Drzwi wewnętrzne - rodzaje i budowa

W niektórych pomieszczeniach potrzebne są drzwi dobrze izolujące akustycznie czy zapewniające intymność, w innych zaś przepuszczające dużo światła. Szeroka oferta rynkowa pozwala dziś zaopatrzyć cały dom w skrzydła o różnych właściwościach, za to z tej samej linii wzorniczej. W danej kolekcji znajdziemy bowiem modele pełne, całkowicie lub częściowo przeszklone oraz do zadań specjalnych, np. izolujące akustycznie i termicznie (pełne z termoizolacją).

Te ostatnie zaleca się umieścić w wiatrołapie i garażu, czyli na granicy zimnej i ciepłej strefy budynku. Do kotłowni przeznaczone są wersje przeciwpożarowe (choć ich stosowanie w domach jednorodzinnych zwykle nie jest narzucone przepisami). W łazienkach, WC, pralni - te zapewniające dobrą wentylację, czyli z otworami lub podcięciem w dolnej części. Do sypialni i gabinetu na ogół wybiera się drzwi pełne, najlepiej o podwyższonej dźwiękoszczelności. W strefie dziennej natomiast często montuje się modele o dekoracyjnym wyglądzie, np. dwuskrzydłowe i przeszklone. Te ostatnie wizualnie łączą wnętrza. Są też dobrym sposobem na doświetlenie pomieszczeń bez okna, np. garderoby czy ciemnego korytarza.

Wymiary, kierunek otwierania i rodzaj każdych drzwi wewnętrznych określony jest już w projekcie domu i nie należy pochopnie zmieniać tych wytycznych. Przy planowaniu skrzydeł projektant uwzględnia bowiem wymagania sanitarnej, reprezentacyjnej czy gospodarczej strefy budynku. Drzwi muszą odpowiadać przepisom budowlanym, a jednocześnie stanowić bezpieczne i trwałe wyposażenie poszczególnych części domu. Przed zakupem warto skalkulować łączny koszt, obejmujący skrzydło, ościeżnicę i okucia.

Oferta rynkowa drzwi wewnętrznych obejmuje wiele rozwiązań, zarówno pod względem wizualnym, jak i konstrukcyjnym. Miłośnicy tradycji nadal mogą kupić skrzydła ze stylowo wyglądającymi płycinami i przetłoczeniami. (fot. Cal)

Drzwi rozwierne (uchylne)

Tradycyjne modele zawieszane na dwóch lub trzech zawiasach należą do najpopularniejszych. Wymagają one jednak sporo przestrzeni na ruch skrzydła. Dostępne są jako pełne, z rozmaitymi przeszkleniami oraz szklane. Ich wielkość powinna być proporcjonalna do gabarytów pomieszczenia. W żadną stronę nie należy przesadzać - w przestronnym wysokim salonie najlepiej będą się prezentować drzwi dwuskrzydłowe, ewentualnie pojedyncze skrzydło o zwiększonej szerokości i wysokości.

Standardowa szerokość drzwi wynosi 60, 70, 80, 90 lub 100 cm. Oprócz modeli jednoskrzydłowych mamy dwuskrzydłowe o łącznej szerokości 120, 140 albo 160 cm. Za typową wysokość przyjmuje się 203 cm. Wyższe nabędziemy na zamówienie. Pamiętajmy, że nie każdy model da się w razie potrzeby skrócić - warto dopytać o to sprzedawcę.

Zgodnie z przepisami, drzwi do większości pomieszczeń (pokoi, kuchni, łazienek) muszą mieć co najmniej 80 cm szerokości. Węższe mogą prowadzić tylko do takich wnętrz jak garderoba czy spiżarnia.

Nawet standardowe drzwi uchylne mogą dobrze doświetlać wnętrze, jeśli zastosuje się w nich duże przeszklenia. (fot. Hörmann)

Kierunek uchylania drzwi

Zamawiając drzwi do poszczególnych pomieszczeń, musimy wiedzieć, czy mają być prawe, czy lewe, oraz jaki ma być kierunek ich otwierania. Jest to ważna kwestia, zarówno jeśli chodzi o bezpieczeństwo, jak i wygodę.

