Jakie są rodzaje paneli ściennych oraz sposoby ich montażu?

Pod względem użytkowym pokrycia ścienne stosowane są głównie w pomieszczeniach suchych, choć niektóre odmiany nadają się także do ułożenia w miejscach o podwyższonej wilgotności.

Montaż paneli ściennych z reguły nie wymaga specjalnych umiejętności i dysponowania bogatym parkiem narzędziowym, zatem doskonale nadaję się one do samodzielnego zamontowania.

Z czego powstają panele i gdzie można je układać?

Bazowym materiałem do produkcji dekoracyjnych pokryć ściennych są różne odmiany płyt drewnopochodnych (najczęściej z MDF lub OSB) z powłokami dekoracyjnymi w formie okleiny z forniru lub folii PVC albo utworzonej przez wielowarstwowy film z twardą powierzchnią zewnętrzną.

Ze względu na dużą wrażliwość tych materiałów na warunki otoczenia - wilgotność i temperaturę - nadają się do układania w pomieszczeniach suchych np. salonach, sypialniach czy w holu i pod warunkiem zapewnienia odpowiedniego montażu chroniącego w określonych warunkach przed zawilgoceniem „od tyłu”.

Ograniczeń takich nie narzucają okładziny z tworzyw sztucznych w postaci paneli z PVC, winylu lub konglomeratu nadających się również do zamontowania w łazience, garażu czy piwnicy.

Oprócz klasycznych pokryć w postaci wąskich pasów w układzie pionowym popularne stają się również panele prostokątne układane w konfiguracji  poziomej, często z przesunięciem styków „na cegiełkę”. Są też odmiany umożliwiające utworzenie jednorodnego pokrycia bez fug i z dekoracyjnym, rysunkowym wzorem.

W nowych domach pokrycia z paneli pozwalają na zrezygnowaniu z tynkowania ścian, a także na rozprowadzeniu instalacji elektrycznej, antenowej układanej bezpośrednio na surowym murze - pokrycie panelowe utworzy wtedy ściankę maskującą.

Sposób mocowania i wymagania dotyczące podłoża

Panele ścienne, zależnie od ich rodzaju i zaleceń montażowych producenta, mogą być mocowane na ruszcie drewnianym lub systemowym albo klejone do podłoża. Wybór technologii (w przypadku dopuszczalnej, alternatywnej metody) uzależniony będzie od stanu podłoża - jego równości i zwartości pokrycia, co ma decydujący wpływ przy montażu na klej.

Podłoże pozwalające na zamocowanie paneli metodą klejenia musi być równe o zwartej strukturze, najlepiej w postaci surowego tynku zatartego na gładko lub płyt gipsowo-kartonowych. W przypadku ścian pokrytych farbami konieczne będzie sprawdzenie ich siły przywierania poprzez próbę oderwania przyklejonej klejem montażowym np., listewki czy kawałka drewna.

Po utwardzeniu się złącza sprawdzamy jak mocno trzeba ciągnąć, aby oderwać próbkę, możemy wtedy sprawdzić, na jakiej powierzchni nastąpiło oderwane (kleju od podłoża czy farby od muru).

Jeśli udało się łatwo oderwać materiał, to mocowanie na klej może nie zapewnić dostatecznej wytrzymałości, zwłaszcza, że ruchy termiczne i zmiany wilgotnościowe paneli osłabią z czasem takie łączenie.

Uwzględniając własności poszczególnych rodzajów paneli, miejsce ich ułożenia musi chronić panele drewnopochodne przed zawilgoceniem, a z tworzyw sztucznych przed wysoką temperaturą.

Zabezpieczenie przed zawilgoceniem musi uwzględniać również miejsce ich ułożenia, gdyż na ścianach zewnętrznych oraz oddzielających pomieszczenia mokre, może pod pokryciem panelowym kondensować para wodna nawilżając panele.

