Naprawa lub wymiana podłogi

2011-06-10 09:06:12

Naprawa lub wymiana podłogi to jedne z najczęściej wykonywanych prac remontowych. Nic dziwnego, bo wszystkie podłogi z czasem się zużywają i wyglądają brzydko, a podłogi drewniane często trzeszczą i skrzypią. Po dobrze wykonanym remoncie podłoga może jednak nie tylko być jak nowa, ale nawet lepsza od starej.

Z artykułu dowiesz się:

Jak zaplanować zakres prac?
Jak wykonać nową posadzkę na starej?
Jak ustabilizować stary podkład?
Jak zmienić konstrukcję?
Jak wygłuszyć strop?
Jakie są koszty wymiany podłogi?

Zakres prac

Przede wszystkim musimy odpowiedzieć sobie na pytanie, co chcemy zmienić:

posadzkę;
warstwę podposadzkową (bo np. jest niestabilna);
konstrukcję podłogi (np. wykonujemy izolację cieplną i przeciwwilgociową albo ogrzewanie podłogowe).

Od tego zależy zakres prac, i co za tym idzie ich uciążliwość, a w użytkowanym już domu ma to kluczowe znaczenie. Oczywiście czas prac oraz ich uciążliwość dla mieszkańców mogą być różne w zależności od wybranej technologii - w trakcie remontu najlepiej ograniczyć tzw. roboty mokre, głównie wykonanie wylewek, bo potrzebne jest kilka tygodni na ich wyschnięcie.

Nowa posadzka na starej

Posadzka, czyli wierzchnia warstwa podłogi, z czasem się zużywa w wyniku normalnej eksploatacji (głównie wyciera), bywa też poważniej uszkodzona miejscowo, np. w wyniku zalania, zarysowania czy upadku ciężkiego przedmiotu. Posadzki drewniane zamiast wymieniać, często można odnowić przez cyklinowanie i lakierowanie i warto o tym pomyśleć o ile podłoga nie ma niemożliwych do usunięcia plam lub znacznych ubytków.

Mniejsze rysy i szczeliny można uzupełnić kitem do parkietów lub masą otrzymaną ze zmieszania pyłu drzewnego (powstałego przy cyklinowaniu) ze specjalnym płynem. Zaletą ostatniego rozwiązania jest to, że kolor powstałej masy idealnie pasuje do istniejącego parkietu.

Wykonując nową posadzkę, trzeba przede wszystkim zdecydować, czy usuwamy dotychczasową, czy też nową układamy jako kolejną warstwę. Generalnie starą posadzkę można pozostawić, jeśli jest stabilna, równa oraz zapewnia przyczepność - o ile oczywiście nowa posadzka wymaga przyklejenia (płytki ceramiczne).

Wadą tego sposobu jest podniesienie poziomu podłogi, dlatego jako nową posadzkę układa się dość cienkie materiały - płytki ceramiczne, panele podłogowe lub cienką mozaikę drewnianą. Poziom podłogi podnosi się o ok. 2 cm, co wymaga jedynie podcięcia skrzydeł drzwi i zamontowania listwy progowej, ale zmniejszenie wysokości pomieszczenia jest praktycznie nieodczuwalne.

Panele układa się na warstwie wyrównującej ze specjalnej pianki lub drewnopochodnych płyt podkładowych, a mozaikę można do takich płyt przykleić. Układanie nowej warstwy płytek ceramicznych wymaga zaś płytkiego "podziobania" lub ponacinania powierzchni starych, by uzyskać odpowiednią przyczepność.

Uwaga! Powierzchnia starych płytek musi być przed nałożeniem kleju starannie odkurzona i zmyta.

Stabilizacja starego podkładu

Stare podłogi z desek często wyraźnie się uginają i skrzypią przy chodzeniu. Wówczas przed ułożeniem nowej posadzki taki podkład trzeba ustabilizować, bo podłoga z nowymi panelami będzie skrzypieć, a ułożone płytki ceramiczne popękają.