Ze względów bezpieczeństwa, rozwierne drzwi w łazienkach, toaletach, kuchniach i kotłowniach muszą otwierać się na zewnątrz. Ewentualnie mogą być przesuwne. W przypadku pozostałych pomieszczeń, należy jedynie zwrócić uwagę, aby skrzydła nie kolidowały ze sobą podczas ruchu. W ciasnych ciągach komunikacyjnych raczej nie powinny uchylać się na zewnątrz - nagłe otwarcie może stanowić zagrożenie dla przechodzącej osoby.

Aby określić, czy skrzydło jest prawe, czy lewe, należy stanąć przed drzwiami, tak aby widzieć ich zawiasy. Jeśli znajdują się wówczas po naszej prawej stronie, to drzwi są prawe, jeżeli zaś po lewej to są lewe.

Zmieniając założenia dotyczące kierunku otwierania, należy mieć więc na uwadze wiele kwestii. Jedną z nich jest także umiejscowienie łączników oświetleniowych - aby domownikom było wygodnie z nich korzystać powinny się one znajdować od strony klamki.

Drzwi składane

Chociaż w domach najczęściej montowane są drzwi uchylne, pamiętajmy, że do wyboru mamy też inne warianty. We wnętrzach, w których brakuje miejsca na swobodne rozwieranie skrzydeł, lepiej sprawdzają się np. modele składane (łamane). Przed dokonaniem ostatecznego wyboru warto więc przynajmniej wstępnie zaplanować ustawienie mebli i innych sprzętów.

Wersje łamane pod względem konstrukcji przypominają parawan. Zbudowane są z dwóch lub więcej pionowych elementów połączonych zawiasami. Segmenty poruszają się po szynie przytwierdzonej od spodu górnej części ościeżnicy. Po złożeniu skrzydło nie zajmuje miejsca w pomieszczeniu, ale zmniejsza szerokość otworu drzwiowego. Podobnie, jak rozwierne, może być wykonane z drewna, płyty bądź szkła. Dostępne są też wersje ze wstawkami ze szkła lub tworzywa.

Tam, gdzie brakuje miejsca na wygodne uchylanie skrzydeł, można rozważyć montaż drzwi składanych. (fot. Pol-Skone)

Drzwi przesuwne

Drzwi takie również stanowią wariant często wybierany do pomieszczeń, w których brakuje miejsca, np. do sypialni, garderoby czy łazienki. Warto też pamiętać, że skrzydła przesuwne nadają wnętrzom lekkości i nowoczesnego charakteru. Z tego względu montuje się je także w salonie czy holu. Rozwiązanie takie najlepiej jednak przewidzieć na etapie projektowania budynku i zawczasu osadzić w ścianie specjalną kasetę. Niemniej jednak, montaż drzwi możliwy jest także w użytkowanym już domu. Skrzydła przesuwne mogą być wykonane z dowolnego materiału. Często zamawia się je w takim samym wzornictwie i wykończeniu, co uchylne, przewidziane do pozostałych pomieszczeń.

W przestrzeni dziennej warto zastosować duże drzwi dwuskrzydłowe chowane do kasety. Nowoczesnym rozwiązaniem są wersje synchroniczne - przesuwanie jednego skrzydła powoduje samoczynny ruch drugiego. (fot. z lewej: Eclisse, fot. z prawej: VOX)

System naścienny

W tym przypadku drzwi osadzane są na szynach, mają widoczny układ jezdny i często stanowią efektowny element przestrzeni urządzonej w surowym stylu loftowym albo retro. Okucia i szyny - zwykle w kolorze czarnym bądź srebrnym - mogą być ciekawą dekoracją. Ich kolor warto zgrać z okuciami mebli. Kupujemy pełen zestaw jezdny, zawierający prowadnicę, dwie rolki wraz z mocowaniami, stopery i inne niezbędne elementy. Do takiego kompletu trzeba oddzielnie dobrać skrzydło - na ogół jest stylizowane na stare.

System taki jest tańszy i łatwiej go zamontować, niż drzwi chowane w kasecie. Instalację można z powodzeniem wykonać samodzielnie (w przypadku zastosowania kasety, całość prac najlepiej zlecić fachowcom rekomendowanym przez producenta). Nie ma większej ingerencji w ścianę, lecz niezbędne jest pozostawienie wzdłuż niej miejsca na otwieranie skrzydła. Nie należy ustawiać bezpośrednio przy niej żadnych sprzętów, w grę nie wchodzą tutaj także meble pod zabudowę. Dla wygody codziennego użytkowania powinniśmy mieć możliwość otwierania drzwi na całą szerokość.

