Rodzaje grzejników i ich charakterystyka

Grzejniki członowe żeliwne

Niektórzy uważają je za nienowoczesne, może dlatego, że niegrzeszące urodą "kaloryfery" z żeliwa były kiedyś niemal wszechobecne. Jednak współczesne "żeliwiaki" mają różne kształty i kolory, i są naprawdę eleganckie. Co ważne, ze wszystkich rodzajów grzejników to właśnie one najlepiej komponują się ze stylowymi wnętrzami i meblami.

Pewną niedogodność stanowi zwykle chropowatość powierzchni zewnętrznej, która nieco utrudnia ich czyszczenie. Popularne modele członowe można kupić w cenie od 40 zł za człon, ale w przypadku niektórych wyrobów o dekoracyjnym charakterze nietrudno o przekroczenie tysiąca złotych za względnie niewielki grzejnik.

Współcześnie produkowane grzejniki z żeliwa mają rozmaite kształty i kolory i doskonale pasują do eleganckich wnętrz. Bardzo dobrze współpracują i z kotłami na paliwo stałe, i z nowoczesnymi urządzeniami grzewczymi (fot. Klimosz Viadrus).

Charakterystyka techniczna: cechuje je duża pojemność wodna i cieplna (wolno się nagrzewają, ale też długo oddają ciepło) oraz małe opory przepływu, co sprawia, że dobrze spisują się w instalacjach z obiegiem grawitacyjnym (działających bez pompy obiegowej), a w instalacjach pompowych są zazwyczaj bezszmerowe.

Wielką ich zaletą jest duża odporność na korozję (nie ma problemu ze współpracą z każdym rodzajem instalacji) i generalnie wysoka trwałość. Wśród wad wymienia się na ogół dużą masę, z której wynika konieczność montażu na solidnych ścianach (z drugiej jednak strony grzejniki przeważnie montuje się na ścianach zewnętrznych, których przecież nie wykonuje się z płyt gipsowo-kartonowych) bądź stawia na podłodze.

Dobra współpraca z kotłami na paliwo stałe (ze względu na dużą akumulację ciepła) i instalacjami grawitacyjnymi powoduje, że często kojarzone są jako przeznaczone właśnie do instalacji starego typu.

Tymczasem to nieprawda - grzejniki żeliwne, szczególnie nowej konstrukcji, o nieco zredukowanej pojemności cieplnej, bardzo dobrze współpracują również z nowoczesnymi urządzeniami grzewczymi, np. gazowymi kotłami kondensacyjnymi. Automatyka sterująca instalacją grzewczą musi jednak pozwalać na wprowadzenie parametrów opisujących bezwładność instalacji (wysoce wskazany jest regulator pogodowy). Ze względu na znaczny udział promieniowania w przekazywaniu ciepła do pomieszczenia zapewniają miły komfort cieplny.

Grzejniki członowe aluminiowe

Wykonuje się je ze stopów zawierających, oprócz aluminium, także m.in. krzem i miedź. Podobnie jak tradycyjne "żeliwiaki", mają (zwykle) budowę członową (segmentową), co oznacza, że dodając lub odejmując "żeberka", można dość precyzyjnie regulować moc każdego grzejnika (to ważne, bo w razie potrzeby pozwala na korygowanie mocy nawet po kilku latach od wykonania instalacji).

Grzejniki członowe z aluminium zastępują często stare grzejniki żeliwne, ponieważ ich przyłączenie nie wymaga przeróbek istniejącej instalacji. Przy określonych rozmiarach podobna jest również moc grzewcza jednych i drugich (fot. Solar).

Znakomicie nadają się do zastępowania starych grzejników żeliwnych w przypadku modernizacji instalacji, bowiem odpowiadają im pod względem wielkości i mocy, ponadto nadają się do instalacji grawitacyjnych oraz otwartych. Ze względu na dużą przewodność cieplną aluminium i umiarkowaną pojemność wodną, grzejniki tego rodzaju dość szybko się nagrzewają, co ułatwia sterowanie pracą instalacji grzewczej.

Inne zalety to niewielka masa oraz gładkość powierzchni zewnętrznej, sprzyjająca utrzymaniu grzejników w czystości. Generalnie, są też odporne na korozję, choć z jednym zastrzeżeniem: nie powinno się ich stosować w instalacjach wykonanych z miedzi. Jeśli współistnienia miedzi i aluminium nie da się uniknąć, należy wykorzystywać inhibitory korozji, a w miejscach połączenia grzejnika z kształtkami z miedzi (i mosiądzu) umieszczać dielektryczne przekładki.

