Uszkodzenia konstrukcji domu

Wstępna ocena uszkodzeń konstrukcji budynku

Widoczne uszkodzenia mogą być zlokalizowane w strefie przygruntowej domu, na zewnętrznych i wewnętrznych ścianach nośnych bądź na stropie.

Występują w postaci pęknięć o zróżnicowanej szerokości, linii przebiegu i umiejscowieniu. Istotne jest sprawdzenie, czy przebiegają one tylko w grubości pokrycia tynkarskiego, czy też biegną prze znaczną szerokość konstrukcji ściennej.

Powódź spowodowała uszkodzenia w ścianie wewnętrznej, wykończonej tynkiem gipsowym oraz w murze zewnętrznym. fot. Lilianna Jampolska

Pęknięcia widoczne na tynku w postaci wąziutkich szczelin przebiegających w różnych kierunkach spowodowane są najczęściej skurczem zaprawy tynkarskiej bądź naprężeniami w ścianie - zwłaszcza działowej - w wyniku np. niedostatecznego zakotwienia, drgań spowodowanych trzaskającymi drzwiami czy przenoszonymi przez strop. Są to uszkodzenia powierzchowne, które w najgorszym przypadku spowodują miejscowe odpadanie tynku. Na świeżych tynkach cementowo-wapiennych często pojawia się „pajęczynki” - drobniutkie spękania tworzące połączoną sieć.

Przyczyną ich pojawienia się jest niewłaściwy skład zaprawy tynkarskiej lub zbyt szybkie wysychanie nałożonego tynku. Ta wada trwale zniknie po nałożeniu gładzi gipsowej na zagruntowane podłoże.

Charakterystycznym objawem braku wzmocnienia muru bądź elewacji wokół okien i drzwi są skośnie rozchodzące się pęknięcia w narożach tych otworów. Przyczyną tego zjawiska jest nierównomierne obciążenie, a więc i osiadanie ściany nośnej, która na szerokości otworu nie przenosi ciężaru z wyższych partii budynku, a nacisk rozkłada się na jego boki.

Pęknięcia najczęściej maja charakter jednorazowy - po naprawie powierzchni nie powinny ponownie się pojawić - ale w przypadku starych budynków i niestabilnego fundamentowania problem może powrócić na skutek ruchów budynku, np. w wyniku podtopień, robót ziemnych czy drgań przenoszonych przez grunt.

Dlatego przy ocieplaniu domu należy zadbać o wzmocnienie narożników otworów poprzez przyklejenie dodatkowych pasów siatki zbrojeniowej - ułożone skośnie do boków otworu zapobiegną pojawieniu się pęknięć na elewacji. Natomiast szczeliny, które pojawią się na tynku elewacyjnym - zwłaszcza po ociepleniu domu - mogą świadczyć o zawilgoceniu podłoża lub niedostatecznej wentylacji pomieszczeń.

Przenikająca przez ściany para wodna, jeśli napotyka przegrodę w postaci tynku o niskiej paroprzepuszczalności, wywiera na niego nacisk, który może doprowadzić do pęknięć i łuszczenia się tynku na elewacji. Oprócz naprawy powierzchniowej w takich wypadkach konieczne jest osuszenie podłoża. 

Pęknięcia często pojawiają się też na sufitach, ale te biegnące wzdłuż belek czy płyt stropowych nie są groźne, a jedynie stanowią defekt estetyczny. Ich pojawienie się powoduje tzw. klawiszowanie - zwłaszcza na profilach stalowych czy żelbetowych starej generacji - które przy zmiennym obciążeniu i braku dostatecznego związania poprzecznego ulegają niezależnemu ugięciu. Takie uszkodzenia najczęściej nie dają się trwale usunąć i jedyną skuteczną metodą będzie osłonięcie stropu sufitem podwieszanym.

Uszkodzenia, które wymagają fachowej oceny

Szczeliny o szerokości ponad 2 mm przebiegające skośnie lub pionowo w ścianach nośnych, zwłaszcza w pobliżu narożników - wymagają monitorowania zmian szerokości pęknięcia, gdyż mogą być spowodowane, np. niestabilnym fundamentowaniem budynku lub rozchodzeniem ścian.

Pęknięcie poziome ściany we wnęce okiennej. fot. forum.budujemydom.pl (użytkownik: Thomkac)

Obserwację ewentualnych ruchów w przegrodach budowlanych umożliwiają szczelinomierze - tarczki mierzące postęp w powiększaniu się rys, które przykręca się bądź przykleja w kilku miejscach wzdłuż pęknięcia.

Powiększanie się pęknięć i ich duża dynamika - znaczne przyrosty w krótkich odstępach czasu - są sygnałem skłaniającym do przeprowadzenia ekspertyzy technicznej stanu budynku i wdrożenia stosownych prac remontowych.

