Jakie płyty stosujemy w systemach zabudowy?

Sklejka

Sklejką nazywa się płyty sklejane z nieparzystej liczby warstw forniru skrawanego z kłody obwodowo. Włókna sąsiadujących ze sobą sklejonych warstw są wzajemnie prostopadłe. W zależności od grubości sklejanych warstw forniru rozróżnia się sklejkę: cienkowarstwową (z warstw o grubości mniejszej od 2 mm) oraz grubowarstwową (z warstw o grubości większej od 2 mm).

Wytrzymałość i sprężystość sklejki zależą od jej grubości (liczby warstw forniru), kierunku działania obciążenia w stosunku do powierzchni płyty i kierunku przebiegu włókien w warstwach zewnętrznych.

Sklejka znajduje szerokie zastosowanie w budownictwie zarówno jako elementy wykończeniowe stolarki budowlanej jak i elementy konstrukcyjne. Sklejki produkowane są z drewna sosnowego, świerkowego, jodłowego, brzozowego, bukowego, olchowego i klasyfikowane ze względu na odporność na działanie wody:

• S - suchotrwałe: do pomieszczeń zamkniętych ogrzewanych sezonowo,
• W1 - półwodoodporne: do pomieszczeń zawilgoconych (nieogrzewanych),
• W2 - wodoodporne: najbardziej odporne na warunki atmosferyczne, mogą być stosowane w wodzie.

Zależnie od jakości obłogów zewnętrznych, sklejki kwalifikowane są do jednej z klas jakościowych A, B, BB, BBB (klasa A jest najwyższej jakości).

Na elementy konstrukcyjne stosuje się sklejkę o grubości przynajmniej 8 mm i wilgotności nie przekraczającej 10%. Sklejka o mniejszej grubości (ale powyżej 5 mm) może być stosowana na okładziny ścienne. W uzasadnionych przypadkach można stosować płyty o wilgotności większej niż 10% (na przykład jako elementy ścian zewnętrznych).

Płyty wiórowe i wiórowo-cementowe

• Płyty wiórowe produkuje się z wiórów drzewnych, łączonych klejami syntetycznymi pod ciśnieniem, w podwyższonej temperaturze. Ich powierzchnia może być: naturalna, szlifowana, oklejona fornirem, laminowana lub lakierowana. Stosuje się je głównie do produkcji mebli i stałego wyposażenia wnętrz (np. paneli boazeryjnych), a także w budownictwie.
  
  Wytrzymałość i sprężystość płyt wiórowych zależą od ich grubości (od 3-50 mm) i gęstości. Dopuszczalna wilgotność płyt stosowanych w konstrukcjach budowlanych zasadniczo nie powinna przekraczać 10%, ale w uzasadnionych przypadkach (na przykład w elementach ścian zewnętrznych) może być większa.
• Płyty wiórowo-cementowe wytwarza się z wiórów drzewnych, łączonych pod ciśnieniem w podwyższonej temperaturze, z dodatkiem zaczynu cementowego lub klejów syntetycznych. Ich własności izolacyjne nie są zbyt dobre, dlatego mają ograniczone zastosowanie. Można je stosować do izolacji ścian lub stropodachów wentylowanych.
  
  Odmianą tych płyt są płyty zrębkowo-cementowe produkowane z mineralizownych zrębków drzewnych i cementu. Wykorzystywane są głównie jako tzw. szalunki tracone przy budowie ścian i stropów.

Płyty OSB

Płyty OSB (oriented strand board) - są to płyty wiórowe prasowane trójwarstwowo o ukierunkowanych wiórach drzewnych. Pasma wiórów w warstwach zewnętrznych ukierunkowane są równolegle, a wióry w warstwie środkowej układane są prostopadle do osi głównej płyty.

Prasowanie płyt zachodzi w warunkach wysokiej temperatury i ciśnienia przy zastosowaniu odpowiednich żywic jako spoiwa. Dodatkowy natrysk klejem i emulsją woskową nadaje dużą odporność wyrobów na czynniki atmosferyczne. Rozróżniamy następujące rodzaje płyt OSB:

• OSB 1, OSB 2 - płyty ogólnego stosowania wewnątrz w warunkach suchych,
• OSB 3 - płyta konstrukcyjna do stosowania w środowisku o umiarkowanej wilgotności na zewnątrz i wewnątrz, najpopularniejsza i najczęściej stosowana w budownictwie,
• OSB 4 - płyta do konstrukcji nośnych pracujących w warunkach podwyższonych obciążeń mechanicznych i podwyższonej wilgotności wewnątrz i na zewnątrz,
• OSB HOH - jest to płyta OSB 3 obustronnie pokryta płytą HDF, stosowana w budownictwie, meblarstwie i transporcie.

