2023-02-11 20:27:22 
Sprawdzamy, jakie jest podłoże
Ocena wizualna przewidzianego do nawiercenia muru nie zawsze będzie wystarczająca, gdyż pod wierzchnim pokryciem mogą znajdować się różne materiały. Dlatego przy braku wiedzy o rodzaju podłoża warto wstępnie sprawdzić, co kryje się pod np. tynkiem bo umożliwi to dobór odpowiednich narzędzi do wiercenia.
Zdarza się i tak, że podłoże pokryte jest twardą okładzina gresową lub musimy wywiercić otwór w stalowej ościeżnicy i w takich sytuacjach powinniśmy zaopatrzyć się w dwa rodzaje wierteł dostosowane do wierconego materiału. Niespodzianką podczas wiercenia mogą okazać się również pręty zbrojeniowe lub przebiegające instalacje wodne czy elektryczne, których uszkodzenie spowoduje poważne problemy.
Natrafienia na zbrojenie betonu można spodziewać się w elementach prefabrykowanych czy stropach i przy braku dokumentacji wykonawczej trudne będzie je ominąć, ale można je będzie przewiercić specjalnym wiertłem.
Ryzyko natrafienia na instalacje prowadzone w podłożu ograniczy np., dokumentacja fotograficzna sporządzona po ich ułożeniu (z zaznaczonymi stałymi punktami odniesienia) lub sprawdzenie wykrywaczem metali gdzie ona przebiega, choć przy powszechnym wykorzystywaniu rur tworzywowych nie da się tego określić.
Natomiast precyzyjniejsze wyznaczenie lokalizacji przedmiotów metalowych czy kabli można uzyskać ustalając granice ich wykrywalności.
Przesuwając wykrywacz w poprzek linii ich przebiegu, oznaczamy miejsca zaniku sygnału, a odległość między nimi dzielimy na pół, co odpowiada mniej więcej lokalizacji rury czy przewodu.
Niezbędne elektronarzędzia
Podstawowy sprzęt niezbędny do wykonania otworu to elektronarzędzie przystosowane do zamocowania elementu roboczego w postaci różnych rodzajów wierteł. W najprostszej wersji będzie to wiertarka z napędem elektryczny wyposażona w trójszczękowy uchwyt wiertarski tzw. futerko, w którym można zamocować wiertła z chwytem walcowym, sześciokątnym lub trójkątnym. Jednak jej możliwości są ograniczone do wykonywania otworów w miękkim podłożu - drewnie, gipsie, betonie komórkowym czy cegle, a także w metalach.
Nieco większą efektywność wierceniu w podłożach budowlanych zapewni wiertarka wyposażona w mechanizm udarowy, który wytwarza drgania wiertła z duża częstotliwością powywołuje efekt kruszenia względnie twardych materiałów np. silikatu czy słabego betonu.
Jednak do efektywnego wiercenia w betonie konstrukcyjnym niezbędne będzie wykorzystanie młoto-wiertarki wyposażonej e elektropneumatyczny mechanizm udarowy. Zapewnia to bardzo skuteczne kruszeniu betonu i nie wymaga dużo wysiłku przy wierceniu dzięki uderzeniom wywołanym przez bijak.
Efektywność wiercenia uzależniona jest o energii udaru, który w nieprofesjonalnych urządzeniach sięga nawet 4 dżuli (4 J). Dodatkowa zaletą młotowiertarki jest pewne zamocowanie wiertła w uchwycie SDS - plus, które nie luzuje się w nim podczas pracy udarowej.
Dobór wiertła do betonu
Standardowym typem wiertła do betonu jest narzędzie dwuostrzowe z płytką widiową wlutowaną w trzon z rowkiem i zakończeniem chwytem okrągłym lub trójkątnym.
Zasadniczo wiertła te przystosowane są do pracy z wiertarka lub wiertarką udarową, ale po założeniu adaptera uchwytu można dorywczo zakładać je również do młotowiertarki, choć właściwym narzędziem będzie wiertło z częścią chwytna typu SDS plus.
Mocowanie to ma zawsze jednakową średnicę (niezależnie od nominalnego rozmiaru wiertła) a pewne osadzenie zapewnia uchwyt zatrzaskowy, w który wystarczy wcisnąć wiertło.
W podstawowej wersji wiertła te są dwuostrzowe, ale używane są również narzędzia wieloostrzowe służące głównie do pracy w betonie zbrojonym. Np. wiertło cztero-ostrzowe zabezpiecza przed zaklinowaniem się na zbrojeniu, co może spowodować uraz u pracownika - wykręcenie ręki, jeśli maszyna nie ma sprzęgła przeciążeniowego. W wersji siedmioostrzowej wiertło przystosowane jest do przewiercenia zbrojenia choć jego efektywność pracy w betonie będzie mniejsza.
