Wymagania stawiane oknom

Jest kilka możliwości zapewnienia światła dziennego w domu jednorodzinnym. Okna najczęściej umieszczane są w ścianach zewnętrznych oraz w dachu. O ich klasie decyduje wiele czynników, ale najważniejsze z nich to: współczynnik przenikania ciepła, wysoka jakość profili i okuć oraz solidny montaż. Tylko taka korelacja cech zapewni szczelną, ciepłą przegrodę.

Szczególnie jeśli zależy nam na energooszczędnym budowaniu i niskich rachunkach za ogrzewanie domu, na wybór odpowiednich okien powinniśmy poświęcić sporo czasu. Bowiem przez okna ucieka 3-4 razy więcej ciepła niż przez dobrze ocieplone ściany, warto więc te straty ograniczyć do minimum.

---

Parametry okien warte uwagi

Współczynnik przenikania ciepła U o wartości podawanej w W/(m²_·K) określa ilość ciepła przenikającą w ciągu 1 godziny przez 1 m² płaskiej przegrody przy różnicy temperatury powietrza po obu jej stronach wynoszącej 1 K. Im mniejsza wartość współczynnika U okna, tym większa izolacyjność termiczna i mniejsze straty ciepła. Szyba jest bardzo ważna, ale inne elementy okna są również istotne (rama, montaż, itp.) i wpływają na całkowity współczynnik U całego okna.

Uwaga! Producenci okien podają współczynniki przenikania ciepła dla szyby lub okna, stosują też różne oznaczenia, np. U_g lub U_s dla samej szyby. Wielkości te nie są sobie równe. Dlatego kupując okna, należy sprawdzać oznaczenia i brać pod uwagę wartość współczynnika przenikania całego okna, bo jest on wyższy niż samych szyb.

W obecnie produkowanych oknach stosuje się szyby zespolone. Na ich izolacyjność termiczną (wartość U) największy wpływ mają następujące czynniki:

• rodzaj szkła zastosowanego w zespoleniu (dotyczy to szczególnie rodzaju powłoki niskoemisyjnej),
• liczba i grubość tafli szkła,
• rodzaj i ilość gazu w przestrzeni międzyszybowej, wielkość ramki dystansowej między szybami,
• rodzaj ramki dystansowej (tzw. ciepła ramka, np. ze stali szlachetnej),
• liczba komór w zestawie (jedna lub dwie komory).

Najczęściej produkuje się okna 2- lub 3-szybowe. Do domu budowanego zgodnie z zasadami energooszczędności wystarczą okna o współczynniku przenikania ciepła U = 1,1 W/(m²_·K), choć można kupić okna o sporo niżej wartości U, nawet 0,6-0,8. Ale nie warto kupować takich okien, jeśli nie planujemy budowy domu pasywnego. Tak ciepłe i drogie okna nie zrekompensują bowiem strat ciepła uciekającego przez inne przegrody.

Współczynnik izolacyjności akustycznej R_w jest wyrażany w dB (decybele) i określa wartość redukcji hałasu, którego źródło znajduje się poza przegrodą. Im większą wartość współczynnika R_w mają okna, tym lepiej izolują akustycznie.

Obecnie produkowane standardowe okna mają współczynnik R_w ok. 30 dB. Okna o najwyższym poziomie redukcji hałasu mogą osiągnąć R_w ok. 45 dB.

Jeśli kupione okno charakteryzuje się izolacyjnością akustyczną R_w = 34 dB, to hałas na poziomie 65 dB na zewnątrz zostanie wytłumiony przez okno do poziomu 31 dB (65 dB - 34 dB = 31 dB). Spadek natężenia dźwięku o 10 dB odczuwany jest przez ucho ludzkie jako redukcja hałasu o około połowę.

Warto pamiętać, że nawiewniki i systemy mikrowentylacji dość znacznie obniżają izolacyjność akustyczną okien.

Szczelność okien zależy od stosowanego systemu wentylacji budynku. Od stycznia 2009 r. obowiązują zaostrzone wymagania co do szczelności okien. W praktyce oznacza to konieczność stosowania nawiewników okiennych lub ściennych, jeśli wentylacja jest grawitacyjna lub mechaniczna wyciągowa. Natomiast w domu z mechaniczną wentylacją nawiewno-wywiewną okna powinny być jak najbardziej szczelne.

---

Profile okienne - nieważny materiał, ważna jakość

Profile stanowią konstrukcję nośną okna i dlatego muszą być odpowiednio mocne, ale także "ciepłe" i estetyczne. Zarówno okna drewniane, jak i z PVC mają podobne właściwości techniczne i poza ceną i estetyką nie różnią się ani trwałością, ani izolacyjnością cieplną. To, na jakie okna się zdecydujemy, zależy jedynie od zasobności portfela i własnych preferencji.

Drewniane.
Profile wykonuje się z drewna (sosny, świerku lub mahoniu) klejonego warstwowo, dobrze wysuszonego, pozbawionego sęków i pęcherzy żywicznych. Warstwy drewna są sklejane tak, że usłojenie przebiega w różnych kierunkach. Dzięki temu profil jest stabilny wymiarowo, nie wypacza się, jest szczelny i dobrze izoluje przed hałasem. Przed grzybami i wodą chroni drewno impregnacja ciśnieniowa.

Drewniane ramy okienne wykańczane są farbami lub lakierami akrylowymi. Stosuje się powłoki kryjące i transparentne, przez które widać rysunek słojów drewna. Kilkuwarstwowy lakier nadaje głębszy i równy kolor, chroni materiał przed promieniami UV i czyni go odpornym na warunki atmosferyczne.