Jest to zjawisko występujące na ścianach niedostatecznie ocieplonych, z mostkami cieplnymi lub w przypadku np. łazienki w wyniku braku lub słabej izolacji przeciwwilgociowej pod płytkami ściennymi ułożonymi w jej wnętrzu. Pewne ograniczenie takiego zagrożenia zapewnia montaż paneli na ruszcie krzyżowym, który umożliwi cyrkulację powietrza w przestrzeni podpłytowej.

Potencjalne zagrożenia nadmiernym nagrzewaniem paneli PVC, winylowych czy kompozytowych może pojawić się w pobliżu kuchenki i piekarnika, jak również grzejników, jeśli funkcjonują w trybie wysokotemperaturowym i w takich miejscach należy unikać ich układania.

Wybór miejsca zamontowania powinien uwzględniać również nasilenie i rodzaj możliwych zabrudzeń powierzchni, gdyż powłoki dekoracyjne z reguły nie są odporne na intensywne szorowanie czy użycie agresywnych preparatów czyszczących.

W szczególności panele wodoodporne nie powinny być montowane w miejscach umożliwiających zachlapanie czy spływ wody - pobliżu wanien, brodzików umywalki czy zlewozmywaka - a także w strefach narażonych na rozprysk tłuszczu czy długotrwałe oddziaływanie detergentów.

W praktyce w pomieszczeniach „trudnych” (kuchni, łazience) panele mogą służyć raczej do dekoracji niż pokryć ochronnych i montowane są na ścianach neutralnych, bez kontaktu ze strefami roboczymi i sanitarnymi tych pomieszczeń.

Technologie układania paneli ściennych

Producenci paneli dołączają do swoich produktów szczegółowe instrukcje montażowe, ale podstawowe zabiegi są podobne dla określonych technologii układania.

Montaż na ruszcie wykorzystywany zarówno do paneli drewnopochodnych, jak i z PVC realizowany jest najczęściej w układzie pionowym, co wymaga zamocowania do ściany poziomo listew drewnianych grubości ok. 2 cm bądź pasków z płyty np. OSB.

Rozstaw listew standardowo przyjmuje się ok. 50 cm, przy czym niektóre panele płytowe wymagają dokładnie określonego ich rozmieszczenia. Na łączeniu końców listem należy pozostawiać ok. 5 mm przerwy i w poszczególnych rzędach rozmieszczać je mijankowo. W przypadki tworzenia rusztu krzyżowego podobne listwy mocuje się w układzie pionowym, a na nich przykręca poziome listwy montażowe.

Pierwszy panel - najczęściej w narożniku - należy ustawić dokładnie w pionie usztywniając jego położenie prostopadłym panelem lub listwą. Mocowanie paneli zależnie od ich rodzaju odbywa się przy użyciu klamerek mocowanych gwoździem lub zszywkami bądź bezpośrednio tackerem w wydłużone pióro.

Kolejny element łączony na pióro i wpust dosuwa się do już zamontowanego i mocuje w podobny sposób. Brzegi łączonych elementów mogą tworzyć powierzchnię fazowaną lub bezspoinową, gładką, co wymaga starannego sprawdzania złączy na całej wysokości.

Są też panele mocowane do rusztu wkrętami przez istniejące otworach i należy zapewnić dobre ich dokręcenie, a niektóre panele można montować również bezpośrednio do ściany przy użyciu systemowych klamer mocowanych kołkami rozporowymi do podłoża.

Montaż na klej polega na nałożeniu w dwóch - trzech rzędach zygzakiem, rekomendowanego przez producenta paneli kleju i dociśniecie elementu do podłoża, regulując jednocześnie jego położenie w pionie i poziomie. Gdy złącze stwardnieje w podobny sposób mocujecie kolejne panele, łącząc je dzięki piórom i wpustom.  

Do każdego rodzaju paneli z reguły dostępne są materiały wykończeniowe w postaci np. profilowanych listew narożnych, startowych czy brzegowych, a także samoprzylepne taśmy uszczelniające.  

Autor: Redakcja BudownicwaB2B

Opracowanie: Sebastian Malinowski

fot. otwierająca i w tekście: SWISS KRONO