Do wiercenia dużych otworów o średnicy powyżej 25mm wykorzystywane są wiertła specjalne koronowe lub diamentowe przystosowane do zamocowania w uchwycie trójszczękowym wiertarki lub na gwincie szlifierki kątowej (wiertła diamentowe).
Trasowanie miejsca wiercenia
W przypadku pojedynczych otworów ich lokalizację ustala się metodą "przymierzania" z użyciem instalowanego przedmiotu lub przez rozmierzenie odległości np. od podłogi. Bardziej kłopotliwe będzie zamocowanie przedmiotów na wielu otworach, zwłaszcza, gdy wymagane jest zachowanie precyzyjnego ich rozmieszczenia.
W takich sytuacjach wygodnym rozwiązaniem będzie sporządzenie papierowego/kartonowego szablonu, który odwzoruje ich położenie. Inna możliwość to wstępne zamocowanie przedmiotu w jednym otworze i po ustawieniu w pożądanej pozycji również w drugim, co pozwoli na łatwe wyznaczenie miejsc pod pozostałe otwory.
Miejsca wiercenia oznaczamy dość dużym krzyżykiem, co pozwoli kontrolować położenie wiertła podczas wiercenia a także zapunktować je, co zabezpieczy przed obsuwaniem się wiertła na początku wiercenia.
Do zapunktowania wykorzystujemy np. niewielkie wiertło widiowe, które po uderzeniu młotkiem powinno pozostawić wyraźne wgłębienie w podłożu.
Wiercenie w podłożu jednorodnym
Zależnie od rodzaju podłoża i średnicy otworu wiercenie możemy przeprowadzić jednoetapowo lub z użyciem wierteł o różnych średnicach. Z reguły otwory do 10 mm średnicy wiercimy od razu na gotowo, a większe w twardych materiałach, najpierw wiertłem np. 8-10 mm a następnie na docelowy wymiar.
Dzięki temu łatwiej utrzymać właściwy kierunek otworu i zyskujemy też na efektywności, gdyż wstępny otwór ułatwia zagłębianie się "martwego" czubka wiertła. Do precyzyjnego prowadzenia wiertła warto wykorzystać prowadnik wiertarki, który utrzymuje stale prostopadłe ustawienie wiertła względem podłoża i zapobiega jego przesunięciu w początkowej fazie wiercenia.
Zależnie od rodzaju elektronarzędzia podczas wiercenia wywieramy różny nacisk na urządzenie. W wiertarce udarowej trzeba dość mocno wciskać wiertło w otwór, a w młotowiertarce wystarczy amortyzować uderzenia bijaka, nie pozwalając na odbijanie się maszyny.
W trakcie wiercenia co pewien czas trzeba wycofywać wiertło usuwając nagromadzone zwierciny i sprawdzać stan jego ostrza. Przy wierceniu w podłodze wskazane jest okresowe odsysanie zwiercin np. odkurzaczem, a w przypadku wiercenia w suficie warto chronić się przed wysypującym się pyłem zakładając na wiertło np. plastikowy kubek.
Jeśli otwór ma być wykonany na określoną głębokość, do jej ograniczenia używa się wyskalowanego pręta mocowanego w uchwycie wiertaki lub po prostu owija wiertło w określonym miejscu kolorową taśmą izolacyjną.
Wiercenie w trudnych podłożach
W przypadku konieczności przewiercenia sie prze wielowarstwowe podłoże z reguły musimy zaopatrzyć się w odpowiednie do tego wiertła. W praktyce często występują takie trudne sytuacje gdy:
- betonowa ściana pokryta jest twardym gresem;
- metalowe obramowanie osłania betonowa ścianę;
- podłoże jest żelbetowe.
Na pokryte okładzinami ceramicznymi podłożach w pierwszej fazie wykonywania otworu nie można używać udaru, gdyż rozchodzące się drgania mogą uszkodzić płytki. Do wykonania otworu w gresowym pokryciu najlepiej użyć wiertła diamentowego, choć w tzw. okładzinach uniwersalnych skutecznie wierci również zwykłe wiertło widiowe, a po jego przewierceniu włącza się udar.
Wiercenie przez metalowe pokrycie na betonowym podłożu wymaga użycia dwóch rodzajów wierteł - wstępnie wiertła do metalu, a następnie wiertła widiowego. Ze względu na nieunikniony kontakt z betonem wiertło do metalu powinno mieć ostrze widiowe, gdyż zwykłe ulegnie stępieniu i z reguły przed kolejnym wierceniem wymaga ostrzenia.
W konstrukcjach żelbetowych bezpieczne wiercenie przeprowadza się przy pomocy wiertła czteroostrzowego, które po natrafieniu na pręt zbrojeniowy nie ulegnie zaklinowaniu.
Jeżeli konieczne jest pogłębienie otworu przy użyciu specjalnego wiertła pracując bez włączonego udaru możemy przewiercić pręt a następnie kontynuować wiercenie typowym wiertłem do betonu z użyciem udaru.
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcie główne: Profix (marka TRYTON)
Komentarze