W zależności od sposobu wykończenia krawędzi rozróżniamy trzy rodzaje płyt:

• płyta z krawędziami prostymi,
• płyta z krawędziami dwustronnie frezowanymi (na dłuższych krawędziach) na pióro i wpust,
• płyta z krawędziami czterostronnie frezowanymi (na całym obwodzie) na pióro i wpust.

Płyty są często oznaczone barwnym kodem w formie szeregu pionowych pasków o szerokości 25 mm, naniesionych w pobliżu jednego z naroży; kolor pierwszego paska wskazuje, czy płyta jest nośna czy do ogólnego stosowania, kolor drugiego paska - czy płyta jest przeznaczona do stosowania w warunkach suchych czy wilgotnych.

Płyty OSB, ze względu na odporność na działanie wilgoci, niską nasiąkliwość i pęcznienie, doskonale nadają się do budowy budynków w technologii szkieletowej. Mają odpowiednie parametry techniczne w zakresie wytrzymałości, które gwarantują sztywność i wytrzymałość konstrukcji. Płyta OSB doskonale nadaje się do: pokryć dachowych; ścian zewnętrznych i wewnętrznych, podłóg, stropów, elementów konstrukcyjnych (dźwigarów, belek dwuteowych i kratownic).

Płyta OSB może mieć również zastosowanie w innych dziedzinach budownictwa, a mianowicie do: pokryć dachowych pod dachówki bitumiczne lub inne poszycia dachowe, zamiast tradycyjnego deskowania, budowy schodów, podestów, wybiegów, szalowania platform betonowych lub schodów zewnętrznych.

Przed przystąpieniem do prac montażowych zalecane jest składowanie płyty przez około 1 dobę w nowych warunkach w celu dostosowania się materiału do panujących warunków cieplno-wilgotnościowych. Do obróbki i wiercenia stosuje się tradycyjne narzędzia stolarskie.

Wbijanie gwoździ i zszywek jest w pełni bezpieczne i nie narusza struktury materiału (łączniki można wbijać nawet blisko krawędzi płyt bez obawy przed rozszczepieniem, złamaniem lub ukruszeniem). Zmiana warunków cieplno-wilgotnościowych powoduje nieznaczne pęcznienie i rozszerzalność liniową. Wytrzymałość płyt nieznacznie maleje w temperaturach między 30 a 80°C.

Płyty paździerzowe i wiórowo-paździerzowe

Płyty paździerzowe otrzymuje się z paździerzy lnianych, konopnych lub ich mieszaniny przez utwardzenie na gorąco i sprasowanie pod ciśnieniem z dodatkiem kleju syntetycznego.

W zależności od rodzaju wykończenia rozróżnia się płyty paździerzowe: nieszlifowane, szlifowane jednostronnie, szlifowane dwustronnie oraz o powierzchni uszlachetnionej przez fornirowanie lub laminowanie. W budownictwie stosuje się je głównie jako materiał izolacyjny.

Płyty wiórowo-paździerzowe wytwarza się z wiórów drzewnych i paździerzy lnianych, konopnych lub ich mieszaniny, spojonych ze sobą klejem syntetycznym. Ich zastosowanie jest podobne jak płyt paździerzowych.

Płyty pilśniowe

Płyty pilśniowe produkuje się z rozdrobnionych odpadów drewna iglastego z dodatkiem olejów schnących albo żywic syntetycznych. W zależności od stopnia sprasowania rozróżnia się płyty: miękkie - porowate, półtwarde (MDF), twarde i bardzo twarde (HDF).

Płyty pilśniowe miękkie mogą być perforowane i nacinane. Masa 1 m³ płyt porowatych wynosi od 300 do 350 kg, a dodatkowa perforacja zwiększa pochłanianie dźwięku (możliwość stosowania w salach widowiskowych, wykładowych itp.). Stosowane są głównie jako izolacja cieplna i akustyczna układana na podłogach.

Płyty pilśniowe półtwarde to doskonały materiał meblarski, którego powierzchnię można frezować, okleinować, laminować. Wykorzystywany jest również do produkcji paneli boazeryjnych oraz listew dekoracyjnych.

Płyty pilśniowe twarde charakteryzują się gęstością pozorną 800-900 kg/m³ i zwiększoną odpornością na niekorzystne warunki cieplno-wilgotnościowe, co umożliwia stosowanie ich w warunkach suchych lub o podwyższonej wilgotności. Wykorzystywane są do produkcji paneli podłogowych, poszycia drzwi, elementów mebli. Powierzchnia płyty może być uszlachetniona przez jedno- lub dwustronne gruntowanie farbą, lakierowanie, laminowanie, oklejanie (fornirem, papierem), szlifowanie.

opr.: Redakcja
zdjęcie: Fermacell