Czasem wystarczy wyjęcie i przełożenie obluzowanej, skrzypiącej deski drugą stroną albo jeśli jest zwichrowana, zastąpienie jej nową. Skrzypienie podłóg z desek często wynika z tego, że:

ułożono deski zbyt szerokie (powyżej 15 cm), które łatwiej ulegają zwichrowaniu i spaczeniu;
są zbyt cienkie - zalecana grubość to 38 mm (1 ½ cala), ale z oszczędności używano często desek grubości 25 mm (1 cal);
deski ułożono stroną dordzeniową ku dołowi, a brzegi takiej deski w trakcie wysychania unoszą się ku górze, co powoduje rozluźnienie połączeń na gwoździe i "chybotanie" się deski. Pod tym względem lepiej jest kłaść deski stroną dordzeniową ku górze, bo wówczas jej brzegi zostają dociśnięte do podłoża, jednak środki desek tworzą wówczas wybrzuszenia, na których szybciej uwidaczniają się ślady zużycia, dlatego deski kładziono czasem naprzemiennie - raz stroną dordzeniową ku dołowi, a raz ku górze.

Jeśli taka naprawa to za mało lub chcemy ułożyć płytki ceramiczne, to podłogę z desek stabilizuje się i usztywnia, układając na niej:

płyty OSB, najlepiej dwuwarstwowo z przesunięciem spoin (łączna grubość min. 25 mm);
płyty gipsowo-włóknowe, układane podobnie jak OSB, ewentualnie można zastosować płyty z frezowanymi krawędziami;
warstwę specjalnego jastrychu (wylewki) grubości min. 3 cm zbrojonego siatką; czasem doświadczeni wykonawcy stosują z dobrym skutkiem cieńsze warstwy mas własnego pomysłu, których głównym składnikiem jest klej do płytek.

Do przyklejania płytek najlepiej użyć specjalnych, bardzo elastycznych klejów, przeznaczonych na "trudne podłoża". Ponadto w pomieszczeniach wilgotnych (łazienki, pralnie, w mniejszym stopniu kuchnie) potrzebna jest pod płytkami izolacja przeciwwilgociowa, bo same płytki nie zapewniają pełnej szczelności, a dla naszej podłogi po remoncie wilgoć będzie bardziej niebezpieczna niż dla typowego jastrychu mineralnego.

Podłoga drewniana na legarach: (a) na gruntach suchych; (b) na gruntach wilgotnych

Izolację najlepiej wykonać jako bezspoinową z masy nazywanej "płynną folią", nakładając jej co najmniej dwie warstwy. Można też kupić specjalny klej do płytek, który pełni funkcję warstwy izolacyjnej.

Stare podłogi drewniane, układane na legarach, zwykle były wentylowane - powietrze dostawało się pod podłogę albo przez kratki wentylacyjne w ścianie fundamentowej albo umieszczone wewnątrz pomieszczenia, tuż powyżej listwy przypodłogowej.

Bywa, że przestrzeń podpodłogowa łączy się przy tym z kominem wentylacyjnym w pomieszczeniu, co usprawnia wymianę powietrza. Musimy uważać, by przy remoncie nie zablokować tych otworów wentylacyjnych, bo ich niedrożność grozi wzrostem wilgotności i gniciem podłogi.

Zmiana konstrukcji

Najczęściej stara podłoga jest zbudowana na legarach opartych na:

słupkach ceglanych;
podkładzie betonowym;
stropach o nierównej powierzchni np. Kleina;
stropach drewnianych belkowych.

Zwykle ze starej podłogi chcemy zrobić typową podłogę na gruncie lub stropie, poprawiając izolację przeciwwilgociową, cieplną lub dźwiękową.

By to osiągnąć, zakres prac będzie za każdym razem nieco inny. Niektóre elementy starej podłogi trzeba usunąć, a na ich miejsce dodać nowe.

