2022-11-03 11:52:45 
Wykańczanie budynku zaczyna się od otynkowania i pomalowania ścian i sufitów oraz ułożenia posadzek. Przy planowaniu tych prac w domu, w którym będą mieszkały osoby wrażliwe na różne alergeny, ze szczególną uwagą powinno się wybierać materiały wykończeniowe. Uczulać mogą nie tylko pyłki roślin i zanieczyszczenia wdychane z powietrzem zewnętrznym, ale także kurz, roztocza, sierść zwierząt, które znajdują się w budynku, oraz rozliczne substancje chemiczne, które używane są do produkcji materiałów wykończeniowych i mebli. Dla zdrowych osób na ogół są one obojętne, lecz u nadwrażliwych mogą powodować rozmaite dolegliwości. Aby mieszkańcy czuli się komfortowo we własnym domu, trzeba zadbać o sprzyjające dobremu samopoczuciu wykończenie wszystkich wnętrz.
Należy unikać używania rozpuszczalników organicznych (mogą być składnikiem farb z połyskiem, bejc i impregnatów do drewna, lakierów do parkietów, płynów do usuwania powłok malarskich), formaldehydu (w płytach meblowych, wiórowych, tapetach winylowych), węglowodorów chlorowanych (w środkach grzybobójczych).
Oczywiście, ogólna zasada jest taka, że osoby uczulone nie powinny uczestniczyć w pracach wykończeniowych, takich jak nakładanie i szlifowanie tynków, cyklinowanie i lakierowanie parkietu, malowanie ścian, tapetowanie - wdychanie pyłu drzewnego, oparów schnących farb, klejów, lakierów może być dla nich niebezpieczne. Czynniki te mogą bowiem podrażniać, np. drogi oddechowe. Po zakończeniu robót pomieszczenia te muszą być intensywnie wietrzone, aż do momentu całkowitego zaniku zapachu stosowanych produktów.
Między innymi z tego powodu lepiej nie przyspieszać prac i nie skracać okresu potrzebnego do wyschnięcia nowych powłok. W domu, w którym będą mieszkać alergicy - to wyjątkowo ważne. Szybka (w ciągu jednego sezonu) realizacja budowy w przypadku uczuleniowców nie jest zalecana. Istotne jest nie tylko poprawne dobranie materiałów i przestrzeganie zaleceń producentów co do ich wykorzystania, ale też warunki, w jakich będą wysychały.
Co na ściany i sufity?
Większość inwestorów otynkowane ściany maluje na wybrany kolor. Zwykle na początku jest to biały. Potem dopiero, już po urządzeniu wnętrz, po kilku latach od przeprowadzki, decydują się na bardziej odważnie skomponowane kolory. Przedtem dobrze jest kupić próbki farb i pomalować nimi mały fragment ściany. Przekonamy się wówczas, czy wybrany odcień nie jest np. za ciemny do danego wnętrza.
Wykańczanie ścian samą farbą polecane jest tym, którzy lubią często, i za niewielkie pieniądze, zmieniać wystrój. Pamiętajmy, że farby to nie jedyny produkt do wykańczania ścian. Również alergicy mogą zdecydować się na odpowiednio dobrane tapety i okładziny, pod warunkiem, że nie będą ich układać samodzielnie. Kluczowa jest tu gładkość powstałej powierzchni, utrudniająca osadzanie się kurzu i umożliwiająca mycie na mokro.
Znak CE, znak budowlany i deklaracja właściwości użytkowych produktu
Przy planowaniu wznoszenia domu, niezależnie od tego, w jakim stanie zdrowia są jego przyszli mieszkańcy, warto wiedzieć, że wszystkie legalnie sprzedawane w Polsce materiały budowlane są przebadane również pod względem wpływu na zdrowie osób mających z nimi kontakt i dopuszczone do użycia. Aby mieć pewność, że wybrane materiały takie są - należy sprawdzić, czy są oznaczone piktogramem CE albo znakiem budowlanym.
Znak CE (zgodność europejska) sygnalizuje zgodność wyrobu z normami zharmonizowanymi, określającymi właściwości użytkowe danego produktu, przyjętymi przez europejskie organy normalizacyjne. Każdy producent w Unii Europejskiej jest zobligowany do tego, by jego wyroby przeszły odpowiednią procedurę i przyznano im dokument oraz znak umożliwiające wprowadzenie ich do sprzedaży. Ponadto ma on obowiązek sporządzenia deklaracji właściwości użytkowych produktu, w którym przyjmuje na siebie odpowiedzialność za spełnienie ustalonych wymogów dotyczących określonych cech (użytkowych) wyrobu. Deklaracja musi być sporządzona w języku polskim, dołączona do wyrobu lub opublikowana na stronie internetowej producenta.
