2022-10-03 12:39:40 
Dobór osprzętu pod względem funkcjonalnym
Oprócz przeznaczenia do określonych zadań montowanego osprzętu, decydujący wpływ na jego wybór ma sposób prowadzenia przewodów instalacji elektrycznej, który może przebiegać podtynkowo lub nawierzchniowo, np. w korytkach instalacyjnych. Kolejny krok to ustalenie lokalizacji i integracji różnych rodzajów osprzęty zależnie od jego roli użytkowej.
Jako ogólne wytyczne określające rozmieszczenia osprzętu przyjmuje się:
- standardowa wysokość umieszczenia wyłączników oświetlenia od poziomu wykończonej podłogi wynosi 140 cm, ale coraz częściej instaluje się je na wysokości 90 cm, co pozwala dosięgnąć do nich małym dzieciom i nie wymaga podnoszenia ręki przy załączaniu przez osoby dorosłe.
- włącznik oświetlenia (z wyjątkiem łazienki) umieszczamy w jego wnętrzu, przy drzwiach od strony klamki. Trzeba więc zwrócić uwagę na kierunek otwierania drzwi.
- na schodach, korytarzach i garażu należy przewidzieć załączanie światła przynajmniej z dwóch miejsc.
- gniazda wtykowe rozmieszczamy na wysokości ok. 30 cm od podłogi w pokojach i 1,2 m w kuchni, łazience.
- w pomieszczeniach mieszkalnych liczbę gniazd i ich rozmieszczenie dostosowujemy do planowanego ustawienia mebli i odbiorników, przy czym jedno gniazdo powinno przypadać na 4-5 m2 W miejscu zgrupowania większej liczby urządzeń (zestawy audio-video, komputery) nie ma sensu dostosowywanie liczby gniazd do liczby odbiorników. Do ich zasilania wykorzystamy listwę wielogniazdową z wyłącznikiem. co umożliwi też wygodne odłączenie całego zestawu na czas dłuższej nieobecności.
- w kuchni powinniśmy zainstalować gniazda do podłączenia lodówki, zmywarki, okapu nadkuchennego, piekarnika i ewentualnie kuchni elektrycznej, a także kilka gniazd nad blatem kuchennym.
- w łazience wszelkie gniazda i wyłączniki można umieszczać w odległości nie mniejszej niż 0,6 m od obrysu wanny lub brodzika.
Ponadto trzeba zdecydować czy poszczególne elementy osprzętu będą instalowane pojedynczo czy też w formie zespolonej, co wymaga odpowiedniego przygotowania do ich zamontowania i doboru wielosekcyjnych puszek instalacyjnych.
Kiedy i jak montować osprzęt elektroinstalacyjny?
Ostateczny montaż gniazd i łączników przeprowadza się zawsze po całkowitym wykończeniu ścian i sufitów, a prace ograniczają się wtedy do podłączenia przewodów i zamocowania oprawy i ramki. Natomiast prace instalacyjne musimy zacząć już na etapie rozprowadzenia przewodów elektrycznych, doprowadzając je do wyznaczonych punktów.
Zależnie od sposobu umieszczenia przewodów, rodzaju podłoża oraz typu osprzętu prace przebiegają następująco:
- w ścianach murowanych z przewodami umieszczonymi podtynkowo w rurkach i bruzdach instalacyjnych, należy w miejscach przeznaczonych pod rozgałęzienia instalacji i osadzenia osprzętu umieścić wstępnie puszki instalacyjne. Podczas tynkowania osadzane są one na stałe, a przewody wprowadza się później.
Puszka instalacyjna do montażu osprzętu z widocznymi trzema przewodami. fot. Legrand
- w ścianach murowanych z przewodami umieszczonymi wtynkowo po ich rozprowadzeniu, w miejscach zamontowania osprzętu wierci się otwory pod puszki i wstępnie zamocowuje z wprowadzeniem do nich przewodów.
- w przypadku planowania zainstalowania osprzętu na ściankach pokrytych, np. płytkami ceramicznymi, otwory w pokryciu wierci się po jego wykończeniu, układając uprzednio „ślepe” rurki instalacyjne dochodzące do miejsca wstępnie przewidywanej lokalizacji osprzętu. Pozwala to na estetyczne osadzenie, np. gniazdka pośrodku płytki ceramicznej, a przewód przeciąga się do najbliższej puszki rozgałęźnej, wykorzystując do tego umieszczony w rurce, np. drut pilotujący.
- w ściankach szkieletowych przewody instalacyjne rozkłada się równocześnie z montażem płyt pokryciowych, a ich wyprowadzenia przeprowadza się przez wstępnie wykonane niewielkie otwory w sąsiedztwie lokalizacji osprzętu.
- w instalacjach natynkowych wykorzystuje się przeznaczony do tego osprzęt, co nie wymaga specjalnego przygotowania jego osadzenia - z reguły mocowanie odbywa się bezpośrednio do podłoża za pomocą np. kołków montażowych.
Osprzęt pojedynczy czy zespolony?
Asortyment obecnie produkowanego osprzętu pozwala na łączenie kilku elementów w jeden zespół, co jest dobrym rozwiązaniem estetycznym i wygodnym w użytkowaniu. W jednym pionowym bądź poziomym układzie połączonym wspólną ramką możemy zamontować nawet 6 jednostek osprzętu o tym samym wzornictwie, ale różnych funkcjach.