Podłoga na słupkach murowanych

W takiej podłodze po wybraniu ziemi roślinnej (humusu) układano:

warstwę ubitego gruzu (ew. grubego piasku) grubości 12-15 cm;
ustawiano słupki ceglane;
na nich układano legary drewniane, np. 8×10 cm;
przybijano deski podłogowe.

Podłogę na legarach zamieniamy na podłogę na gruncie

Typowa podłoga na gruncie - zwykle na taką zmieniamy starą podłogę na legarach

Legary od słupków izolowano warstwą papy, a deski często od spodu pokrywano środkiem grzybobójczym. Przestrzeń podpodłogowa była wentylowana - albo przez kratki w ścianach fundamentowych, albo łączące się z pomieszczeniem.

Jeśli grunt był wilgotny, albo usunięto starą zagrzybioną podłogę i obawiano się, że podłoże może zawierać zarodniki grzybów, układ warstw był nieco inny:

10 cm ubitego gruzu;
10-15 cm betonu;
izolacja z papy, cementu z dodatkami uszczelniającymi lub warstwa asfaltu;
podkładki z cegieł;
legary;
deski podłogowe.

Podłoga także była wentylowana.

Po usunięciu starej podłogi z desek, legarów i słupków mamy zwykle dość miejsca, by w sytuacji opisanej w pierwszym wariancie ułożyć na istniejącym podkładzie z gruzu:

warstwę betonu grubości ok. 10 cm - wystarczy klasy C 8/10 (B10);
izolację przeciwwilgociową z papy lub folii układanej na zakład szerokości min. 15 cm i wywiniętej na ściany;
izolację cieplną z twardego styropianu, polistyrenu ekstrudowanego (XPS) lub specjalnej wełny mineralnej - najlepiej nie mniej niż 10 cm;
warstwę folii;
wylewkę podłogową o grubości co najmniej 4-5 cm, najlepiej zbrojoną siatką stalową (im warstwa cieńsza, tym siatka jest bardziej pożądana).

Jeśli na te warstwy mamy zbyt mało miejsca, to po konsultacji z konstruktorem, który oceni nośność podłoża, można ewentualnie pominąć warstwę betonu, ułożyć izolację przeciwwilgociową, a na niej płyty z polistyrenu ekstrudowanego, który jest twardszy i mniej nasiąkliwy niż zwykły styropian.

Remont w drugim z przedstawionych wariantów różni się tym, że mamy już gotową płytę betonową, a czasem nawet bardzo dobrą izolację wykonaną z asfaltu. Oczywiście trzeba sprawdzić, czy płyta betonowa jest w dobrym stanie i ewentualnie zaszpachlować w niej większe nierówności czy pęknięcia.

Czasem mogą być widoczne regularne, biegnące przez całą płytę pęknięcia - jeśli w płycie nie wykonano dylatacji, to pojawiły się same. Jeśli beton w tych miejscach nie kruszy się, to raczej nie są one niebezpieczne (warto to skonsultować z konstruktorem), trzeba jednak pamiętać o naprawie izolacji przeciwwilgociowej w tych miejscach. Jeśli jednak cała płyta jest spękana, a jej powierzchnia łuszczy się, to konstruktor powinien zdecydować, czy:

stary beton trzeba usunąć;
można go pokryć nową kilkucentymetrową warstwą;
uszkodzenia nie są groźne, bo złuszczenie powierzchni wynika np. tylko z niewłaściwej pielęgnacji betonu po ułożeniu.

Podłoga na stropach o nierównej powierzchni

Budowane dawniej stropy np. Kleina lub składające się z belek stalowych i płyt wypełniających (np. WPS) miały nierówną powierzchnię, na której układano legary i podłogę drewnianą. Czasem satysfakcjonuje nas poprawienie tej podłogi, tak by nie skrzypiała, co opisano powyżej, omawiając sposoby stabilizacji podłóg drewnianych.

Możemy jednak chcieć zmienić wierzchnią warstwę stropu, tak by uzyskać w pełni stabilne podłoże, możliwe do wykończenia w dowolny sposób.