Dopuszcza się, by z grzejnikami aluminiowymi pracowały w jednej instalacji stalowe, ale tych drugich powinno być jak najmniej (w praktyce np. tylko grzejnik łazienkowy).

Wadą grzejników aluminiowych jest raczej niewielka odporność na uszkodzenia mechaniczne, wymagająca zachowania ostrożności podczas montażu (łatwo o ukruszenie fragmentu "żeberka"). W zależności od marki i wykończenia zapłacić trzeba od 40 do ponad 100 zł za jeden człon o mocy 70-100 W.

Grzejniki stalowe

Niegdyś dość popularne były członowe grzejniki ze stali, górujące nad żeliwnymi lekkością i szybkością nagrzewania. Są one nadal dostępne (od ok. 700 zł za model o mocy 700 W), jednak obecnie o wiele bardziej rozpowszechnione są stalowe grzejniki płytowe (od 300 zł za modele o mocy 700 W).

Oprócz najpopularniejszych modeli płytowych, bardzo często montuje się dekoracyjne grzejniki ze stali, których wybór jest naprawdę ogromny (fot. Enix).

Wykonuje się je poprzez zgrzanie ze sobą arkuszy blachy stalowej ukształtowanych tak, że powstają między nimi kanały pozwalające na przepływ wody. Do płyt (jednej, dwóch lub trzech) mogą być przymocowane elementy konwekcyjne zwiększające powierzchnię wymiany ciepła grzejnika (zatem i udział ciepła przekazywanego przez konwekcję, a nie promieniowanie).

Grzejniki płytowe mają małą pojemność wodną (kilkakrotnie mniejszą niż żeliwne), więc szybko się nagrzewają i reagują na zmiany zapotrzebowania na ciepło, co korzystnie wpływa na możliwość precyzyjnego sterowania pracą instalacji grzewczej. Znaczny jest zwykle udział ciepła przekazywanego przez promieniowanie. Są estetyczne i lekkie.

Nie nadają się do instalacji grawitacyjnych ze względu na dosyć duże opory hydrauliczne. Nie powinno się ich również montować w instalacjach otwartych, w których woda grzewcza ma kontakt z powietrzem, bowiem korozyjne działanie tlenu zdecydowanie negatywnie wpływa na trwałość grzejników ze stali.

Ze stali wykonuje także grzejniki łazienkowe oraz dekoracyjne grzejniki pokojowe (kreatywność producentów tych ostatnich jest naprawdę zdumiewająca, podobnie jak i rozpiętość cen). O przeznaczeniu grzejników łazienkowych mówi już sama nazwa. Zazwyczaj mają stosunkowo niewielką efektywność, lecz jako uzupełnienie zakładanego często w łazience ogrzewania podłogowego sprawdzają się wystarczająco dobrze.

Służą też do suszenia garderoby i ręczników, często więc wyposaża się je w grzałkę elektryczną (od ok. 150 zł), pozwalającą na korzystanie z tego udogodnienia również poza sezonem grzewczym. Grzejniki łazienkowe oferowane są w różnych kształtach i kolorach, o wyborze konkretnego modelu decyduje na ogół nie moc grzewcza, ale po prostu ilość dostępnego miejsca. Ceny: od 400 zł za model o mocy 700 W.

Grzejniki konwektorowe

Konwektory składają się z obudowy, która nie pełni funkcji grzewczej, a jedynie osłonową. W niej znajdują się rury wyposażone w aluminiowe lub miedziane ożebrowanie (lamelle). Z technicznego punktu widzenia od pozostałych grzejników różni je to, że ciepło do pomieszczenia przekazują niemal w całości (80-95%) poprzez konwekcję (obudowa jest co najwyżej letnia).

Konwektory mogą być bardzo niskie, co pozwala na montowanie ich pod dużymi oknami, ławkami itp. (fot. Verano).

Przepływ powietrza może być przy tym grawitacyjny (naturalny) bądź wymuszony wentylatorem. W tym drugim przypadku, po zasileniu zimną wodą mogą służyć również do wychładzania pomieszczeń, co wykorzystuje się przede wszystkim w systemach grzewczo-chłodzących opartych na pompie ciepła. Zresztą, generalnie, to właśnie grzejniki konwektorowe są jedynym rozsądnym wyborem w razie chęci montażu pompy ciepła w budynku pozbawionym ogrzewania płaszczyznowego.