Produkty, wobec których nie przewidziano europejskich norm zharmonizowanych, mogą być bezpiecznie używane, jeśli zostały oznaczone znakiem budowlanym. Procedura jego nadawania jest bardzo podobna jak w odniesieniu do znaku CE.
Farby
Do malowania ścian w domu alergika najlepiej użyć farb rekomendowanych przez Polskie Towarzystwo Alergologiczne, a także tych, którym przyznano certyfikat EU Ecolabel. Odpowiednie piktogramy powinny znajdować się na opakowaniach wyrobów. Do wyboru mamy kilka rodzajów powłok. Przy dobieraniu produktu, warto również zwrócić uwagę na udział lotnych związków organicznych (LZO). Mogą one być zawarte nie tylko w farbach, ale też w lakierach, tynkach i klejach. Łatwo przechodzą w postać pary albo gazu i przedostają się do powietrza. Zbyt duże ich stężenie może wywoływać podrażnienia skóry, dróg oddechowych, oczu, a także bóle głowy i ogólne zmęczenie. Najlepiej szukać wyrobów z jak najmniejszą ich zawartością (< 2 g/l) lub zupełnie bez nich, co ograniczy ryzyko pojawienia się reakcji uczuleniowej.
Osoby wrażliwe na kurz powinny zdecydować się na użycie farb (akrylowych, lateksowych), z których uzyskuje się gładkie, najlepiej matowe powłoki, które można przecierać na mokro (wodoodporne). Nie należy stosować farb strukturalnych, tworzących nierówną powierzchnię ani z dekoracyjnymi drobinkami, na których łatwo będzie osadzał się kurz. Im ściana będzie gładsza, tym lepiej.
Jeżeli domownicy (zwłaszcza dzieci) nie mają alergii np. na pył powstający podczas pisania kredą, można ściany w ich pokoju, w korytarzu lub w kuchni wykończyć farbą tablicową. Po jej użyciu uzyskuje się powierzchnię, po której można pisać kredą (albo pisakami) jak po szkolnej tablicy. Bezpieczne dla większości alergików są farby magnetyczne zawierające (niewidoczne) drobinki żelaza. Do pomalowanej nią ściany bądź mebla można za pomocą magnesu przyczepiać rysunki, zdjęcia.
Tapety
Dla nadwrażliwych zalecane są tapety, które mają gładką, łatwą do utrzymania w czystości powierzchnię. Najlepiej, jeśli można je przecierać wilgotną ściereczką, usuwając w ten sposób kurz. Do wyboru są produkty papierowe, winylowe lub na podkładzie z fizeliny. Samo dobranie tapety to nie wszystko, ważne jest jej staranne przyklejenie, w przeciwnym razie mogą rozwijać się pod nią drobnoustroje. Ich pojawianiu się sprzyja zwłaszcza duża wilgotność powietrza (powyżej 70%). Dlatego tego rodzaju okładzin nie należy przyklejać w kuchni i w łazience. Podczas nanoszenia kleju i po przyczepieniu brytów - pomieszczenia trzeba intensywnie wietrzyć, by pozbyć się zapachy zastosowanego środka. Po wyschnięciu nie powinien powodować żadnych reakcji uczuleniowych. Zaleca się, aby w trakcie wykonywania tych prac alergicy unikali przebywania w domu.
Oferta producentów jest tak szeroka, że każdy dobierze wzór do własnego gustu i stylu pomieszczenia. Obecnie najpopularniejsze są wyraziste motywy roślinne, delikatne geometryczne wzory, abstrakcyjne desenie oraz klasyczne imitacje cegieł, kamienia. Można też udekorować ścianę fototapetą z pejzażem, ciekawą architektonicznie budowlą albo zdjęciem nadrukowanym na papier.
Okładziny
Do ozdobienia ścian w pokoju małego alergika można zastosować także korek, o właściwościach antystatycznych (nie przyciąga kurzu). Nie wchłania wilgoci, dzięki czemu na jego powierzchni nie rozwijają się mikroorganizmy. Nadaje się też do czyszczenia na mokro, ponadto wygłusza wnętrze.
Oryginalnym pomysłem na dekorację ściany w salonie lub korytarzu może być przykrycie jej panelami (drewnianymi, drewnopodobnymi lub z PVC), deskami, płytami imitującymi beton o równej i gładkiej powierzchni. Elementy te można stosować i w pionie, i w poziomie, we wnętrzach o niskiej wilgotności. Takie okładziny łatwo myje się na mokro. Utrzymanie pomieszczenia w czystości nie jest więc trudne.
Lepiej unikać paneli tapicerowanych. Chociaż same w sobie raczej nie powinny powodować uczuleń, to skoro trudno utrzymać czystość takiej powłoki, zapewne dochodzić będzie do gromadzenia się tam kurzu, który alergie może wywoływać.
