Jak unowocześnić instalację elektryczną?

Modernizacja instalacji 

Instalacje zakładane kilkanaście czy nawet kilkadziesiąt lat temu wymagają często modernizacji, aby przystosować je do nowych warunków użytkowania. Zakres prac zależeć będzie od jej stanu i planowanej rozbudowy. Najłatwiejsza do przeprowadzenia będzie modernizacja kosmetyczna ograniczona do wymiany osprzętu elektrycznego, czyli gniazd i wyłączników na ładniejsze i bardziej funkcjonalne.

Możemy też unowocześnić rozdzielnicę instalując nową tablicą z aparaturą modułową. Bardziej pracochłonna będzie rozbudowa instalacji o nowe obwody gdy np. zamontowaliśmy elektryczne podgrzewacze przepływowe, zamieniliśmy kuchenkę na indukcyjną czy też wtedy, gdy trzeba utworzyć nową instalację elektryczną na adaptowanym poddaszu.

Współczesne rozdzielnice przystosowane są do montażu tzw. osprzętu modułowego. Fot. Hager (Berker)

Wybór osprzętu

Producenci osprzętu elektroinstalacyjnego oferują niezwykle bogaty asortyment wyrobów, pełniących różnorodne funkcje w domowej instalacji elektrycznej. Najczęściej łączone są one w serie o ujednoliconym wzornictwie, co pozwala wyposażyć dom we wszystkie widoczne elementy wyposażenia instalacji elektrycznej w jednakowej kolorystyce i formie.

Osprzęt podstawowy, czyli wyłączniki oświetlenia i gniazda wtykowe oferowane są w różnych standardach wykończenia, a popularne modele można kupić już za kilka-kilkanaście złotych.  Znacznie droższe będą produkty o ekskluzywnym wzornictwie i wykonane z wykorzystaniem naturalnych materiałów np. drewna czy kamienia. Przy wyborze i zakupie trzeba też zwrócić uwagę na kompletację produktu, niektóre sprzedawane są w zestawieniu gotowym do montażu natomiast inne kupujemy oddzielnie, np. mechanizm i dostosowana do niego ramka, czy zaczepy montażowe.

Wyłączniki instalacyjne występują w kilku wariantach zależnie od pełnionej funkcji elektrycznej. Mogą być wyposażone w podświetlaną neonówkę, co ułatwia odnalezienie wyłącznika w ciemnościach. Najczęściej instalowane są wyłączniki pojedyncze bądź podwójne tzw. świecznikowe służące do załączania pojedynczego oświetlenia lub jego części w zespole lamp.

Przy ich pomocy można sterować oświetleniem tylko z jednego miejsca i dlatego montowane są przy wejściu do poszczególnych pomieszczeń. W przypadku, gdy chcemy zapalać lampy z kilku miejsc np. przy wejściu do domu czy na klatce schodowej, wybieramy wyłączniki schodowe lub dodatkowo wyłączniki krzyżowe, gdy sterowanie będzie odbywać się z więcej niż dwóch punktów. Można też zastąpić takie wyłączniki, przyciskami sterującymi przekaźnikiem umieszczonym np. w rozdzielnicy głównej, co upraszcza układ przewodów i pozwala na zamontowanie nieograniczonej liczby punktów sterowania.

Wyłącznik światła z podświetlaną ramką. Fot. LIVOLO Polska 

Gniazdka wtykowe dostępne są w kilku odmianach różniących się sposobem zamocowania, stopniem ochronności przed wnikaniem wody, dodatkowym stykiem oraz liczbą możliwych do włożenia wtyczek. Nie powinniśmy wybierać gniazd osadzanych jedynie na zaczepy, gdyż z czasem mocowanie takie ulega obluzowaniu i mechanizm „wychodzi” razem z wtyczką.

Gniazda do mocowania niezależnego produkowane są również jako podwójne, natomiast przeznaczone do montażu zespolonego jako pojedyncze. Obie wersje mogą mieć styk ochronny wymagany przy instalowaniu w pomieszczeniach o podwyższonym zagrożeniu porażeniem prądem, który łączy się z przewodem ochronnym PE instalacji. W miejscach narażonych na rozbryzgi wody (łazienka, pralnia, na zewnątrz budynku) należy instalować gniazda o stopniu ochrony IP 44 (tzw. gniazda bryzgoszczelne).

Gniazdka wtykowe z jednej linii stylistycznej. Fot. LIVOLO Polska 

Dodatkowy osprzęt elektryczny

Na istotne rozszerzenie możliwości sterowania instalacją elektryczną i współpracujących z nią urządzeń, pozwala kilka rodzajów osprzętu specjalnie przystosowanego do zamontowania w standardowych puszkach elektroinstalacyjnych.

Może on pełnić różnorodne funkcje sterujące, kontrolne czy zabezpieczające jak też umożliwiać podłączenie do wewnętrznej sieci telefonicznej, internetowej, alarmowej czy antenowej, zapewniając jednocześnie jednolitość wzornictwa z resztą osprzętu, co jest szczególnie istotne przy montażu we wspólnej obudowie.