Będzie to szczególnie przydatne w miejscach, gdzie spotyka się kilka instalacji domowych, np. przy komputerze czy kinie domowym, co wymaga podłączenia odbiorników do różnych rodzajów gniazd. Należy jednak unikać wielu jednakowych gniazd czy łączników w jednej multiobudowie, gdyż np. zespolenie licznych łączników utrudnia rozeznanie, który do czego służy.
Praktycznie można przyjąć, że trzy jednakowe elementy osprzętu zespolone w jednej obudowie powinny całkowicie zadowolić przyszłego użytkownika. Osprzęt zespolony można montować w przystosowanych do tego w puszkach podtynkowych, jak i do ścian gipsowo-kartonowych, a nawet na listwach instalacyjnych.
Również w przypadku zdecydowania się na założenie ponad standardowego osprzętu, warto sprawdzić, jakie wymagania powinny spełniać puszki przystosowane do jego założenia, gdyż niektóre urządzenia wymagają, np. głębszych puszek.
Niekiedy również standardowy osprzęt określonej linii wzorniczej powinien być montowany w dedykowanych dla niego puszkach, co zapewni stabilne jego zamocowanie.
Producenci osprzętu elektroinstalacyjnego oferują niezwykle bogaty asortyment wyrobów pełniących różnorodne funkcje w domowej instalacji elektrycznej. Najczęściej grupowane są one w serie o ujednoliconym wzornictwie, co pozwala wyposażyć dom w osprzęt instalacji elektrycznej o jednakowej kolorystyce i formie.
Przy jego wyborze trzeba też zwrócić uwagę na wymaganą kompletację produktu - niektóre sprzedawane są w zestawieniu gotowym do montażu natomiast inne kupujemy oddzielnie - np. mechanizm i dostosowaną do niego ramkę czy zaczepy montażowe.
Łączniki instalacyjne występują w kilku wariantach zależnie od pełnionej funkcji elektrycznej. Mogą być wyposażone w podświetlającą neonówkę, co ułatwia odnalezienie wyłącznika w ciemnościach.
Najczęściej instalowane są wyłączniki pojedyncze bądź podwójne tzw. świecznikowe służące do załączania pojedynczego oświetlenia lub zespołu lamp. Przy ich pomocy można sterować określonym oświetleniem tylko z jednego miejsca i dlatego montowane są przy wejściu do poszczególnych pomieszczeń.
W przypadku, gdy chcemy zapalać lampy z kilku miejsc, np. przy wejściu do domu czy na klatce schodowej wybieramy wyłączniki schodowe lub dodatkowo wyłączniki krzyżowe, gdy sterowanie będzie odbywać się z więcej niż dwóch punktów.
Można też zastąpić takie łączniki przyciskami sterującymi przekaźnikiem bistabilnym umieszczonym, np. rozdzielnicy głównej lub puszcze rozgałęźnej, co upraszcza układ przewodów i pozwala na zamontowanie nieograniczonej liczby punktów sterowania.
Gniazda sieciowe dostępne są w kilku odmianach różniących się sposobem zamocowania stopniem ochronności przed wnikaniem wody, dodatkowym stykiem oraz liczbą możliwych do włożenia wtyczek.
Nie powinniśmy wybierać gniazd osadzanych jedynie na zaczepy, gdyż z czasem mocowanie takie ulega obluzowaniu i mechanizm wychodzi razem z wtyczką.
W miejscach narażonych na rozbryzgi wody (łazienka, prania, na zewnątrz budynku) należy instalować gniazda o stopniu ochrony IP 44 (tzw. gniazda bryzgoszczelne) obowiązkowo podłączane do obwody zabezpieczonego wyłącznikiem różnicowo-prądowym.
Osprzęt dodatkowy pozwala na rozszerzenie możliwości sterowania instalacja elektryczną i współpracujących z nią urządzeń i z reguły przystosowany jest do zamontowania w standardowych puszkach elektroinstalacyjnych.
Może on pełnić różnorodne funkcje sterujące, kontrolne czy zabezpieczające, jak też umożliwiać podłączenie do wewnętrznej sieci telefonicznej, internetowej, alarmowej czy antenowej, zapewniając jednocześnie jednolitość wzornictwa z resztą osprzętu, co jest szczególnie istotne przy montażu we wspólnej obudowie.
W puszkach instalacyjnych możemy zamontować ściemniacze oświetlenia, a obsługę rolet czy markiz umożliwiają sterowniki podtynkowe zamontowane w wygodnym miejscu na ścianie pokoju.
Również termostat sterujący pracą ogrzewania czy programator nastawionej temperatury można będzie umieścić w podtynkowej puszce.
W gniazdach zasilających szczególnie wrażliwe na uszkodzenia odbiorniki montowane są ochronniki przeciw-przepięciowe bądź lokalne wyłączniki nadprądowe i różnicowo-prądowe, które chronią pojedyncze gniazdo wtykowe niezależnie o zabezpieczeń zamontowanych w obwodzie zasilającym.
Zamontowanie zintegrowanych z gniazdami sieciowymi wielowtykowych gniazd do instalacji antenowej (np. antena naziemna, satelitarna i radio) czy internetowej upraszcza podłączenie odbiorników i zapewnia dobrą jakość przesyłanego sygnału
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcia: Ospel, Legrand, Karlik Elektrotechnik
Komentarze