Rozwiązaniem prostym w realizacji, a zarazem stylowym, będą drzwi przesuwne naścienne. (fot. z lewej: 4IQ, fot. z prawej: CDA Polska)

W komplecie do montażu drzwi przesuwnych naściennych kupimy wszystkie elementy niezbędne do podwieszenia skrzydła. (fot. CDA Polska)

Skrzydło chowane w ścianie

Po otwarciu jest ono niewidoczne i nie zabiera miejsca wzdłuż ściany - można bez problemu ustawić przy niej meble, co ułatwia aranżację pomieszczenia. Nie zapominajmy jednak, że dobudowana do ściany kaseta zmniejsza wnętrze - różnicę odczujemy zwłaszcza, jeśli dysponujemy małym metrażem. Systemy z drzwiami chowanymi stosowane są zarówno w przypadku wąskich, np. 70 cm otworów, jak i bardzo szerokich (nawet 4 m) oraz półokrągłych.

Skrzydła zwykle powstają z płyt MDF wykańczanych fornirem naturalnym albo farbą w dowolnym kolorze. Wyposażone są w elementy uszczelniające - listwę dociskową górną, opadający próg, adaptery i magnesy. System jezdny składa się z metalowej ramy, aluminiowej prowadnicy wyposażonej w wózki jezdne montowane w górnej części ramy, stabilizatora dolnego (prowadnika) mocowanego do podłoża, który staje się niewidoczny po osadzeniu skrzydła, a także z ograniczników (hamulców), chwytających drzwi w momencie zamykania lub otwierania.

Kasetę można wykonać z płyt gipsowo-kartowych na stelażu, ale najwygodniej zastosować gotowy model. Wyroby takie montuje się zarówno na etapie murowania przegrody, jak i wtedy, gdy trzeba dostawić kasetę do istniejącej ściany. Producenci oferują je w dwóch wariantach - bez ościeżnicy lub z ościeżnicą i opaskami maskującymi. Do nowoczesnych wnętrz najlepiej pasują systemy bezościeżnicowe. I jedne, i drugie, można wykończyć tynkiem albo płytami gipsowo-kartonowymi. Pamiętajmy, że kasety przeznaczone pod tynk różnią się konstrukcją od tych przewidzianych pod płyty gipsowo-kartonowe.

Skrzydło przesuwne może chować się w w specjalnej kasecie albo w ściance zbudowanej z płyt g-k. (fot. Eclisse)

Dostępne materiały na drzwi wewnętrzne

Obecnie podstawowym materiałem używanym do produkcji drzwi są płyty drewnopochodne, czyli gładkie lub tłoczone płyty wiórowe albo pilśniowe (zwykłe, MDF bądź HDF). Ich zewnętrzna powierzchnia wykończona jest okleiną z laminatu (jednobarwną lub imitującą konkretny rodzaj drewna, np. bukowe, dębowe, jesionowe), naturalnym fornirem czy też farbą akrylową. Standardowe kolory to odcienie brązu, beżu, bieli i szarości. Za dopłatą można zamówić drzwi w dowolnym kolorze.

Płyty różnią się sposobem produkcji i gęstością - im jest ona większa, tym skrzydła mniej się paczą. Do produkcji najczęściej stosuje się płyty MDF (twarde) i HDF (bardzo twarde). Zarówno jedne, jak i drugie są odporniejsze na rozszczepianie i pękanie od drewna litego.

Jeśli chodzi o drewno, na ogół wykorzystuje się to klejone warstwowo, ponieważ jest tańsze od litego, a ponadto wytrzymalsze i odporniejsze na paczenie się. Do produkcji drzwi nadaje się sosnowe, dębowe, bukowe, jesionowe czy mahoniowe. Najczęściej wykończone jest lakierem bezbarwnym, który podkreśla naturalny rysunek słojów. Niekiedy okleiną albo fornirem, rzadziej kryjącą emalią.

Do produkcji szklanych drzwi (jak również przeszkleń w skrzydłach z płyty lub drewna) producenci używają tylko szkła bezpiecznego - hartowanego albo klejonego. To pierwsze po stłuczeniu rozsypie się na kawałki o nieostrych brzegach, zaś drugie ma folię zabezpieczającą przed rozsypaniem się zbitej tafli. Może być przezroczyste, półprzezroczyste, matowe, barwione.