Z urządzeń sterujących, możemy zamontować ściemniacze oświetlenia przy czym należy zwrócić uwagę na dostosowanie ich działania do rodzaju źródeł światła. Obsługę rolet czy markiz umożliwiają sterowniki podtynkowe, zamontowane w wygodnym miejscu na ścianie pokoju. Również termostat sterujący pracą ogrzewania czy programator temperatury, można będzie umieścić w podtynkowej puszce.

Ściemniacze oświetlenia dostosują poziom światła w pomieszczeniu. Fot. Ospel

W gniazdach zasilających w szczególnie wrażliwe na uszkodzenia odbiorniki, montowane są ochronniki przeciwprzepięciowe, które chronią pojedyncze gniazdo wtykowe niezależnie od zabezpieczeń zamontowanych w obwodzie zasilającym.

W przypadku rozprowadzenia w domu innych instalacji niż elektryczna, wymagane będzie zapewnienie możliwości podłączenia do nich współpracujących urządzeń. Zamontowanie zintegrowanych z gniazdami sieciowymi wielowtykowych gniazd do instalacji antenowej (np. antena naziemna, satelitarna i radio) czy internetowej, upraszcza podłączenie odbiorników i zapewnia dobrą jakość przesyłanego sygnału.

Wymiana gniazdka i włącznika

Bardzo ważne, żeby przed rozpoczęciem pracy pamiętać o wyłączeniu zasilania i sprawdzeniu próbnikiem obecności napięcia. Zależnie od rodzaju i stanu puszek instalacyjnych oraz przewidzianych do zamontowania modeli osprzętu ich wymiana ograniczy się do odkręcenia i odpięcia przewodów, bądź wymagać będzie także wstawienia nowej puszki.

Rozbudowa instalacji elektrycznej. Fot. forum budujemydom.pl - mhtyl 

Na uszkodzenia narażone są szczególnie puszki gniazdek przystosowanych do mocowania tylko „na pazurki” i przy montowaniu nowego osprzętu warto je wymienić. Wymiana jest dość prosta, wystarczy bowiem rozciąć starą puszkę i wyciągnąć ją zwracając uwagę, aby nie uszkodzić izolacji przewodów. Po niewielkim powiększeniu otworu w murze nową puszkę osadzamy na zaprawie gipsowej, jednocześnie poziomując pozycję wkrętów do zamocowania wyłącznika czy gniazda.

Można też pokusić się o zamontowanie gniazd zespolonych, ale wymaga to odpowiedniego rozkucia otworu w ścianie, co umożliwi istniejącym przewodom zasilenie 3-4 gniazd. Przy doborze puszek instalacyjnych warto zdecydować o montażu wersji wyposażonych we wkręty mocujące osprzęt. Zapewnia to lepsze zamocowanie, zwłaszcza gniazd narażonych na siły wyrywające. Istotny wpływ na estetykę zamontowanego osprzętu ma prawidłowe osadzenie puszek.

Nie mogą być one zamontowane zbyt płytko ani za głęboko, a wkręty mocujące mechanizm osprzętu nie powinny być ustawione wzdłuż linii poziomej. Szczególnie ważne jest idealnie równe osadzenie puszek zespolonych, gdyż nie ma możliwości późniejszej korekty zamocowania osprzętu, a źle zamontowane puszki spowodują krzywe ustawienie całego zestawu.

Przy osadzaniu puszek w płytach gipsowo-kartonowych do wywiercenia otworu należy posłużyć się otwornicą, o odpowiedniej średnicy i dodatkowym frezem ścinającym krawędź otworu. Precyzyjne wykonanie otworu ma decydujący wpływ na jakość osadzenia puszki jak i stabilność zamocowania osprzętu, zwłaszcza gniazd wtykowych. Niekiedy zdarzają się sytuacje, w których dotychczas wykorzystywany włącznik oświetlenia, zostaje zasłonięty np. nowym regałem.

Umieszczenie go w innym miejscu w tradycyjny sposób wymaga wykucia bruzd w ścianie lub mało estetycznego poprowadzenia przewodu po wierzchu tynku. Problem ten można jednak łatwo rozwiązać wykorzystując łączność bezprzewodową między wyłącznikiem pełniącym rolę nadajnika, a odbiornikiem umieszczonym np. w żyrandolu. Wyłącznik/nadajnik zasilany jest z baterii i może być np. przyklejony do ściany w dogodnym miejscu, a dostosowanie odpowiedniego zasilania do takiego sterowania, ogranicza się do właściwego podłączenia odbiornika do instalacji w obudowie lampy.

Autor: Cezary Jankowski

Zdjęcie otwierające: LIVOLO Polska 

Zdjęcia w tekście: Hager (Berker), LIVOLO Polska, Ospel, forum budujemydom.pl - mhtyl