Jak ograniczyć hałas w pomieszczeniach mieszkalnych do minimum?

Zewnętrzne i wewnętrzne źródła hałasu

Uciążliwość hałasu pochodzącego z zewnątrz zależy przede wszystkim od lokalizacji budynku Budynki usytuowane w pobliżu ruchliwych dróg, ulic czy linii kolejowych wymagają znacznie skuteczniejszej izolacji akustycznej niż budynki stawiane z dala tych obiektów, na osiedlu mieszkalnym czy cichej wsi.

Jednak przed budową warto zapoznać się również z miejscowym planem zagospodarowania terenu lub studium projektowym, obejmującym dość znaczny obszar wokół budowanego domu, co pozwoli na wykrycie potencjalnych zagrożeń związanych z nadmiernym hałasem gdy np. niedaleko planowana jest budowa nowej linii kolejowej czy autostrady.

Trzeba też zwrócić uwagę na najbliższe sąsiedztwo - np. rzemieślniczy tartak może stać się źródłem, wielogodzinnych uciążliwych dźwięków. O zabezpieczenie przed hałasem pochodzącym z zewnątrz trzeba zadbać już podczas budowy domu dobierając odpowiednie materiały ścienne, okna jak i optymalną pod względem akustycznym bryłę budynku.

Hałas wewnątrz domu powodują najczęściej sami mieszkańcy np. słuchając głośnej muzyki, czy przez zabawy dzieci, ale niekiedy może być wytwarzany prze urządzenia techniczne stanowiące wyposażenie domu np. instalacje wod-kan, wentylatory. Szczególne wymagania muszą spełniać pomieszczenia o specjalnych własnościach akustycznych np. wykorzystywane do nauki gry na instrumentach lub słuchania muzyki.

Uzyskanie wymaganej izolacji akustycznej od hałasów powstających wewnątrz domu mogą zapewnić odpowiednio dobrane przegrody wewnętrzne, przy czym najbardziej kłopotliwe będzie wytłumienie hałasów przenikających przez strop.

Rozchodzenie się dźwięków i wymagany stopień ich wyciszenia

Dźwięki rozchodzą się w postaci fali powstającej w wyniku pobudzenia cząsteczek powietrza lub innego materiału, a ich nasilenie zależy od wywołanego przez źródło dźwięku ciśnienia akustycznego. Jego wartość podawana jest w jednostkach umownych - decybelach (dB), a zakres słyszalnych dźwięków dla człowieka zawiera się w granicach: 20 dB to cichy szept, a 130 dB to ryk startującego odrzutowca.

W praktyce, dokuczliwość odczuwania dochodzących dźwięków zależy od indywidualnych cech mieszkańców - ich wieku, stanu zdrowia i z reguły osoby starsze są bardziej wrażliwe na hałas, choć słabiej słyszą i odbierają dźwięki w mniejszym zakresie częstotliwości.

Dźwięki powstają i rozchodzą się najczęściej w postaci tzw. widma akustycznego, utworzonego przez fale o różnych częstotliwościach i natężeniu, a sporadycznie jako fala podstawowa o określonej częstotliwości np. podczas strojenia instrumentu. Nominalnie zakres częstotliwości odbieranych przez ucho ludzkie zawiera się w granicach 16 Hz-20 kHz.

Większość dźwięków rozchodzi się na drodze powietrznej np. rozmowa, muzyka, ale mogą być również przenoszone prze inne materiały, w których jednocześnie tam powstają - np. w wyniku uderzenia ręką w ścianę lub ruch pieszy na klatce schodowej - i nazywane są dźwiękami materiałowymi.

Przepisy budowlane określają dopuszczalne poziom hałasu w pomieszczeniach mieszkalnych jak również wymaganą izolacyjność akustyczną przegród wewnętrznych i zewnętrznych.

Izolacja akustyczna od dźwięków uderzeniowych na klatce schodowej przez zastosowanie elementów Schöck Tronsole® na etapie projektowania klatki schodowej. fot. Schöck

Pomiar poziomu hałasu dość łatwo zmierzyć posługując się mniej lub bardziej rozbudowanym decybelomierzem, ale ustalenie rzeczywistej izolacyjności akustycznej przegrody to już bardziej skomplikowane zadanie.

Zgodnie z wymaganiami poziom hałasu w wybranych pomieszczeniach nie powinien przekraczać:

Z kolei przegrody budowlane powinny zapewniać dostateczne tłumienie przenikania hałasu i dla wybranych elementów o wartości nie mniejszej niż określonej współczynnikiem R’A1. Wartości te odnoszą się do przegród wydzielających te pomieszczenia bez uwzględnienia izolacyjności akustycznej drzwi

Współczynnik R’A1 w wybranych pomieszczeniach

• Pokoje mieszkalne: 40 dB
• Pomieszczenia sanitarne: 45 dB
• Ściany oddzielenia w zabudowie szeregowej: 55 dB

Ochrona przed hałasem zewnętrznym

Zapewnienie wymaganego wyciszenia pomieszczeń w budynku wymaga zbudowania przegród zewnętrznych o skuteczności tłumienia dostosowanej do poziomu hałasów zewnętrznych. Przykładowo natężenie „dźwięków ulicy” na poziomie 65 dB (np. w pobliżu linii kolejowej) wymaga zredukowania poziomu hałasu o przynajmniej 35 dB, aby uzyskać wymagane natężenie dźwięków w czasie nocnym o pożądanej wartości do30 dB.

