na tarasach. Jednak ich wykonanie w istniejącym domu może być kłopotliwe fot. Kessel

Uwaga!

Rury większej średnicy zapewniają lepszy spływ ścieków i rzadziej się zatykają, ale im są grubsze, tym trudniej je ukryć. Jednak warto powiększyć średnicę podejścia do umywalki z 40 do 50 mm - nie utrudnia to wykonania, a poprawia spływ ścieków. Jeśli do jednego podejścia przyłącza się kilka przyborów, to trzeba uwzględnić większy przepływ ścieków, jednak w domach jednorodzinnych zwykle nie jest konieczne stosowanie podejść o średnicy większej niż 70 mm.

Uwaga!

Misek ustępowych nie przyłącza się do jednego podejścia razem z innymi przyborami. Podejścia ukrywa się zwykle w bruzdach ściennych i osłania warstwą tynku na siatce lub płytami gipsowo-kartonowymi na stelażu, ale jeśli zechcemy ukryć rurę średnicy 100 mm, to ścianka instalacyjna będzie zabierać pas szerokości kilkunastu centymetrów, trzeba więc to dobrze przemyśleć.

Podobnie jak w instalacji wodociągowej, uchwyty mocujące rury powinny umożliwiać ich ruchy termiczne. Takie uchwyty rozmieszcza się w odstępach 50–80 cm, a w pobliżu samych przyborów stosuje uchwyty stałe. Warto zwracać uwagę, czy instalator nie ułatwia sobie pracy, stosując pochopnie zbyt wiele złączek, a tym bardziej giętkich rur karbowanych (tzw. harmonijek). O ile połączenie taką rurą miski ustępowej z pionem zwykle funkcjonuje dobrze, bo rura ma dużą średnicę i gromadzące się osady nie są w stanie jej zatkać, to rura średnicy 40 mm prowadząca od umywalki może być ciągle zapchana.

opr.: Jarosław Antkiewicz
zdjęcie wprowadzające: Pipelife