2022-05-21 22:37:11 
Drobnowymiarowe materiały do nawierzchni drogowych
Nawierzchnie z materiałów drobnowymiarowych tworzone są z elementów w formie kostki lub płyt przylegających do siebie, a ich stabilność (brak wzajemnego przemieszczania się) zapewnia wypełnienie fug drobnym piaskiem lub zaprawą cementową.
Najpopularniejszym materiałem do budowy różnorodnych nawierzchni jest betonowa kostka o różnych kształtach, kolorach i wymiarach, charakteryzująca się trwałością i dużą dokładnością wymiarową.
Nawierzchnie obciążone ruchem pieszym lub sporadycznie wykorzystywane przez samochody osobowe można budować z kostki o grubości 6 cm. Przy większych obciążeniach wykorzystuje się kostkę o grubości 8 cm lub nawet 10 cm.
Kostkę można układać na dowolnie dużej powierzchni bez konieczności wykonywania dylatacji. Jednak mimo tego, że taka nawierzchnia dobrze przepuszcza wodę opadową, należy zapewnić możliwość szybkiego jej odprowadzenia z powierzchni.
Najłatwiej uzyskać ten efekt, zapewniając naturalny spływ dzięki nachyleniu nawierzchni w kierunku nieutwardzonego gruntu. Niekiedy na gruntach o znikomej przepuszczalności wody np. ciężkie gliny, w warstwie podbudowy umieszczanie system drenarski z odprowadzeniem np. do rowu melioracyjnego.
Technologia układania nawierzchni
Prace przy układaniu kostki podzielone są na kilka etapów. Są to:
- korytowanie, czyli wykonanie zagłębienia w gruncie rodzimym,
- zamontowanie odwodnienia przy niedostatecznym odprowadzeniu powierzchniowym,
- ustawienie i zamocowanie krawężników,
- wykonanie podbudowy stabilizującej grunt oraz warstwy podkładowej,
- ułożenie i zawibrowanie nawierzchni.
Korytowanie polega na wykonaniu wykopu odpowiadającego powierzchni przeznaczonej do ułożenia kostki, o głębokości 20-50 cm zależnie od rodzaju gruntu i przewidywanego obciążenia nawierzchni.
Na gruncie piaszczystym i pod nawierzchnie chodnikowe wystarczy zagłębienie 1520 cm. Na podmokłych glebach gliniastych, gdy przewidziany jest wjazd samochodów ciężarowych (np. przy opróżnianiu szamba czy napełnianiu zbiornika z olejem opałowym), wykop powinien mieć przynajmniej 50 cm.
Na małych powierzchniach koryto można wykopać łopatą, ale na większych lepiej skorzystać ze spycharko-ładowarki. Ułatwi to załadowanie wybranej ziemi na ciężarówkę - ziemię trzeba bowiem wywieść lub rozplantować na działce (jeśli jest taka możliwość).
Dno wykopu powinno odpowiadać płaszczyźnie przyszłej nawierzchni, a więc należy je ukształtować z przewidywanym spadkiem w określonym kierunku.
Instalacja odwodnieniowa może być konieczna, jeśli kostkę układa się na bardzo dużej powierzchni, co uniemożliwia utworzenie spadku w pożądaną stronę lub nachylenie nawierzchni skierowane będzie w niepożądaną stronę.
Niezależnie od miejsca odprowadzenia wody, jej spływ z nawierzchni odbywa się przez elementy odwodnienia liniowego. Są to korytka betonowe wstawione w nawierzchnię i połączone z rurą odpływową, Na tym etapie prac konieczne jest więc doprowadzenie rur do miejsc zainstalowania odwodnienia liniowego.
Do tego celu można użyć rur do kanalizacji zewnętrznej lub tańszych rur drenarskich bez perforacji. Możliwość odprowadzenia wody z korytek zbierających zależy przede wszystkim od warunków wodno-gruntowych - poziomu wody gruntowej oraz przepuszczalności gleby.
Można ją odprowadzić do zewnętrznej kanalizacji deszczowej lub studni chłonnej drenażu. W przypadku garażu zlokalizowanego poniżej poziomu gruntu konieczne może być zamontowanie zbiornika z samoczynnie włączającą się pompą, przetłaczającą wodę na wyższy poziom i rozsączaną na powierzchni działki.
Krawężniki -zapobiegają rozchodzeniu się nawierzchni co skutkuje jej deformacją i powiększeniem spoin, wypłukiwaniu podkładu, a także nanoszeniu ziemi przez wodę spływającą po nieutwardzonej powierzchni działki.
Na ścieżkach wystarczające będą krawężniki chodnikowe, ale na podjazdach lepiej zamontować masywniejsze krawężniki drogowe.
Przy nawierzchniach liniowych (chodniki, drogi dojazdowe) warto zwrócić uwagę na to, aby szerokość obramowania odpowiadała wielokrotności wymiarów kostki - uniknie się wtedy kłopotliwego jej przycinania przy krawężnikach.
