Czy warto budować dom z dachem płaskim?

Formalne i użytkowe ograniczenia w budowie dachu płaskiego

Wiele miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (MPZP) zawiera zapisy o dopuszczalnej formie dachów na nowych budynkach i najczęściej są to dachy spadziste i o dość znacznych kątach nachylenia. Na terenie objętym takim planem nie można będzie postawić domu z dachem płaskim. Również w wydawanych indywidualnie warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (WZiZT) może pojawić się zapis dopuszczający jedynie budynki z dachem spadzistym.

Oprócz tych ograniczeń, unormowanych lokalnymi przepisami, dość problematyczne będzie postawienie takiego domu w rejonach ze znacznymi opadami śniegu. Utrzymująca się na dachu gruba pokrywa śnieżna okresowo rozmrażana i zamrażana, stanowi znaczne obciążenie dla konstrukcji dachowej, utrudnia odprowadzenie wody w okresie roztopów i sprzyja tworzeniu się niebezpiecznych sopli. Rolę dachu płaskiego pełnią również pokrycia tarasowe nad pomieszczeniami użytkowymi.

Przykładowa mapa do planu miejscowego zagospodarowania przestrzeni. Fot. budujemydom.pl

Przy ich budowie z reguły stosowane są podobne technologie, jak przy pokryciach całych domów, gdy ich powierzchnia wykorzystywana jest użytkowo np. do rekreacji. Do ich budowy nie mają zastosowania ograniczenia formalne, choć niekiedy może być określony wymóg np. przykrycia przylegającego garażu, dachem spadzistym.

Konstrukcje dachowe pod dach płaski

Dachy płaskie mają najczęściej monolityczną konstrukcję żelbetową lub utworzoną z prefabrykowanych płyt otworowych, ale może też tworzyć ją płyta gęstożebrowa wykonywana na budowie. Na takiej powierzchni musi zostać utworzony spadek umożliwiający samoczynny spływ wody. Zależnie od wielkości dachu i planowanego systemu odwodnienia, ukształtowane nachylenie powinno być nie mniejsze niż 3% (najczęściej 5-8%) i formowane jest jako dwustronne bądź „na kopertę”, skierowane na zewnątrz lub do środka budynku.

Na etapie formowania spadku, trzeba uwzględnić przystosowanie powierzchni do zamontowania systemu odwodnienia kształtując np. korytka krawędziowe czy odpływ do odprowadzenia wewnętrznego wody opadowej. Ponieważ dachy płaskie najczęściej przykrywają pomieszczenia mieszkalne i ogrzewane, muszą zapewniać dostateczną ciepłochronność.

Według obecnych wymagań współczynnik przenikalności cieplnej U nie może być większy niż 0,18 W/(m²K) , ale od 2021 nie będzie mógł przekraczać 0,15 W/(m²K). Uzyskanie takich parametrów ciepłochronnych wymaga użycia materiałów ciepłochronnych o grubości przynajmniej 20-25 cm, co trzeba uwzględnić np. przy ustalania poziomu podłóg w pomieszczeniach, z których można będzie wyjść na dach urządzony jako użytkowy.

Hydroizolacja i ocieplenie dachu płaskiego

Tradycyjny układ warstw na dachu płaskim, gdzie izolacja cieplna osłonięta jest powłoką hydroizolacyjną, ma istotną wadę - zasadnicza ochrona przeciwwodna, najczęściej w postaci papy nawierzchniowej, decydująca o szczelności dachu, narażona jest na bezpośrednie oddziaływanie czynników atmosferycznych, jak i na uszkodzenia mechaniczne. Wymaga też przeprowadzania okresowej renowacji odnawiającej powłokę bitumiczną.

Oczywiście nie można takiego pokrycia wykorzystywać użytkowo, a prace konserwacyjne trzeba prowadzić z zachowaniem dużej ostrożności. Rozwiązanie takie obecnie stosowane jest głównie przy docieplaniu konstrukcji dachowej w starych budynkach, gdy nie można zastosować innej technologii termomodernizacyjnej.

Prawidłowo wykonana hydroizolacja dachu płaskiego. Fot. T.Rybarczyk 

W nowych domach pokrycia dachów płaskich wykonuje się głównie w technologii „dachu odwróconego„ polegającej na odwrotnej kolejności ułożenia warstw pokryciowych, w porównaniu z metodą tradycyjną. W efekcie odpowiedzialna za szczelność dachu powłoka hydroizolacyjna umieszczana jest bezpośrednio na konstrukcji, a na niej kładzione ocieplenie i warstwa dociskowa lub użytkowa.

