Przewodnik po wykończeniu ścian - wybór farby i tapet

W budynkach największe płaszczyzny zajmują ściany. Zadaniem właścicieli (albo architektów wnętrz) jest wybranie takich materiałów wykończeniowych, żeby te pionowe przegrody harmonijnie wpisały się w domowy wystrój, były trwałe i bezobsługowe. Obecnie często wykorzystuje się tapety lub okładziny – z drewna, kamienia, ceramiki, gipsu, tworzywa sztucznego, korka. Ale nie ma chyba domu bez choć jednej ściany pomalowanej farbą.

Rodzaje farb do malowania ścian

Do malowania przeznacza się głównie farby akrylowe, lateksowe, ceramiczne.

• Spoiwem w wyrobach akrylowych są żywice poliakrylowe. Właściwości takiej powłoki to wysoka paroprzepuszczalność, zwiększona zdolność krycia, znakomita przyczepność i elastyczność, duża wydajność, szybkie schnięcie.
• Farby lateksowe są nieco droższe od akrylowych, uzyskuje się z nich powłokę trwalszą, bardziej elastyczną i odporną na wilgoć, ścieranie, uszkodzenia mechaniczne. Odporne na szorowanie na mokro lub sucho.
• Obecnie do obu rodzajów emulsji bywają dodawane w procesie wytwarzania różne elementy, np. cząsteczki ceramiczne (które znacząco zwiększają odporność na zabrudzenia i szorowanie), srebro (działające bakteriobójczo i jako ochrona przed rozwojem pleśni i innych grzybów).

Oprócz standardowych użytkowych wyrobów, producenci oferują też wersje ozdobne i przeznaczone do zadań specjalnych. Jeśli na ścianach wcześniej zastosowano zwykłe powłoki akrylowe, czy lateksowe, to można je odświeżyć w prosty sposób – wystarczy położyć na nich odpowiedni lakier, bejcę, bądź wosk. Zabieg powoduje zwiększenie połysku, pogłębienie koloru, powiększenie optyczne pomieszczenia, ochronę powierzchni przed zabrudzeniami.

Ceramiczna farba lateksowa nadaje się do wszystkich ścian w domu fot. archiwum prywatne czytelnika

Niebanalny efekt stylizacyjny gwarantuje wykorzystanie farb dekoracyjnych. Mają w składzie np. kwarc, dolomit, drobinki aluminium, brokat, włókna celulozy lub bawełny. Mogą doskonale imitować powierzchnię kamienia, betonu, metalu, tkanin, drewna itp. Słowem – wykonuje się z nich powłoki o dowolnej fakturze i różnym stopniu połysku, np. głęboki mat, pełny połysk. Obecnie modne są odcienie złota, srebra, miedzi, perły.

Spektakularny efekt zapewni pomalowanie ścian transparentną farbą z brokatem lub hologramami, które uwidocznią się w promieniach słońca, lub po zapaleniu lamp. Natomiast wzory albo napisy z farb fosforyzujących mogą świecić w ciemności, co odmieni wnętrze wnętrza (wyroby zawierają pigmenty absorbujące promienie świetlne, a żeby spełniały to zadanie, wystarczy zastosować je jako wierzchnią warstwę).

Zmywalna farba ceramiczna to dobry wybór do pokoju dziecięcego fot. archiwum prywatne czytelnika

Wyrazista faktura powstanie po użyciu farby strukturalnej. Przeważnie kładzie się ją na jednej przegrodzie pionowej, lub tylko na jej fragmencie (zaleca się nie korzystać z tej ozdoby na zbyt dużym obszarze ścian, gdyż chropowata powierzchnia z głęboką fakturą zbiera kurz). Do nanoszenia takich farb przygotowano wiele narzędzi:

• pace zębate
• kielnie
• grzebienie
• szczotki

Natomiast do farb rzadkich stosuje się:

• pędzle
• wałki
• gąbki
• szmatki.

Techniki aplikacji odpowiednio nazwano. Do niedawna najpopularniejszą z nich była tzw. przecierka (farbę rozcierano pędzlem, gąbką albo szmatką). Obecnie modne są struktury szczotkowane (nakłada się je kolistymi ruchami szczotką ryżową) oraz z fakturą grzebienia (korzysta się z pacy zębatej).

Funkcjonalny hit to powłoka z farby projekcyjnej, umożliwiająca oglądanie filmów z rzutnika (bez ekranu). Parametry obrazu są na niej czasem lepsze niż na rozwijanym tle, kontrast wyraźny, barwy wiernie odwzorowane. Farba występuje w kolorze białym, szarym lub czarnym. Sprzedaje się ją w komplecie z podkładem, a oba wyroby nanosi na gładkie białe podłoże.

Farby tablicowe i magnetyczne wykorzystuje się w tych miejscach, w których chce się zmienić właściwości ścian. Z tablicowych powstaje matowa powierzchnia superodporna na zmywanie, można po niej pisać kredą lub pisakami do tablic. Emulsje te oferowane są w kolorze czarnym, grafitowym, granatowym, czerwonym, łatwo się je aplikuje. Magnetyczne przyciągają magnesy z ozdobami, karteczkami. Dzieje się tak za sprawą dodania do masy malarskiej drobinek żelaza. Powłoka tym lepiej działa, im większa jest liczba warstw. Ale uwaga – z reguły są to farby podkładowe, na nie trzeba zatem nałożyć np. emulsję akrylową, lateksową. Z wierzchu może być również powłoka tablicowa – wtedy osiąga się efekt 2 w 1.

Farby tablicowe i magnetyczne są bardzo popularne w pokojach dzieci fot. Tikkurila

Malowanie ścian krok po kroku

Prace zaczyna się od zabezpieczenia krawędzi okien, drzwi taśmami malarskimi oraz od przykrycia mebli folią, a posadzki kartonem. Zagruntowanie specjalnym preparatem jest niezbędne na nowym tynku mineralnym, gładzi gipsowej i powierzchni z płyt g-k (zapobiega powstawaniu przebarwień na ścianach, wysysaniu wilgoci z farby, a także ułatwia jej układanie). Natomiast przy odnawianiu pomalowanych przegród, należy usunąć poprzednie warstwy farb, zaszpachlować ubytki i przeszlifować papierem ściernym. Miejsca zaatakowane przez pleśń i inne grzyby trzeba dokładnie oczyścić i nasączyć preparatem grzybobójczym. W celu zlikwidowania osadów tłuszczu, nikotyny i sadzy, powierzchnie myje się wodą z detergentem. Jeśli mimo to nie znikną, ścianę pokrywa się farbą izolującą (inaczej przebarwienia mogą przebijać).

Pierwszym etapem przed wykończeniem ścian jest uzyskanie gładkiej powierzchni tynku fot. Baumit

Jeżeli powierzchnia ściany jest równa, gładka, odtłuszczona i sucha, to emulsje gęste, przeznaczone do jednokrotnego malowania, nanosi się przy pomocy wałka (rozprowadza on farbę bardziej równomiernie niż przy użyciu pędzla, i bez smug). Rzadsze masy, przewidziane do dwukrotnej aplikowania, można nakładać wałkiem i pędzlem.

Tapety i fototapety - alternatywa dla farb

Stosując je, szybko osiąga się metamorfozę ścian. Perfekcyjnie odwzorowują rozmaite materiały, jak drewno, beton, kamień, tkaniny. Drukuje się na nich zdjęcia (np. miast, architektury, przyrody, ludzi), albo kopie kultowych obrazów i ulicznych graffiti. Fototapety najlepiej prezentują się solo, czyli położone na jednej ścianie.

Najwytrzymalszym wyrobem są tapety winylowe, najmniej trwałym – papierowe. Interesujące efekty stylistyczne zapewnia użycie produktów korkowych, tekstylnych, flizelinowych, z włókna szklanego, typu raufaza. Te ostatnie powinno się pomalować, doskonale imitują m.in. strukturę lnu, tynku strukturalnego. Flizelinowe mają podkład z flizeliny, który maskuje rysy i pęknięcia na ścianie.

Lorem, Tapeta z motywem drzew w pokoju dziecięcym fot. archiwum prywatne czytelnika

Ściana nie musi być tak idealnie gładka, jak przy powłokach malarskich. Jednak nie może mieć wyraźnych nierówności i szpar, które uwidoczniłyby się pod tapetą, albo utrudniły łączenie brytów. Pęknięcia tynku koniecznie trzeba zaszpachlować. Dobrą bazą jest surowy, ale zagruntowany tynk, powłoka malarska, nawet stara tapeta (nadal mocno przylegająca do ściany).

Każdy producent podaje, jaki klej będzie odpowiedni do danego rodzaju tapety i jak należy go aplikować. Klej do tapet najczęściej rozprowadza się pędzlem na spodniej stronie brytu. Tapety fabrycznie wyposażone w klej zwilża się wodą od spodniej strony. Ściany pomalowane emulsją gruntuje się rozwodnionym klejem. Dociśnięcie tapety do podłoża ułatwia specjalna szczotka i wałek do krawędzi.