Do minimalistycznie urządzonej przestrzeni idealnie pasują szklane skrzydła bezramowe, ewentualnie w postaci tafli z wąskim aluminiowym obramowaniem. (fot. Eclisse)

Ościeżnice i okucia

Wraz ze skrzydłem w zestawie kupujemy większość dodatkowych elementów - zawiasy, prowadnice, klamki, ościeżnice. Osobno musimy nabyć jedynie klamki i ewentualnie pochwyty.

Ościeżnica (inaczej futryna) musi idealnie pasować do skrzydła - zarówno pod względem technicznym, jak i estetycznym. Te dwa elementy na ogół są wykonane z tego samego materiału - np. z płyty - choć w przypadku drzwi szklanych futryny są zwykle z drewna lub materiału drewnopochodnego. Wiele ościeżnic ma regulowaną grubość, pozwalającą na dopasowanie ich do grubości ścian.

Dobierając zawiasy pamiętajmy, że liczy się przede wszystkim ich jakość i odpowiednie zamocowanie. Muszą bowiem udźwignąć ciężar skrzydła i zapewniać mu łatwe oraz ciche poruszanie się. Drzwi zwykle montuje się na dwóch zawiasach, czasem jest jeszcze trzeci pośrodku. Niektóre umożliwiają regulację wysokości zawieszenia skrzydła. Znajdziemy też takie, które pozwalają z tradycyjnych drzwi zrobić wahadłowe, a więc uchylane w obie strony i zamykające się samoczynnie.

W zależności od stylu wnętrz, możemy dobrać klamki o prostym nowoczesnym wzornictwie, w stylu retro czy też bogato zdobione. Elementy te produkowane są ze stali nierdzewnej, aluminium i mosiądzu. Ich powierzchnia bywa błyszcząca, matowa, niklowana, patynowana, a nawet pozłacana. W sprzedaży znajdziemy również modele łączone ze szkłem, drewnem bądź kolorową żywicą. W przypadku drzwi szklanych zamiast klamki często jest tzw. pochwyt.

Równie ważny co dobór skrzydeł, jest zakup odpowiednich okuć (na zawiasach, prowadnicach czy zamkach nie warto oszczędzać) oraz ich poprawny montaż i regulacja. (fot. Hörmann)

Budowa skrzydła drzwiowego

Powszechnie stosowane drzwi rozwierne mogą mieć konstrukcję płycinową lub płytową. W tym drugim przypadku zbudowane są z jednolitej płyty drewnopochodnej albo z drewnianej ramy oklejonej cienką płytą (najczęstsza opcja). Wolna przestrzeń między płytami wypełniana jest kratownicą z pasków płyt drewnopochodnych lub z grubego kartonu. Ułożone są one w jodełkę lub we wzór plastra miodu. Aby całe skrzydło wyglądało jednolicie, krawędzie również okleja się płytą wykończeniową.

Konstrukcję modeli płycinowych stanowi kratownica (na ogół z drewna litego lub klejonego warstwowo) oraz jej wypełnienie zwane płycinami. Wykonywane są one z drewna litego, sklejki, tworzywa sztucznego bądź szkła. Płyciny mają różne wymiary i kształty, dzięki czemu można uzyskać drzwi o urozmaiconej stylistyce.

Producenci oferują także modele płytowo-płycinowe, które stanową rozwiązanie pośrednie. Na drewnianą ramę (jak w konstrukcji płytowej) nakłada się płytę drewnopodobną z przetłoczeniami przypominającymi płyciny.

Ukształtowanie krawędzi drzwi świadczy o tym, czy są bezprzylgowe czy przylgowe. Te drugie mają na krawędziach specjalne pionowe wycięcia, zwiększające powierzchnię przylegania do ościeżnicy. Po zamknięciu część skrzydła jest schowana w futrynie, a część nachodzi na nią tworząc uskok. W modelach bezprzylgowych takich wycięć nie ma, po zamknięciu znajdują się w jednej płaszczyźnie z ramą, a ich zawiasy są prawie niewidoczne. Jeżeli ościeżnica jest zlicowana ze ścianą, całe drzwi niejako się w nią wtapiają.

Małgorzata Kolmus
fot. otwierająca: Voster