Potencjalne zagrożenie mogą sygnalizować pęknięcia na stropie przebiegające w poprzek belek zwłaszcza w pobliżu środka pomieszczenia, a także wyraźne jego ugięcie, gdyż mogą świadczyć o jego przeciążeniu.

Nie można lekceważyć spękań, które wystąpiły w pobliżu ścian nośnych, bo powodem może być wystąpienie nadmiernych nacisków strefie podporowej. Dostrzegalne uszkodzenia konstrukcji stropowej związane są najczęściej ze zmianami w sposobie użytkowania domu, np. przekształcenie poddasza na cele mieszkalne czy przestawienia murowanych ścianek działowych.

W takich przypadkach zapewnienie odpowiedniej wytrzymałości konstrukcji stropowej wymagać będzie opracowania dokumentacji technicznej (wzmocnienia, odciążenia) opracowanej przez uprawnionego projektanta- konstruktora.

Możliwości naprawy uszkodzeń konstrukcyjnych domu

Możliwości współczesnych technologii i materiałów pozwalają na naprawę każdej konstrukcji budowlanej, ale najczęściej o takim przedsięwzięciu decyduje rachunek ekonomiczny - postawienie nowego domu może być znacznie tańsze niż remont starego, zwłaszcza gdy zakres koniecznych prac znacząco się zwiększył, a uzyskanie obecnego standardu wykończenia będzie bardzo trudne.

Zależnie od stanu remontowanego obiektu najczęstsze naprawy konstrukcyjne mogą być prowadzone w następujący sposób:

Stabilizacja fundamentowania

Postępującym uszkodzeniom konstrukcji budynki spowodowanych nierównomiernym osiadaniem na niestabilnym gruncie można zapobiec poprzez wzmocnienie fundamentów. Zależnie od warunków lokalnych i możliwości wykonawczych przeprowadza się poszerzenie ław fundamentowych lub oparcie ich na dodatkowych podporach.

Przygotowana dokumentacja projektowa musi zawierać dokładny opis technologii wykonania i użytych materiałów, a prace muszą być prowadzone odcinkami odsłaniającymi posadowienie budynku z uwzględnieniem zachowania ciągłości izolacji przeciwwilgociowej.

Stabilizacja ścian

W przypadku rozchodzenia się ścian nośnych na skutek braku dostatecznego ich przewiązania wykonuje się tzw. ankrowanie z użyciem elementów stalowych. Tworzą one pełne opaski na kilku wysokościach elewacji i mogą być niekiedy kotwione w murze. W przypadku destrukcji przekroju ściany można wykonać jej „zszywanie” przy użyciu kotew spiralnych zabetonowanych w rowkach wyciętych w murze.

Rozmieszczane są one co kilkadziesiąt centymetrów w poprzek naprawianego pęknięcia, a po wypełnieniu szczeliny i otynkowaniu miejsce naprawy staje się niewidoczne.

Naprawa konstrukcji stropowej

W przypadku uszkodzeń konstrukcji żelbetowej jedną z metod będzie wzmocnienie stropu poprzez utworzenie dodatkowego żebra w postaci podciągu lub nadciągu z użyciem, np. prefabrykowanych elementów strunobetonowych.

Strop wzmocniony taśmami z włókien węglowych ze względu na zwiększenie obciążenia użytkowego. fot. Top Building

Niekiedy przy wysokiej wytrzymałości betonu na istniejącym stropie funkcję wzmocnienia mogą pełnić taśmy z włókna węglowego. Materiał ten charakteryzuje się bardzo dużym modułem sprężystości i wytrzymałości na rozciąganie. Po przyklejeniu taśm lub mat klejem na bazie żywic epoksydowych, na wzmacnianej powierzchni tworzy się kompozyt epoksydowo-węglowy odporny na korozję i umożliwiający pokrycie go warstwą tynku.

Wzmocnienie drewnianej konstrukcji stropowej może polegać na utworzeniu dodatkowej płyty nośnej usztywniającej istniejącą strukturę. Do tego celu wykorzystuje się tzw. szalunek tracony w postaci specjalnych blach profilowanych i kotew spinających ze starymi belkami, na którym tworzy się zgodnie z projektem kilkucentymetrową, żelbetową konstrukcję.

Izolację akustyczną tak wzmocnionego stropu zapewnia wełna mineralna ułożona między belkami, a wykończenie spodu stropu stanowi lekka konstrukcja sufitu podwieszanego.

autor: Redakcja BudownicwaB2B

opracowanie: Aleksander Rembisz

zdjęcia: softer i Thomkac (forum.budujemydom.pl), Lilianna Jampolska dla budjemydom.pl, Top Building