Konwektory cechują: mała masa i pojemność wodna, krótki czas nagrzewania, niewielkie rozmiary (z zastrzeżeniem) i efektywne działanie grzejników o bardzo małej wysokości (od kilkunastu cm), co pozwala na montowanie ich nawet w kanałach w podłodze. Świetnie spisują się w nowoczesnych instalacjach zamkniętych z pompą obiegową i automatyką regulacyjną (choćby tylko pokojową). Wśród wad grzejników tego rodzaju wymienia się skłonność do unoszenia kurzu (ze względu na intensywny ruch powietrza) i dość trudne czyszczenie.

Niemal zupełny brak wypromieniowania ciepła jest przez niektóre osoby odbierany jako niekorzystny. Tym niemniej grzejniki konwektorowe znakomicie sprawdzają się jako uzupełnienie systemu ogrzewania podłogowego (bo duża szybkość nagrzewania zrekompensuje bezwładność podłogówki), w pomieszczeniach ogrzewanych tylko w określonych godzinach (np. sklep) oraz tam, gdzie duże okna nie pozwalają na montaż innych grzejników, niż bardzo niskie albo kanałowe. Ceny zaczynają się od 300 zł za niewielki grzejnik i są bardzo zróżnicowane, zależą przede wszystkim od użytego materiału i wykończenia.

Grzejniki kanałowe

Są szczególnym rodzajem grzejników konwektorowych, który bardzo szybko zyskuje na popularności. Podobnie jak "zwykłe" konwektory, cechuje je mała pojemność cieplna, więc w sensie grzewczym mają właściwie identyczne zalety i wady. Błyskawicznie się nagrzewają, co pozwala na precyzyjne sterowanie temperaturą i jest ogromnym atutem w przypadku montażu w pomieszczeniach, w których wysoki poziom komfortu cieplnego potrzebny jest jedynie przez kilka godzin w ciągu dobry.

Grzejniki kanałowe bardzo dobrze chronią przed napływem zimnego powietrza z tarasów, balkonów, wiatrołapów itp. i skutecznie eliminują efekt chłodu w pobliżu okien tarasowych (fot. Verano).

Łatwo jednak wskazać dodatkowe atuty, wynikające z montażu grzejników kanałowych poniżej powierzchni podłogi: nie zajmują miejsca na ścianach, a odpowiednie ich rozmieszczenie pozwala podzielić ogrzewaną przestrzeń podobnie jak kurtynami powietrznymi. Sprawdzają się też znakomicie w sytuacjach, w których - oprócz ogrzania obiektu - konieczne jest stałe utrzymanie dobrej widoczności przez szyby wystawowe (sklepy).

Kiedyś w domach prywatnych montowane były rzadko, ale dziś stosowane są coraz częściej, głównie ze względu na to, że bardzo skutecznie chronią przed napływem zimnego powietrza z tarasów, balkonów, wiatrołapów itp. i eliminują efekt chłodu w pobliżu okien tarasowych (z czym ogrzewanie podłogowe radzi sobie raczej słabo).

Grzejnik kanałowy nie zakłóca funkcjonalności wnętrza - jedynym widocznym elementem jest przeważnie elegancka kratka wkomponowana w podłogę, pod którą umieszczony jest element grzewczy. Wykończenie podłogi może być przy tym (w odróżnieniu od podłogówki, która wymaga materiałów o odpowiedniej przewodności cieplnej) całkowicie dowolne, może to być np. tradycyjny parkiet. Z drewna można wykonać także i same kratki maskujące.

Montaż grzejników kanałowych wymaga starannego rozplanowania i przygotowania otworów, w których zamontuje się tzw. wanny z grzejnikami, już podczas pierwszego etapu prac budowlanych. W szczególności, w domach niepodpiwniczonych, należy zadbać o staranną izolację termiczną tych otworów. Wykonuje się je podczas zalewania jastrychu, a same wanny i grzejniki instaluje zwykle dopiero bezpośrednio przed pracami posadzkarskimi.

Wybierając grzejnik kanałowy, warto dołożyć starań, by jego czyszczenie nie było kłopotliwe. Bardzo pożądane są giętkie przewody przyłączeniowe, które umożliwiają łatwe odchylenie wymiennika i odkurzenie dna wanny. W modelach z wentylatorem (klimakonwektory kanałowe) duże znaczenie ma łatwy demontaż dmuchawy. Za markowy grzejnik o mocy ok. 700 W trzeba zapłacić od 750 zł wzwyż.

Adam Jamiołkowski
Film: Purmo