2024-01-23 13:34:07 
W wielu przypadkach cieśla skupia się głównie na funkcjonalności połączeń, które mają za zadanie przede wszystkim przenosić obciążenia między elementami konstrukcyjnymi. Wygląd tych połączeń często jest drugorzędny, ponieważ konstrukcja zwykle zostaje zakryta warstwami wykończeniowymi, takimi jak płyty gipsowo-kartonowe.
Jednak istnieją sytuacje, w których konstrukcje lub ich poszczególne elementy są celowo pozostawiane na widoku. Dotyczy to zwłaszcza obiektów zabytkowych z pięknymi, drewnianymi detalami oraz konstrukcji takich jak ogrody zimowe. W takich przypadkach metalowe złącza mogą nie prezentować się estetycznie.
Czy to oznacza brak miejsca dla złącz ciesielskich w takich projektach? Wręcz przeciwnie, istnieją specjalne złącza zwane ukrytymi lub niewidocznymi, które pozwalają na stworzenie połączeń, gdzie to drewno jest eksponowane, a złącze pozostaje niewidoczne, ukryte w strukturze łączonych elementów.
Wieszaki belek
Wieszaki belek stanowią podstawową grupę złącz niewidocznych, umożliwiając efektywne łączenie elementów drewnianych w konstrukcjach stropowych czy dachowych. Popularne modele niewidocznych wieszaków belek to złącza z serii BTN, BT4, BTALU.
Charakteryzują się one przekrojem teowym i montowane są przez przybicie do głównego elementu konstrukcyjnego, przy czym wystająca część blachy umieszczana jest w nacięciu elementu podpieranego. Siły są przenoszone przez sworznie, które przechodzą przez belkę i otwory w złączu.
Długość sworzni zazwyczaj odpowiada szerokości przekroju belki, ale można też stosować krótsze sworznie, które następnie maskuje się drewnianymi kołkami. Dzięki temu na bokach belek nie są widoczne metalowe części sworzni.
Wieszaki te pozwalają na podpieranie nie tylko belek poziomych, ale także skośnych, co jest przydatne przy tworzeniu estetycznych połączeń krokwi z kalenicą.
Montaż ukrytych wieszaków wymaga jednak większej precyzji i jest bardziej czasochłonny niż standardowych wieszaków. Wymaga przygotowania łączonych elementów, w tym wycięcia szczeliny w elemencie podpieranym oraz wyfrezowania gniazda na blachę złącza, aby uniknąć widocznych szczelin między elementami.
Podczas montażu kluczowa jest dokładność i precyzja, zwłaszcza przy wierceniu otworów na sworznie. Niedokładne wiercenie może prowadzić do niedopasowania otworów w drewnie do otworów w złączu. Używanie szablonu może znacznie ułatwić i przyspieszyć pracę, zapewniając dokładność pozycji otworów i pionowość wiercenia.
Złącze montuje się, przybijając je do głównego elementu konstrukcyjnego zgodnie ze specyfikacją techniczną. W elemencie podwieszanym montuje się sworznie, zaczynając od najwyższego otworu. Sworznie mogą być następnie zamaskowane drewnem, a nacięcia w belce uzupełnione i przeszlifowane, co sprawia, że połączenie staje się całkowicie niewidoczne.
W wersji aluminiowej BTALU, złącze nie wymaga dopasowania otworów w drewnie i złączu, co ułatwia montaż.
Otwory wierci się jednocześnie w obu elementach. Inne rozwiązanie to złącze ETB, które jest dwuczęściowe i umożliwia stworzenie całkowicie niewidocznego połączenia, wymagającego jedynie nafrezowania gniazda w elemencie głównym.
Wieszak EL, będący aluminiowym, jednoelementowym złączem montowanym na wierzchu belki głównej, także wymaga wyfrezowania gniazda.
Te złącza są szczególnie przydatne w konstrukcjach tymczasowych, takich jak obiekty ekspozycyjne czy domy modelowe, gdzie ważna jest możliwość demontażu.
Podstawy słupów
Niewidoczne złącza służące do montażu słupów to kolejna istotna grupa w zakresie łączeń konstrukcyjnych. Są one często stosowane w konstrukcjach takich jak wiaty, werandy, czy inne budowle, gdzie drewniana struktura jest elementem dekoracyjnym.
Dostępne są dwa główne typy niewidocznych podstaw słupów: z blachą poziomą oraz pionową. Podstawy z blachą pionową działają na podobnej zasadzie co wieszaki belek typu BTN, BT4 – polegają na wykonaniu nacięcia w słupie i wierceniu otworów pod sworznie.
Z kolei podstawy słupów z blachą poziomą mocowane są do dolnej części słupa za pomocą wkrętów do drewna.
Warto dodać, że niektóre podstawy słupów umożliwiają regulację wysokości. Jest to przydatna funkcja, umożliwiająca korektę błędów w realizacji fundamentów lub montaż słupów o niestandardowych długościach.
Szablony do montażu złączy ukrytych
Szablon to niezbędne narzędzie dla cieśli często stosujących złącza ukryte. Chociaż pojedyncze wieszaki czy podstawy można montować bez szablonu, przy większej liczbie złącz jest on niezastąpiony.
Szablony umożliwiają precyzyjne frezowanie gniazd do ukrycia złącz, a także precyzyjne i łatwe wiercenie otworów na sworznie.
Wybór odpowiedniego złącza niewidocznego zależy od wielu czynników, w tym od efektu końcowego, dostępnych narzędzi oraz obciążeń, które struktura musi udźwignąć.
W przypadku wątpliwości zawsze warto skonsultować się z doradcami technicznymi producenta złącz, którzy doradzą odpowiednie złącze oraz szablon ułatwiający montaż.
Źródło i zdjęcia: SIMPSON Strong-Tie
Komentarze