Uzyskanie takiego tłumienia przez ściany zewnętrzne nie sprawia większych problemów - praktycznie zapewni ją każda konstrukcja aktualnie stawianych przegród zewnętrznych. Niedostateczne wyciszenie powodują natomiast standardowe okna, których współczynnik Rw wynosi ok. 30 dB.

W lokalizacjach narażonych na wysoki poziom hałasu zewnętrznego, konieczne jest więc instalowanie okien ze specjalnymi pakietami szybowym, które zapewniają zmniejszenie przenikania dźwięków o wartości współczynnika Rw do ok. 45 dB.

Okna o podwyższonej izolacyjności akustycznej mają znacznie pogrubione szyby zewnętrzne, a dobór konfiguracji oszklenia powinien również uwzględniać rodzaj uciążliwego hałasu, gdyż poszczególne zestawienia uzyskują znacznie różniące się parametry akustyczne zależnie od widma dźwięków występujących w okolicy (dominujących częstotliwości).

Bardzo ważne dla utrzymanie wysokiej izolacyjności akustycznej okien jest również dźwiękochronny sposób ich zamontowania oraz zapewnienie szczelności przez cały okres użytkowania. Pojawia się więc problem zapewnienia wentylacji (nawiewu), a jeśli zamontowane będą nawiewniki, trzeba wyposażyć je w tłumiki akustyczne. Problem radykalnie rozwiązuje zainstalowanie mechanicznej wentylacji nawiewno-wywiewnej, co pozwala np. na zamontowanie stałych, nieotwieralnych okien o wysokiej dźwiękoszczelności.

Poprawę ochrony przed przenikaniem hałasów zewnętrznych można też uzyskać przez elementy znajdujące się poza budynkiem - ekrany akustyczne, zadrzewienie, odpowiednie ukształtowanie terenu tworząc barierę akustyczną pochłaniająca lub odbijającą docierający do budynku hałas.

Oprócz uciążliwych dźwięków docierających drogą powietrzną, do domów stawianych w pobliżu tras z ciężkim transportem drogowym lub kolejowym mogą docierać drgania podłoża przenoszone na fundamenty, a ich ograniczenie wymaga przeprowadzenia badań geologicznych i ewentualnie zaprojektowania odpowiednich robót ziemnych.

Wyciszenie hałasów wewnętrznych

Fale dźwiękowe generowane np. podczas głośnej rozmowy napotykając na przeszkodę w postaci przegrody budowlanej zostaje częściowo odbite, pochłonięte przed materiał ściany, jak też z mniejszym natężeniem przenikają do sąsiedniego pomieszczenia. Zdolność do tłumienia dźwięków powietrznych przechodzących przez przegrodę, określana jest wskaźnikiem R’A1 o wartości zależnej od rodzaju i grubości materiału ścianki, przy czym przy wyznaczaniu tego wskaźnika w odniesieniu do ścian złożonych z różnych materiałów, nie można w sposób prosty sumować zdolności tłumienia poszczególnych warstw.

Zastosowanie płyt Simfofit® w systemie z okładziną z płyt g-k poprawia izolacyjność akustyczną ścian o 9 dB, co oznacza redukcję poziomu natężenia dźwięku o ok. 87%.fot Recticel Izolacje

Przykładowo ściana złożona z dwóch warstw o wskaźniku R’A1 = 25 dB każda, w efekcie zapewni zdolność tłumienia na poziomie np. 30-35 dB. Dlatego przy projektowaniu należy korzystać z przebadanych laboratoryjnie zestawień materiałowych z uwzględnieniem ich grubości. Pożądanej izolacyjności ścian wewnętrznych można uzyskać w dwojaki sposób-poprzez postawienie ich z materiałów o dużej masie powierzchniowej lub z użyciem wyrobów włóknistych w formie ścianki szkieletowej bądź okładziny akustycznej.

Standardowo, do postawienia ścianek o wysokiej izolacyjności akustycznej wykorzystuje się materiały ścienne o dużej gęstości - bloczki silikatowe lub betonowe, które przy grubości 12 cm zapewniają uzyskanie wskaźnika R’A1 na poziomie 45 dB. W pomieszczeniach, gdzie nie jest wymagana wysoka odporność na uszkodzenia mechaniczne i zawilgocenie, mogą być stawiane ścianki szkieletowe z wypełnieniem wełną mineralną, z pojedynczym lub podwójnym opłytowaniem.

Poprawę własności akustycznych użytkowanych już pomieszczeń można uzyskać poprzez wykonanie drugiej ścianki murowanej odsuniętej o 3-4 cm , albo osłonięcie ściany szkieletową konstrukcją wypełnioną wełną mineralną i pokrytą dwuwarstwowo płytami gipsowo-kartonowymi. Takie rozwiązania pozwalają na podwyższenie wskaźnika izolacyjności akustycznej o 9-11 dB.

autor: Redakcja BudownicwaB2B

opracowanie: Aleksander Rembisz

zdjęcia: Norgips, Recticel Izolacje, Schöck Sp. z o. o.

Film: Oknoplast, Schöck, Norgips Sp. z o. o.