Tynki
Osobom cierpiącym na alergię szczególnie polecane są tynki gipsowe. Ich użycie umożliwia osiągnięcie gładkiej powierzchni, na której trudniej osadza się kurz. Dzięki dobrej paroprzepuszczalności, nie chłoną wilgoci z otoczenia i oddają ją, gdy w pomieszczeniu jest zbyt sucho - w pewnym sensie regulując w ten sposób jakość powietrza. Uzyskuje się z nich najbardziej gładkie powierzchnie pod farby i tapety. Ważnym atutem jest krótki okres schnięcia gipsu.
Już po 10-14 dniach, zależnie od grubości warstwy, temperatury i wilgotności we wnętrzu, takie powłoki są całkowicie suche. Na duże powierzchnie nakłada się tynk maszynowo, korzystając z agregatu. Przy mniejszym zakresie robót lub przy remontach, stosuje się wyroby do aplikowania ręcznego o wydłużonym czasie wiązania przy zwiększonej gęstości. Tynki gipsowe nadają się jednak tylko do pomieszczeń suchych.
We wnętrzach narażonych na działanie wilgoci - w kuchni, łazience, pralni - wykonuje się tynki cementowo-wapienne. Formuje się z nich równą, ale nie idealnie gładką powierzchnię. Taką powłokę można wygładzić za pomocą gładzi gipsowej, nanoszonej kilka razy i szlifowanej do uzyskania oczekiwanego efektu.
W domach alergików nie należy stosować tynków strukturalnych. Na ich chropowatej powierzchni łatwo osadza się kurz i trudno go usunąć.
We wnętrzach remontowanych, w których trzeba zniwelować nierówności na ścianach, tradycyjne tynki można zastąpić płytami gipsowo-kartonowymi. Nadają się one do malowania już po kilku dniach od przytwierdzenia. We wnętrzach, w których panuje duża wilgotność, takich jak łazienka, stosuje się płyty wodoodporne (zielone). Jeżeli nie jest wymagana korekta równości lub pionu przegrody, mocuje się je bezpośrednio do niej klejem gipsowym. Nie pokrywa się nim całej powierzchni produktu. Wystarczy umieścić preparat w kilku punktach.
Nierówności podłoża można zniwelować, korzystając z odciętych z tych elementów pasków. Pion koryguje się grubością zaprawy klejowej albo dodaje podkładki, wycięte z płyty. Na rynku dostępne są też wyroby do wnętrz o zwiększonych wymogach izolacyjności akustycznej (wyciszające) oraz o wysokiej odporności na uderzenia i ogień (stosowane np. do obudowy wkładów kominkowych).
Co na podłogi?
Podłogi wykańcza się po poprowadzeniu w nich wszystkich rurociągów - instalacji wodnej i kanalizacyjnej, centralnego odkurzania. Przykrywa się je odpowiedniej grubości wylewką betonową, którą po wyschnięciu wykańcza się dowolnym materiałem podłogowym.
Przy dobieraniu materiału na posadzkę warto, poza względami zdrowotnymi, kierować się funkcjonalnością wnętrz i intensywnością ich użytkowania. W pomieszczeniach mokrych, łazienkach, kuchni i pralni - układa się materiały odporne na wilgoć, w pozostałych - wybór może być w zasadzie dowolny, pod warunkiem, że uzyska się gładką powierzchnię, którą można myć na mokro.
Płytki ceramiczne, kamienne i gresowe
Jako wykończenie podłóg i ścian bardzo dobrze sprawdzą się wszelkiego rodzaju płytki. Są bezpieczne dla alergików, bo mają gładką powierzchnię, na której trudno osadzają się zabrudzenia, poza tym łatwo je odkurzyć i umyć. Przyczepia się je odpowiednim klejem, zaś odstępy pomiędzy nimi (fugi) wypełnia masami do tego przeznaczonymi. W łazienkach i w kuchniach zaleca się stosowanie fug epoksydowych, które są odporne na zawilgocenie oraz rozwój pleśni i innych grzybów.
Obecnie płytki, szczególnie wielkoformatowe, wybierane są nie tylko do wykańczania łazienek, kuchni i korytarzy, ale również do dekoracji ścian w np. salonie, sypialni. Popularne są zwłaszcza produkty imitujące marmur, granit, lastryko, beton, drewno. Ich cechą charakterystyczną jest to, że mają duży format, np. 100 × 100, a nawet 120 × 240 cm. Im są większe, tym lepszy osiąga się efekt. Przykleja się je na fragmencie ściany, którą chcemy wyeksponować.
Parkiety i panele drewniane
Podłogi w pokojach najczęściej wykańcza się litym drewnem lub deskami warstwowymi. Ułożenie klasycznego parkietu, który trzeba cyklinować i kilkakrotnie zabezpieczyć przed uszkodzeniem przez lakierowanie albo olejowanie, coraz powszechniej zastępuje się produktami, które już w fabryce są poddawane wszelkim obróbkom.