Uwaga! Zmiany w konstrukcji stropu zwykle wiążą się z jego dodatkowym obciążeniem, dlatego konieczna jest konsultacja z konstruktorem, który określi, czy takie zmiany są dopuszczalne.

Strop na belkach stalowych można wyciszyć, dodając podkładki pomiędzy belkami i legarami oraz wypełniając pustą przestrzeń pomiędzy legarami wełną mineralną. Obciążenie stropu wzrośnie bardzo nieznacznie

Podstawowym celem jest uzyskanie równej i stabilnej górnej powierzchni stropu. Po usunięciu starych desek podłogowych i legarów powstałe zagłębienia wypełnia się warstwą lekkiego kruszywa, np. keramzytu. Kruszywo dobrze jest wymieszać z niewielką ilością cementu lub spryskać jego powierzchnię rzadką zaprawą cementową tzw. szprycem - pozwala to ustabilizować kruszywo. Na tak przygotowanym podłożu można wykonać wylewkę podłogową grubości 4-5 cm, jednak oznacza to znaczne obciążenie i i wyłączenie pomieszczeń z użytkowania na miesiąc, czas potrzebny na związanie i wyschnięcie wylewki oraz ułożenie nowej posadzki.

Uwaga! Wysychania wylewki nie należy zbytnio przyspieszać przez intensywne wietrzenie i ogrzewanie, bo nie osiągnie ona odpowiedniej wytrzymałości. Generalnie można przyjąć, że wylewki anhydrytowe nadają się do użytkowania szybciej niż cementowe, są jednak mniej odporne na wilgoć.

Alternatywą jest ułożenie tzw. suchego jastrychu z płyt gipsowo-włóknowych lub systemowych, specjalnych płyt gipsowo-kartonowych. Na takim podkładzie posadzkę można układać już następnego dnia, jednak płyty są wrażliwe na wilgoć znacznie bardziej niż zwykłe jastrychy cementowe i ich stosowanie w łazienkach jest nieco ryzykowne.

Podłoga na stropach drewnianych

Strop drewniany z sufitem podwieszanym i posadzką pływającą na warstwie wełny mineralnej

W starych domach podłogi na stropach drewnianych, szczególnie od strony nieużytkowych poddaszy (strychów), bywały wykonywane w najprostszy możliwy sposób, po prostu przez przybicie desek do belek stropowych. W lepszym wykonaniu na belkach opierano legary, a nawet wykonywano bardziej finezyjne konstrukcje np. z samonośnym tzw. ślepym pułapem (od dołu) poprawiającym wygłuszenie stropu. Stare stropy wypełniano najczęściej tzw. polepą, rzadziej suchym piaskiem, co w pewnym stopniu poprawiało właściwości termoizolacyjne i utrudniało rozprzestrzenianie się ognia.

Remont podłóg na takich stropach można wykonać zgodnie z zaleceniami zawartymi wcześniej w rozdziale o stabilizacji podłóg drewnianych oraz o naprawach posadzki. Z obciążaniem stropu warstwą wylewki trzeba być jednak bardzo ostrożnym, bo szczególnie nad ostatnią kondygnacją użytkową mają one często niewielką nośność.

Osobny problem stanowi skuteczne wygłuszenie stropu.

Wygłuszenie stropu

Najskuteczniejszy sposób wygłuszenia stropu to wykonanie tzw. podłogi pływającej. Na warstwie konstrukcyjnej (istniejącym stropie) układa się:

cienką 3-5 cm warstwę specjalnego styropianu tzw. akustycznego lub twardej wełny mineralnej;
warstwę folii budowlanej;
wylewkę podłogową grubości 4-5 cm.

Taki sposób, choć bardzo skuteczny, wiąże się z dużym podniesieniem poziomu podłogi, znacznym obciążeniem stropu i kilkutygodniową przerwą w użytkowaniu pomieszczeń.