Takie rozwiązanie niezwykle skutecznie chroni izolację przeciwwodną przed uszkodzeniem, czy starzeniem się, a odporne na wodę ocieplenie zapewnia dobrą ochronę przed stratami energii. Taki system pokrycia dachu płaskiego wymaga utworzenia obramowania w postaci murka - attyki, która zapobiega rozjeżdżaniu się warstw czy podrywaniu ich przez wiatr.

Jakie warstwy układać na dachu płaskim?

Po wyrównaniu powierzchni stropowej z ukształtowanym spadkiem, układana jest izolacja przeciwwodna z dwóch warstw papy termozgrzewalnej klejonej do zagruntowanego podłoża betonowego. Papa na osnowie poliestrowej pełni jednocześnie role paroizolacji i musi być ułożona bardzo starannie, z wywinięciem na ścianki attyki. W korytku odpływowym wzdłuż ścian attyki warto zastosować dodatkową izolację z tzw . płynnej folii wzmocnionej włókniną.

Attyka uniemożliwia spływ wody po elewacji. Fot. T.Rybarczyk

Na hydroizolacji, układana jest zasadnicza izolacja cieplna w postaci płyt z polistyrenu ekstrudowanego XPS. Materiał ten prawie nie nasiąka wodą i przez dłuższy czas może być w nie zanurzony, a także wytrzymuje znaczne obciążenia bez wyraźnego odkształcenia powierzchni. Płyty układane są luzem, z reguły w układzie dwuwarstwowym, z przesunięciem styków, a ich łączna grubość uzależniona jest od przewodności cieplnej materiału i wynosi ok. 20 cm.

Wodoodporne płyty z polistyrenu ekstrudowanego. Fot. Ursa 

Ich powierzchnię przykrywa się geowłókniną, która zabezpiecza przed wnikaniem drobnych cząstek zanieczyszczeń pochodzących z warstw dociskowych, a jednocześnie umożliwia odprowadzenie nadmiaru wody przenikającej z nawierzchni.

Sposoby odwodnienia dachów płaskich

Przy stosunkowo niewielkich powierzchniach dachów w domach jednorodzinnych, spadkom nadaje się formę „kopertową” z nachyleniem na zewnątrz lub do wewnątrz. Przy odprowadzeniu wody na zewnątrz w obrysie dachu tworzy się rynnę, dzięki odpowiednio ukształtowanym i uszczelnionym obróbkom blacharskim lub przy jej brzegu formowany jest kanał zbierający wodę z powierzchni.

W miejscach przewidzianych do zamontowania rur spustowych instalowane są specjalne kosze z wyprowadzeniem, przechodzącym przez otwór w attyce i połączone z zewnętrznymi rurami spustowymi. Jako odwodnienie awaryjne chroniące przed zaleganiem wody w przypadku zatkania/zamarznięcia rur spustowych montowane są podobne kosze, ale o podwyższonym poziomie odprowadzenia wody i wyprowadzone przez attykę z wylotem w formie rzygaczy.

Woda opadowa może być również odprowadzana kanałem wewnętrznym (w środku domu) po zamontowaniu wpustów dachowych dostosowanych do odprowadzenia opadów z określonych warstw pokryciowych. Wloty do wpustów zabezpieczone są sitem, które chroni przed przedostawaniem się większych zanieczyszczeń i są szczelnie zamocowane na powłoce przeciwwodnej dachu.

Pokrycia i nawierzchnie dachu płaskiego

Warstwa termoizolacyjna wymaga dociśnięcia do podłoża, aby nie porwał jej wiatr i najprostszą formą będzie ułożenie płyt chodnikowych, czy rozrzucenie grubego żwiru, warstwą o grubości przynajmniej 5 cm.

Dach płaski można zagospodarować jako tzw. zielony. Fot. T.Rybarczyk 

Estetyczne pokrycie na dachu, który ma również pełnić rolę tarasu użytkowego zapewni ułożenia nawierzchni z płytek ceramicznych, bądź płyt kamiennych dużego formatu. Popularną formą nawierzchni dachowych jest utworzenie tzw. zielonego dachu. Jest to warstwa uprawna rozłożona na powierzchni dachu, na której zasiać można trawę oraz zasadzić rośliny ozdobne.

Autor: Cezary Jankowski 

Zdjęcie otwierające: Galeco