Krawężniki powinny też wyznaczać płaszczyznę nawierzchni. Do wytyczenia linii przebiegu krawężników oraz ustalenia jej wysokości można posłużyć się poziomnicą laserową i sznurem.
Promień lasera umożliwi wyznaczenie poziomu, a rozciągnięty między kołkami sznur - linię osadzenia krawężników. W nawierzchniach liniowych wymagany spadek kształtuje się poprzecznie do osi drogi z lekkim pochyleniem na jedną lub na dwie strony.
Zależnie od sposobu zagospodarowania otoczenia nawierzchni, krawężniki mogą wystawać ponad poziom kostki brukowej lub być na tej samej wysokości. Jednak cała nawierzchnia powinna być nieznacznie wyniesiona ponad poziom otaczającego gruntu, co zapobiegnie jej zanieczyszczeniu ziemią przy intensywnym spływie wody po powierzchni gleby.
Krawężniki osadza się na warstwie gęstego betonu, a po jego związaniu od zewnątrz obsypuje się ziemią, a od środka - materiałem podbudowy. Niekiedy rolę krawężników może pełnić kostka nawierzchniowa o większej grubości osadzona warstwie betonu.
Podbudowa wykonana z pospółki, tłucznia drogowego o uziarnieniu ciągłym bądź frakcjonowanego gruzu betonowego pełni funkcję warstwy stabilizującej.
W przypadku układania nawierzchni przeznaczonej pod duże obciążenia na nawodnionych gruntach gliniastych warto przed ułożeniem podbudowy rozłożyć geowłókninę zapobiegającą mieszaniu się pospółki lub tłucznia z gruntem rodzimym.
Dzięki porowatej strukturze geowłókniny swobodnie może przepuszczać ona wodę, ale zatrzymują się na niej drobne cząstki gruntu. Podbudowa wymaga zagęszczenia przy użyciu wibratora lub tzw. skoczka.
Warstwa podkładowa umożliwia równe ułożenie kostki brukowej i jednocześnie dodatkowo ustabilizowanie podłoża.. Do jej utworzenia używa się piasku wymieszanego na sucho z cementem. Po nasypaniu warstwy piasku grubości ok. 10 cm rozsypuje się cement – 1 worka na około 5 m2 powierzchni, a następnie miesza łopatą lub za pomocą glebogryzarki.
Niekiedy podkład tworzy się z samego piasku, ale istnieje niebezpieczeństwo jego wypłukiwania przy intensywnych opadach i nachyleniu podłoża.
Wyrównanie i wypoziomowanie warstwy podkładowej wykonuje się przy użyciu deski z bocznymi wycięciami prowadzonymi po wierzchu krawężników. Wysokość wycięcia powinna odpowiadać grubości kostki z uwzględnieniem obniżenia podkładu po jego zagęszczeniu o ok. 1 - 2 cm.
Na większych powierzchniach do wyrównania podkładu używa się mocno napiętego sznura, pod którym przesuwa się deskę wyrównującą. Kolejną czynnością będzie zagęszczenie podkładu przy użyciu wibratora powierzchniowego.
Jeśli w nawierzchni montowane będzie odwodnienie liniowe, w warstwie podkładowej ustawia się korytka na wymaganej głębokości i łączy z rurami odpływowymi.
Układanie kostki
Poszczególne elementy nawierzchni układa się ciasno, stojąc na ułożonej już nawierzchni. Przy jednolitej nawierzchni, kostkę można układać w dowolnym kierunku wykorzystując przy tym elementy połówkowe (jeśli producent takie oferuje) na krawędziach nawierzchni.
Bardziej skomplikowane będzie układanie kostki według określonego wzoru, gdyż wymaga to zachowania kolejności kładzenia poszczególnych elementów.
Konieczne też będzie zaznaczenie charakterystycznych punktów np. środka koła przy pomocy tyczek. Jeśli zachodzi konieczność przycięcia skrajnych elementów, używa się do tego celu specjalnej prasy lub szlifierki kątowej z tarczą diamentową do betonu.
Wzdłuż brzegu, który nie będzie narażony na żadne obciążenia, zamiast krawężników można zastosować oporowanie, czyli podmurowanie krawędzi na styku z gruntem. Gdy cała nawierzchnia pokryta jest już kostką, za pomocą wibratora powierzchniowego z gumową nakładką ochronną dobija się elementy do podłoża i ewentualnie koryguje niewielkie nierówności.
Ostatnim etapem jest rozsypanie na powierzchni drobnego piasku, który wnikając w szczeliny, zaklinuje kostki między sobą. Po zmieceniu nadmiaru piasku nawierzchnia gotowa jest już do użytku.
Można też dodatkowo zabezpieczyć ją impregnatem w wyeksponowanych miejscach, który zmniejsza nasiąkliwość i ułatwia utrzymanie nawierzchni w czystości oraz ożywia barwę.
Autor: Cezary Jankowski
Opracowanie: Aleksander Rembisz
Zdjęcia: Polbruk, Semmelrock Stein + Design, Poz-Bruk, Bruk-Bet, Libet, Hauraton, ChyżBet
Komentarze