Mniej skuteczne, ale i mniej kłopotliwe jest wykonanie tzw. posadzki pływającej. W tej wersji wierzchnią warstwę podłogi - panele, parkiet, mozaikę drewnianą lub płytki ceramiczne - oddziela od warstwy konstrukcyjnej stropu cienką warstwą izolacji akustycznej ze specjalnej pianki, miękkich płyt pilśniowych itp. W przypadku płytek ceramicznych na izolacji spoczywa jeszcze warstwa płyt gipsowo-włóknowych, gipsowo-kartonowych lub drewnopochodnych - do niej przykleja się płytki.

Uwaga! Zarówno warstwa wylewki w podłodze pływającej, jak i posadzka pływająca musi być oddzielona od ścian, słupów i innych elementów konstrukcyjnych szczeliną dylatacyjną szerokości 1-2 cm, którą wypełnia się specjalną taśmą lub paskami styropianu.

Dobry sposób wyciszenia to również zbudowanie tzw. sufitu podwieszanego, wygłuszonego wełną mineralną, jednak nie może on mieć sztywnych połączeń ze stropem. Wadą tego rozwiązania jest obniżenie, co najmniej o kilkanaście centymetrów, pomieszczenia znajdującego się na dolnej kondygnacji.

Stropów drewnianych często nie można obciążyć dodatkową warstwą podłogi pływającej, pozostaje wówczas wykonanie pływającej posadzki. Izolacyjność dźwiękową poprawia także zastosowanie pomiędzy belkami stropowymi, a ułożonymi prostopadle do nich legarami tłumiących drgania podkładek z gumy lub filcu oraz wypełnienie wełną mineralną pustych przestrzeni pomiędzy belkami oraz legarami.

Dość dobrze odgłos kroków wycisza także najprostszy z dostępnych sposobów, czyli ułożenie grubego dywanu lub wykładziny.

Koszty remontu podłogi

Musimy być gotowi na to, że zróżnicowanie kosztów remontu podłogi może być bardzo duże. Trudno z góry określić stan starej podłogi, a w związku z tym konieczny zakres prac. Czasem też zdarzają się różne "niespodzianki" wydłużające czas robót i zwiększające ich koszt. Dlatego remont starej podłogi - w przeliczeniu na 1 m² - może kosztować drożej niż wykonanie jej w nowym domu. Możemy też mieć kłopoty ze znalezieniem wykonawcy, gdy remontujemy podłogę o niewielkiej powierzchni, np. tylko w jednym pomieszczeniu.

Chcąc jedynie "odświeżyć" starą posadzkę drewnianą zapłacimy:

25 zł/m² - cyklinowanie starej podłogi;
15-20 zł/m² - lakierowanie (2-3 warstwy);
5 zł/m² - lakier.

Uwaga! Lakiery na bazie rozpuszczalników organicznych są zwykle trwalsze od wodnych o porównywalnej jakości, jednak ze względu na intensywny, nieprzyjemny zapach utrudniają normalne użytkowanie pozostałych pomieszczeń w domu.

Koszt wykonania "suchego jastrychu" to:

20-60 zł/m² - płyty (w zależności od producenta);
15-20 zł/m² - ułożenie.

Wykonując nową podłogę na legarach zapłacimy:

15-20 zł - legary (na 1 m² podłogi);
30-40 zł/m² - strugane deski grubości 4 cm;
40-60 zł/m² - robocizna.

Za podłogę na gruncie w miejscu starej na słupkach ceglanych i legarach zapłacimy:

20 zł/m² - usunięcie starej podłogi;
25 zł/m² - podkładowa płyta z "chudego" betonu o grubości 10 cm;
25 zł/m² - styropian podłogowy EPS 100 grubości 15 cm;
20 zł/m² - wylewka betonowa grubości 5 cm;
20-25 zł/m² - izolacja przeciwwilgociowa podłogi;
50 zł/m² - robocizna

Ceny materiałów wykończeniowych, tworzących warstwę posadzki, są bardzo zróżnicowane - nawet produkty tego samego typu różnią się ceną nawet kilkukrotnie: