2022-03-25 09:17:32 
W jakiej technologii stawiamy domy?
Do murowania większości ścian i stropów wykorzystuje się od dawna rozpowszechnione materiały drobnowymiarowe, takie jak cegły, pustaki, bloczki. Najpopularniejsze są te z ceramiki (najczęściej poryzowanej, również z ociepleniem z wełny mineralnej), betonu komórkowego, silikatów oraz keramzytobetonu.
Niewielki, choć rosnący procent, stanowią domy szkieletowe wznoszone w konstrukcji drewnianej, z bali, z prefabrykatów, np. kształtek styropianowych z wypełnieniem betonem. Przy wykonywaniu stropów stosowane są także znane od lat rozwiązania (monolityczne, gęstożebrowe). Pojawiają się nowości, np. prefabrykowane stropy zbrojone z betonu komórkowego (wchodzące w skład systemu budowy w technologii ścian jednowarstwowych), stropy gęstożebrowe z belkami z betonu sprężonego czy wersje panelowe ze strunobetonu. W przypadku wersji prefabrykowanych, przed podjęciem decyzji warto sprawdzić ich dostępność w danej okolicy oraz to, czy dźwig - potrzebny do transportu i montażu ciężkich elementów - będzie mógł wjechać na teren budowy. Nie na każdej posesji jest to możliwe.
Najprościej ułożyć strop drewniany (materiały są lekkie) oraz z płyt prefabrykowanych (tu niezbędne będzie zastosowanie dźwigu). Nie jest to wymagane przy wersjach gęstożebrowych, ale je z kolei trzeba podeprzeć stemplami do osiągnięcia pełnej wytrzymałości. Po wybraniu odmiany monolitycznej, musimy się natomiast liczyć z koniecznością zrobienia praco- i czasochłonnego deskowania.
Przed podjęciem optymalnej decyzji dotyczącej technologii stawiania domu, należy zapoznać się z zaletami i wadami branych pod uwagę rozwiązań. Wszystkie wybory, oczywiście, powinno się skonsultować z architektem, bo to on projektuje dom. Warto również sprawdzić dostępność materiałów i poszukać solidnego, najlepiej polecanego wykonawcy. W czasach boomu budowlanego może się bowiem okazać, że na daną ekipę fachowców trzeba będzie czekać nawet rok. W przypadku technologii z udziałem elementów prefabrykowanych, realizacja zamówienia też może się opóźnić.
Nie bez znaczenia są także koszty budowy, choć różnice w wydatkach między poszczególnymi rodzajami ścian są niewielkie, zaś ich udział w całkowitych nakładów inwestycyjnych nie przekracza kilkunastu procent.
Dobrze jest uwzględnić wszystkie te czynniki, planując harmonogram prac i... przewidując termin przeprowadzki.
Ściany
Najważniejsze parametry
Ciepłochronność ścian chroni przed ucieczką ciepła. Obecnie obowiązująca wartość współczynnika przenikania ciepła U wynosi maksymalnie 0,20 W/(m2·K). Takie wartości można uzyskać, stosując odpowiednie materiały ścienne w każdej z technologii - zarówno murowania, jak i przy korzystaniu z prefabrykowanych elementów.
Akumulacyjność to zdolność do magazynowania energii. Wpływa na stabilizację temperatury pomieszczeń i pozwala efektywnie wykorzystywać energię pochodzącą np. ze słońca. Duża zdolność do akumulacji ciepła zimą oznacza także mniejszą podatność domu na przegrzanie latem. Wysoką akumulację zapewniają ściany o dużej masie.
Dźwiękochłonność to zdolność do tłumienia hałasu. Jest wyjątkowo istotna na posesjach przy ruchliwej drodze. W najwyższym stopniu tłumią dźwięki przegrody trójwarstwowe, ocieplone wełną mineralną, ze szczeliną powietrzną. Najskuteczniej hałasy wygłuszają materiały o dużej gęstości i masie - beton, silikaty i pełna cegła.
Wybór materiału
Rodzaj budulca (pustaki, bloczki, cegły) i jego wymiary określone są w projekcie. W zależności od stosowanej technologii (z ociepleniem lub bez), grubość tych elementów przekłada się na końcową grubość przegrody. Informacje te wynikają z wyliczeń dotyczących termoizolacyjności, nośności i wytrzymałości ścian, wykonywanych w odniesieniu do konkretnego budulca o odpowiednich parametrach. Inwestor musi pamiętać o tym, że bez nowych obliczeń i zgody konstruktora bądź architekta nie można zmienić pierwotnie przewidzianego materiału. Kwestię tę trzeba dokładnie przemyśleć na etapie powstawania projektu domu i przed ostateczną decyzją - zapoznać się z zaletami i wadami wszystkich dostępnych wariantów.
- Beton komórkowy
Asortyment bloczków z tego materiału obejmuje kilka klas wytrzymałościowych, zależnych głównie od jego gęstości. Najlżejsze (350 kg/m3) charakteryzują się wysoką ciepłochronnością, dlatego przeznaczone są do wznoszenia ścian jednowarstwowych o grubości ok. 40 cm. Z pustaków o gęstości 500-700 kg/m3 muruje się przegrody dwu- i trójwarstwowe (typowa grubość ściany nośnej to 24 cm). Bloczki wytwarzane są z dużą dokładnością wymiarową, można więc je wiązać cienkowarstwową zaprawą klejową. Mają powierzchnie boczne wyprofilowane na pióra i wpusty oraz uchwyty montażowe ułatwiające ich przenoszenie. Oprócz elementów na ściany, producenci oferują nadproża i elementy stropowe, wszystkie one stanowią kompletny system.
- Ceramika tradycyjna i poryzowana
Klasyczne pustaki ceramiczne wykorzystywane są na ogół do wznoszenia ścian nośnych w technologii przegród dwu- i trójwarstwowych (grubość muru nie przekracza 24 cm). Najczęściej są one jednak zastępowane ceramiką poryzowaną, która ma lepsze właściwości ciepłochronne przy wystarczająco wysokiej wytrzymałości na ściskanie. Dobranie takich elementów umożliwia budowę ścian jednowarstwowych o szerokości 44 cm. Z pustaków z wypełnieniem kanałów wełną mineralną możliwe jest wykonanie ścian o grubości tylko 42,5 cm.
- Silikaty
Są to produkty wapienno-piaskowe o niskiej ciepłochronności, przeznaczone do stawiania przegród warstwowych o grubości od 18 cm. Mają wysoką zdolność tłumienia dźwięków i akumulowania ciepła. Dokładne wymiary pozwalają na murowanie ich z użyciem zaprawy cienkowarstwowej. Oferowane są w postaci bloczków o różnych wymiarach oraz innych elementów, tworzących kompletny system.
- Keramzytobeton
Takie wyroby cechuje wysoka paroprzepuszczalność, mrozoodporność, izolacyjność akustyczna. Ich wytrzymałość i izolacyjność cieplna są na tyle dobre, że można budować z nich ściany nośne grubości 24 cm. Muruje się je zwykle przy zastosowaniu zaprawy cementowo-wapiennej.
Przegrody murowane
Do wyboru są trzy sposoby postawienia ścian, w zależności od liczby warstw oraz ocieplenia lub jego braku.
W Polsce najczęściej ściany zewnętrze buduje się z dwóch elementów:
- ściany nośnej - murowanej z betonu komórkowego, ceramiki tradycyjnej albo poryzowanej, silikatów, keramzytobetonu;
- ocieplenia - z wełny mineralnej lub styropianu, w warstwie grubości 15-25 cm.
Ocieplenie zazwyczaj przykleja się do ściany zewnętrznej w systemie ETICS (rzadziej mocuje na ruszcie). Od jego grubości zależy ciepłochronność przegrody. Izolacja ścian pokrywa spoiny poziome i pionowe, nadproża, wieńce, formuje dodatkową, jednorodną strukturę, dzięki czemu unika się niemal zupełnie mostków termicznych.
W przypadku ścian z paroprzepuszczalnego betonu komórkowego, do izolacji zalecana jest wełna mineralna, w dużo większym stopniu przepuszczająca parę wodną niż styropian. Pozostałe materiały mogą być ocieplane w dowolny sposób. Do tego celu wykorzystuje się twardą wełnę mineralną, styropian o średniej gęstości, oznaczony słowem "fasada", a w miejscach narażonych na długotrwałe zawilgocenie, np. w obrębie cokołów - styropian "hydro" lub polistyren ekstrudowany XPS. Na termoizolacji wykonuje się tynk cienkowarstwowy, mocuje oblicówką drewnianą albo dowolną okładzinę, np. imitującą cegłę, kamień, drewno, beton. Grubość ściany dwuwarstwowej z ociepleniem przekracza zwykle 40 cm.
Taki sposób wznoszenia domu umożliwia rozłożenie kosztów w czasie, bo ocieplenia i wykończania ścian nie trzeba robić zaraz po ich postawieniu. Przeważnie termoizolację wykonuje się przed pierwszą zimą, którą zamierzamy spędzić w nowym domu.
Zwolennicy elewacji wykończonej klinkierem na ogół decydują się na budowanie ścian w technologii trójwarstwowej.
Takie przegrody powstają z następujących elementów:
- ściany nośnej - z pustaków ceramicznych poryzowanych lub keramzytobetonowych;
- bloczków z betonu komórkowego lub wapienno- piaskowych;
- ocieplenia - z wełny mineralnej bądź styropianu, w warstwie grubości 15-20 cm;
- ściany elewacyjnej - z cegieł elewacyjnych bądź klinkierowych, silikatoweych, elewacyjnych bloczków betonowych albo otynkowanej, o grubości 8-12 cm.
W przegrodach ocieplonych wełną mineralną, pomiędzy nią i ścianą elewacyjną formuje się szczelinę wentylacyjną, dzięki której wilgoć z wnętrza domu może swobodnie odparowywać. Przy ociepleniu styropianem nie jest to konieczne, bowiem materiał ten sam jest barierą na drodze pary wodnej.
Wznoszenie tych ścian można przeprowadzić jednoetapowo - wykonując jednocześnie warstwę nośną, ocieplenie (na ogół styropianem) i elewację (przeznaczoną pod tynk). W metodzie dwuetapowej - do ściany nośnej mocuje się płyty z wełny mineralnej, muruje część elewacyjną, formując 3 cm szczelinę wentylacyjną, a w dolnym rzędzie cegieł osadza się puszki z otworami do cyrkulacji powietrza i odprowadzania wilgoci. Ściana elewacyjna może być wymurowana z klinkieru, silikatów.
Popularne są też ściany jednowarstwowe, które buduje się z jednej warstwy o grubości ok. 40 cm, z następujących materiałów:
- bloczków z betonu komórkowego lekkich odmian;
- pustaków z ceramiki poryzowanej z wkładkami z wełny mineralnej;
- pustaków keramzytobetonowych z wkładkami ze styropianu.
Do murowania stosuje się najczęściej klejowe zaprawy cienkowarstwowe albo piankę poliuretanową. Pustaki z powierzchnią czołową profilowaną na pióro i wpust można układać bez formowania spoin pionowych. Wypełnia się je zaprawą tylko wtedy, gdy trzeba dodać przycięte elementy.
Problemem w tej technologii mogą być mostki termiczne, powstające w miejscach o niższej termoizolacyjności - nadproża okien i drzwi, wieńce stropowe. Nie wolno zastosować zwykłych żelbetowych nadproży. Miejsca te ociepla się systemowymi kształtkami ze styropianem lub wełną mineralną.
Ściany jednowarstwowe wykańcza się tynkiem tradycyjnym bądź cienkowarstwowym. Ponieważ brak jest miękkiej osłony z termoizolacji, to nie ma zagrożenia jej uszkodzenia mechanicznego. Bardzo szybko się je wznosi, lecz ze względu za to, że warstwa pustaków albo bloczków nie jest przykryta izolacją, należy je układać wyjątkowo starannie.
Przegrody prefabrykowane
Atutem wybrania technologii bazujących na ich użyciu jest szybkie tempo budowania. Na przykład w domu szkieletowym można zamieszkać nawet kilka tygodni od rozpoczęcia prac (a większość robót można prowadzić także zimą). Zazwyczaj koszty zrealizowania całego budynku w technologii opartej na przegrodach prefabrykowanych są porównywalne do jego wymurowania. Różnica polega głównie na tym, że w pierwszym wypadku - wiemy od razu, ile zapłacimy za całość, w drugim - poznajemy najpierw kosztorys wykonania stanu surowego, na który przypada mniej niż połowa nakładów na inwestycję (licząc bez ocieplenia). Pozostałe etapy, czyli instalacje i wykończenie są na ogół niedoszacowane.
Najpopularniejsze są technologie szkieletowe. Część nośną stanowią drewniane (rzadziej stalowe) słupy (o przekroju np. 4 × 15 cm), ustawione co 40-60 cm. Ściany mogą mieć rozmaitą grubość i wykończenie. Mogą to być to gotowe elementy, które w całości dostarcza się z fabryki na budowę. W najpowszechniejszym wariancie, przestrzeń pomiędzy elementami konstrukcyjnymi wypełniona jest wełną mineralną, od wewnątrz konstrukcję osłania folia paroizolacyjna i wykończenie np. z płyt g-k, od zewnątrz usztywniające ją poszycie z płyt drewnopochodnych, folia paroprzepuszczalna (wiatroizolacja) i elewacja z desek, siding bądź tynk cienkowarstwowy na dodatkowej warstwie ocieplenia. Podłoga i strop wykonywane są z drewna, z takich samych elementów nośnych jak ściany, lub jako wylewane z betonu (szczególnie podłogi). Wadą budynków szkieletowych jest niewielka zdolność przegród do akumulacji ciepła.
Propozycją dla miłośników tradycyjnej architektury są domy z bali. Aby sprostać aktualnie obowiązującym normom z zakresu izolacyjności cieplnej ścian, wykonuje się je jako warstwowe. Pomiędzy wewnętrzną i zewnętrzną warstwą drewna (każda o grubości do 10 cm) umieszcza się materiał izolacyjny, przeważnie wełnę mineralną, rzadziej włókna celulozowe.
Innym rozwiązaniem jest budowa domu z kształtek styropianowych, które układa się warstwami, podobnie jak klocki, wypełnia zbrojeniem i zalewa betonem. Ich grubość dobiera się do wymaganej ciepłochronności. Elementy te są lekkie, ich obróbka łatwa, a montaż usprawniają specjalne łączenia (zamki). W tym systemie takie elementy, jak podłoga i stropy - wykonuje się tak samo jak w domach tradycyjnych, lecz ściany mają inną budowę. Przygotowanie 15 cm żelbetowego rdzenia zapewnia konstrukcji sztywność. Dzięki wewnętrznej i zewnętrznej porcji styropianu, budynek jest natomiast dobrze chroniony przed stratami ciepła. Na zewnątrz przegrody wykańcza się tak samo, jak ściany dwuwarstwowe, nakładając tynk cienkowarstwowy na siatce i kleju.
Stropy
Najważniejsze parametry
Wytrzymałość to kluczowa cecha tego typu przegrody. Strop - jako istotny element konstrukcyjny - usztywnia budynek, przenosi obciążenia ścian działowych, warstw podłogowych, mebli, sprzętów i chodzących po nim ludzi. Musi być sztywny, ponieważ efektem nadmiernego ugięcia może być skrzypienie podłogi i pękanie tynku na suficie dolnej kondygnacji (dotyczy zwłaszcza stropów żebrowych i płytowych). Typowa rozpiętość tego elementu to 8 m, choć długość wersji prefabrykowanych sięga nawet 14 m. Pozwala to na uzyskanie pomieszczeń o dużej powierzchni bez konieczności ustawiania słupów i podciągów.
Ciepłochronność jest szczególnie istotna w przypadku stropu, który oddziela nieużytkowe poddasze lub nieogrzewaną piwnicę. Jeżeli strop nie będzie odpowiednio zaizolowany termicznie, z wnętrz mieszkalnych do tych pomieszczeń będzie uciekać dużo ciepła. Najłatwiej ocieplić strop drewniany - wystarczy ułożyć izolację z wełny mineralnej między jego belkami. Jeżeli chcemy pogrubić tę osłonę, konieczne będzie zwiększenie przekroju stropu, przez dodanie drewnianych legarów poprzecznie do belek i dopiero na nich wykonanie podłogi. W przypadku pozostałych rodzajów - układa się na nich ocieplenie i na nim wylewkę podłogową. Można też wełnę mineralną umieścić między legarami, a na nich utworzyć posadzkę.
Dźwiękochłonność jest ściśle związana z masą stropu. Ciężkie konstrukcje z płyt kanałowych, monolityczne i żelbetowe zdecydowanie lepiej izolują akustycznie niż lekkie, np. drewniane. Ta cecha nie jest istotna w przypadku stropu nad piwnicą oraz pod poddaszem nieużytkowym, ważna jest natomiast w domu dwukondygnacyjnym lub z mieszkalnym poddaszem.
Przegrody wykonywane na budowie
Najbardziej popularne są stropy gęstożebrowe. Produkowane są w wielu odmianach, np. teriva, fert, różniących się nośnością użytkową, dopuszczalną rozpiętością, odstępem belek, rodzajem elementów wypełniających. Prefabrykowane belki nośne w postaci kratownicy z zabetonowaną stopką pełnią rolę żeber. Między nimi stosuje się pustaki z keramzytobetonu, ceramiki lub betonu komórkowego. Niestety, takie przegrody są podatne na klawiszowanie (uginanie się pojedynczych belek), które może powodować pękanie sufitów. Ponadto wykazują dość słabą izolacyjność akustyczną.
W przypadku skomplikowanego zarysu stropu i przy dużych jego rozpiętościach wykonuje się stopy monolityczne, wylewane w całości na budowie. Potrzebny jest do tego szalunek, oparty na gęsto rozstawionych stemplach, a także ułożenie zbrojenia głównego i rozdzielczego. Najwygodniej zastosować systemowe deskowanie wielokrotnego użytku (można je wypożyczyć). Ze względu na gęste rozlokowanie zbrojenia, już w czasie wykonywania stropu należy przewidzieć miejsca, gdzie będzie niezbędne przygotowanie otworów, np. na instalacje. Przed betonowaniem wstawia się tam łatwe do usunięcia wkładki, np. ze styropianu. Odmianami stropów monolitycznych są wersje filigran, w których rolę szalunku pełnią kilkucentymetrowej grubości prefabrykowane płyty z żelbetu, na których układa się dodatkowe zbrojenie i całość zalewa betonem. Niestety, niewiele firm je produkuje, poza tym trzeba się liczyć z koniecznością montażu elementów przy użyciu dźwigu.
Najlżejsze i najłatwiejsze do wykonania są stropy drewniane. Projektowane są głównie w domach o konstrukcji drewnianej - szkieletowej lub z bali oraz w murowanych z nieużytkowym poddaszem. Pełnią wówczas również funkcję oparcia konstrukcji dachowej, belki stropowe zaś często należą do elementów prefabrykowanych, gotowych do ustawienia dźwigiem wiązarów dachowych. Do ich budowy potrzebne są belki z drewna litego, klejonego albo prefabrykowane profile z materiałów drewnopochodnych. Poszycie wykonuje się z płyt OSB, mfp lub desek, a przestrzeń między belkami wypełnia się wełną mineralną. Od spodu strop na ogół wykańcza się sufitem podwieszanym z płyt g-k. Niestety, stropy drewniane słabo tłumią dźwięki i są podatne na korozję biologiczną.
Przegrody prefabrykowane
Producenci oferują także stropy w całości przygotowane w fabryce, np. kanałowe ze strunobetonu. Stanowią atrakcyjną alternatywę stropów gęstożebrowych w budynkach o prostym kształcie, ze względu na szybkość montażu, jak i niższe koszty. Płyty układa się bezpośrednio na ścianach nośnych i podciągach za pomocą dźwigu, a połączenia między nimi, tzw. zamki, zalewa się betonem. Niepotrzebne są stemple. Wszystkie prace trwają kilka godzin. Niestety, takie stropy wytwarza niewiele zakładów, zaś transport na większą odległość jest dość kosztowny.
Dostępne są również stropy gęstożebrowe z belkami z betonu sprężonego. Cechami wyróżniającymi tego typu konstrukcje są wysokie wytrzymałość i sztywność, możliwość przenoszenia dużych obciążeń, znaczna rozpiętość, niska podatność na ugięcia, brak zarysowania i klawiszowania. Główną zaletą jest brak szalunków i żeber rozdzielczych, niewielka ilość podpór montażowych oraz zminimalizowanie dozbrojeń stropu. Przy ich realizacji nie jest wymagane użycie ciężkiego sprzętu.
Inny rodzaj przegród prefabrykowanych to te wykonane z betonu komórkowego, wchodzące w skład systemu budowy w technologii ścian jednowarstwowych z tego materiału. Montowane są w podobny sposób jak kanałowe.
Joanna Dąbrowska
fot. otwierająca: Solbet
Komentarze