Okładziny ścienne - co trzeba o nich wiedzieć?

Coraz modniejsze stają się panele z drewna, uformowane na ścianie w rodzaj współczesnej boazerii lub trójwymiarowej dekoracji. Można kupić je jako gotowe elementy albo zamówić u stolarza na wymiar. Powstają z różnorakiego drewna krajowego bądź egzotycznego, czy też z materiałów drewnopochodnych.

Tym, których nie stać na okładzinę z drewna, producenci oferują panele z płyt MDF i LDF, wykończone drewnianym fornirem lub laminatem – w bogatej gamie wzorów i w licznych formatach (kwadratowe 20 × 20 cm, 30 × 30 cm, 40 × 40 cm, te o większych rozmiarach wykonuje się na zamówienie). Montaż jest prosty, na specjalny klej.

Panele 3D z gipsu to interesująca i nieco tańsza kontrpropozycja, w porównaniu z drewnem. Elementy przytwierdza się (klejem gipsowym) pojedynczo albo po kilka sztuk, uzyskując ozdobną sekwencję, albo pokrywa nimi całą wybraną ścianę. Płyty białe zwykle maluje się po ułożeniu, ewentualnie dobiera do wystroju wyroby fabrycznie barwione w masie.

Panel 3D wykończono betonem architektonicznym, a ścianę wokół kostkami z betonu fot. archiwum prywatne czytelnika

Panele tapicerowane są cenione za walory dekoracyjne i tłumienie dźwięków. Można je kupić jako elementy gotowe, bądź wykonać samodzielnie (składają się z płyty drewnopodobnej, na której przyczepia się gąbkę tapicerską i tkaninę obiciową). Montaż polega na przytwierdzeniu paneli do rusztu z drewna, przykręconego do ściany.

Oprócz paneli ściennych, do wykończenia przegród właściciele domów chętnie stosują płyty z ceramiki, szkła, gresu, kamienia, gipsu, tworzywa sztucznego, korka. Wybranymi modułami pokrywają całe ściany lub ich fragmenty. Wyroby z kamienia i ceramiki mają różne rozmiary – od drobnej mozaiki (2 × 2 cm), po płyty o powierzchni 1 m2 i większe. Jednak ułożenie tych dwóch ostatnich nie jest łatwe i należy to zlecić dobremu fachowcowi, który poradzi sobie z ich dużymi rozmiarami i ciężarem. Grubość mozaiki ceramicznej i szklanej to zwykle 0,5–0,6 cm, gresu 0,8 cm, a płyt okładzinowych z kamienia nieco więcej. Kamień jest drogi, dlatego często zastępuje się go imitacją z gipsu. Duży potencjał dekoracyjny mają również panele ścienne z PVC i pianki poliuretanowej. Wyroby z korka kupuje się w postaci rolek, albo modułów o wymiarach 30 × 30 cm i 30 × 60 cm. Tłumią one hałas i ocieplają wyłożoną ścianę, wykazują właściwości antyelektrostatyczne oraz odporność na wilgoć i korozję biologiczną (nie przylegają do niej drobinki kurzu i zarodniki grzybów).

Panele z drewna montuje się na drewnianych łatach, które zawsze ustawia się prostopadle do modułów. Elementy z kamienia, ceramiki, szkła, gipsu, tworzywa sztucznego i korka przykleja się do odpylonej ściany odpowiednio dobranym preparatem.

Okładziny z korka sprawdzą się w pokoju dziecięcym jako pomoc w nauce fot. archiwum prywatne czytelnika

Czy materiały imitujące beton to dobry wybór?

Nie tylko właściciele poprzemysłowych loftów lubią, gdy ściany przypominają beton. Szary surowy wygląd często mają przegrody w salonach, gabinetach i sypialniach, urządzonych w innych stylach. Do uzyskania pożądanego efektu stosuje się m.in. specjalną farbę, której powierzchnia po wyschnięciu jest nierówna (z naturalistycznymi wżerami).

Podobną porowatą powłokę zapewnia użycie masy tynkarskiej. W tej jednak można dodatkowo odcisnąć wybrany wzór (np. słojów drewna) szablonami – wykonuje się to przed jej wyschnięciem (w ciągu 12 godzin) i zabezpieczeniem specjalną bezbarwną farbą. Popularne są też gotowe płyty z betonu architektonicznego, które przykleja się do równego i suchego podłoża. Oferowane są w kilku kształtach (kwadratu, prostokąta, puzzla), o przeróżnej wielkości i fakturze.

Lilianna Jampolska

Fot. Baumit/Tikkurila/archiwum prywatne