W pierwszym wariancie, szkodliwe dla alergików mogą być zastosowane do wykończenia parkietu chemikalia, lecz po całkowitym ich wyschnięciu i utwardzeniu - taka posadzka nie powinna wywoływać uczuleń. Ważne tu jest poprawne dobranie preparatów. Mogą być wodne (mniej toksyczne), albo rozpuszczalnikowe. W skład jednych i drugich wchodzą żywice naturalne bądź syntetyczne, które po odparowaniu wody lub rozpuszczalnika twardnieją, formując warstwę zabezpieczającą. Lakiery wodne mogą być akrylowe, poliuretanowe, akrylowo-poliuretanowe. Te ostatnie mają utwardzacze, zapewniające lepszą odporność na ścieranie, ale są też bardziej toksyczne. Wyroby rozpuszczalnikowe dwuskładnikowe są z kolei bardziej szkodliwe od jednoskładnikowych. W pomieszczeniach mieszkalnych można stosować wszystkie lakiery, impregnaty itp. produkty przeznaczone do użytku w takich pomieszczeniach. Natomiast trzeba uważać na to, czy preparat (np. impregnat) nie jest przeznaczony do pomieszczeń przeznaczonych jedynie na czasowy pobyt ludzi, albo w ogóle do wnętrz niemieszkalnych, np. nieużytkowych strychów.
Zamiennikiem lakierów są rozmaite woski lub oleje, podkreślające usłojenie surowca oraz jego kolor, charakteryzujący gatunek drewna. Wiele dostępnych preparatów zawiera jednak terpentynę i kalafonię. Obydwie te naturalne żywiczne substancje często wywołują uczulenia. Ponadto zabieg olejowania i woskowania trzeba okresowo powtarzać. Dlatego lepszy pomysł na ochronę parkietu to użycie lakieru.
W przypadku desek warstwowych, podczas montażu posadzki przeważnie nie korzysta się z kleju, układając podłogę pływającą. Taka nawierzchnia jest gotowa do eksploatacji właściwie zaraz po jej wykonaniu. Nie ma tu ryzyka wdychania oparów kleju czy lakieru.
Posadzki obu kategorii można myć wilgotnym mopem, lecz należy uważać, by nie zalać ich wodą. Mogą wtedy długo schnąć, a elementy się wypaczyć.
Panele winylowe
Ich rdzeń zbudowany jest z mieszanki minerałów skalnych i poliomerów. Wierzchnią część stanowią dwie warstwy lakieru UV. Pomiędzy nimi znajduje się wzór, przeważnie imitujący drewno, kamień, beton, marokańską mozaikę. Powierzchnia paneli jest matowa, ciepła w dotyku. Posadzki nimi wykończone są trwałe i odporne na wilgoć. Można je układać w kuchni, łazience i na ogrzewaniu podłogowym oraz na schodach (potrzebne są do tego specjalne profile schodowe). Dzięki strukturze z mineralnym rdzeniem, nie muszą być formowane dylatacje w okolicy drzwi. Elementy łączy się na ogół bez użycia kleju, przy zastosowaniu specjalnych podkładów i listew przyściennych.
Posadzki korkowe
Korek jest naturalnym materiałem. Wykazuje właściwości antystatyczne. Nie wchłania wilgoci oraz nie sprzyja rozwojowi na jego powierzchni mikroorganizmów. Ponadto świetnie wygłusza podłogi. Można nim wykończyć również ściany. Powierzchnie nim wyłożone nadają się do czyszczenia na mokro.
Posadzki betonowe i żywiczne
Do niedawna wykorzystywane były głównie w garażach, obecnie coraz częściej wykonywane np. w salonie urządzonym w stylu loftowym. Takie nawierzchnie łatwo utrzymać w czystości. Nie przyciągają kurzu. Bez problemu zmywa się je na mokro, bez ryzyka, że woda je zniszczy. Mogą mieć jednobarwną gładką powłokę lub urozmaiconą zatopionymi w masie wielobarwnymi drobinkami.
W posadzkach z żywicy można też wykonywać przeróżne wzory. Zdecydowanie warto zlecić usługę ich ułożenia specjalistycznej firmie, której ekipa zna technologię i właściwie użyje chemicznych składników.
Podobnie jak w przypadku wszystkich innych materiałów, podczas prac należy zapewnić sprawną wentylację i z korzystaniem z niej poczekać do całkowitego utwardzenia i wyschnięcia powłok. Po tym okresie posadzki tak wykonane będą bezpieczne nawet dla osób nadwrażliwych.
Joanna Dąbrowska
fot. otwierająca: Decora (Arbiton)
Komentarze