Okna drewniane mogą mieć dowolny kształt. Zarysowania i uszkodzenia łatwo naprawić; a odpowiednio pielęgnowane mogą służyć nawet przez kilkadziesiąt lat. Niestety mają też wady. Wymagają okresowej konserwacji - co kilka lat należy je zeszlifować i pomalować. Są niestety droższe od okien z PVC.

Z PVC.
Obecnie są najbardziej popularne, ponieważ przy umiarkowanej cenie oferują bardzo dobre parametry techniczne. Wszystkie profile muszą być wzmacniane kształtownikami stalowymi, aluminiowymi lub z włókna szklanego. Ramy z PVC najczęściej są białe lub brązowe, ale na zamówienie dostępne są w wielu kolorach lub dwukolorowe (np. od zewnątrz brązowe, od wewnątrz białe). Są odporne na grzyby, pleśnie i korozję.

Oferowane są również profile z włókien szklanych i z aluminium, ale głównie ze względu na wysoką cenę są rzadko stosowane w domach jednorodzinnych.

Pozostałe elementy okna

Okna w zasadzie różnią się materiałem, z którego wykonane są profile, pozostałe elementy: szyby, uszczelnienia, okucia są takie same dla wszystkich rodzajów nowoczesnych okien.

Szyby. Stanowią największą część okna i dlatego to głównie od ich jakości zależy termoizolacyjność całego okna.

Konstrukcja szyby zespolonej.

W obecnie produkowanych oknach stosowane są szyby zespolone: zbudowane z dwóch lub trzech tafli szkła o cechach dobranych w zależności od pożądanych parametrów okna:

• szyby zwykłej ze szkła typu float (stosowanej standardowo) o wypolerowanej powierzchni oraz doskonałej przejrzystości i przeźroczystości (min. 82%);
• szyby ciepłochronnej, czyli thermo-float z powłoką z tlenków metali szlachetnych, odbijającej promieniowanie cieplne do wnętrza pomieszczeń, przez co straty ciepła mogą być zredukowane nawet o 30%, ale ilość docierającego światła może być mniejsza o 25% (w stosunku do szyby zwykłej).

Za dopłatą producenci okien oferują także szyby:

• dźwiękochłonne, zwykle przynajmniej o połowę grubsze od zwykłych, ponieważ większa masa sprzyja lepszemu tłumieniu dźwięków; wykonywane ze szkła zwykłego, hartowanego lub laminowanego (dwie lub więcej tafle połączone folią;
• bezpieczne, które w przypadku rozbicia chronią ludzi przed obrażeniami;
• antywłamaniowe, zabezpieczające przed wyłamaniem;
• absorpcyjne, czyli barwione w masie i pochłaniające część promieniowania słonecznego oraz chroniące dom przed przegrzaniem. Jednak ich przepuszczalność światła wynosi 32-72%;
• samooczyszczące z tzw. powłoką hydrofobową, na których krople deszczu nie pozostawiają śladu.

Poszczególne tafle zestawu rozdziela się ramkami dystansowymi najczęściej o szerokości nieprzekraczającej 16 mm, mocuje listwą przyszybową i dokładnie uszczelnia. Dzięki temu przestrzeń międzyszybowa tworzy hermetycznie zamkniętą komorę, którą wypełnia powietrze lub gaz szlachetny.

Standardowe ramki dystansowe wykonane są z aluminium, ale znacznie korzystniejsze pod względem termicznym są ramki z polipropylenu lub poliwęglanu. Niektórzy producenci na całym obwodzie wypełniają ramkę dystansową granulatem absorbującym wilgoć, dzięki czemu szyby nie ulegają zaparowaniu.

Aby uzyskać jak najlepszą izolacyjność termiczną a także akustyczną okna, producenci zastępują powietrze cięższymi gazami szlachetnymi, zmniejszającymi przewodnictwo cieplne szyby: argonem, ksenonem lub kryptonem.

Okucia.
To one decydują o długoletnim i bezawaryjnym użytkowaniu okna. Od nich też zależy komfort obsługi, płynne otwieranie, uchylanie i zamykanie skrzydła.

Obecnie okna standardowo wyposażane są w okucia obwiedniowe (obwodowe) - zawiasy i mechanizm ryglujący są ze sobą konstrukcyjnie połączone i wprawiane w ruch obrotem klamki. Montuje się je we wrębach na obwodzie skrzydeł. Liczbę punktów blokowania skrzydła w ościeżnicy dostosowuje się do wymiarów skrzydła. Okucia obwiedniowe mogą też spełniać wiele funkcji dodatkowych: regulować intensywność przewietrzania, przytrzymywać skrzydło w wybranym położeniu czy zabezpieczać przed przypadkowym zatrzaśnięciem.

Uszczelki.
Chronią wnętrze domu przed utratą ciepła, przedostawaniem się do pomieszczeń wody opadowej i kurzu oraz przed hałasem. Uszczelki osadza się w odpowiednio ukształtowanych wrębach w skrzydłach i ościeżnicach.

Przy zamkniętym oknie są one niewidoczne. Stosuje się uszczelki z elastycznych tworzyw - EPDM lub TPE. Są one wytrzymałe na zmiany temperatury i promienie UV.

Najczęściej stosuje się uszczelki przyszybowe (pomiędzy szybami zespolonymi a ramami okiennymi) oraz 2-4 uszczelki wrębowe lub oporowe (pomiędzy skrzydłem a ościeżnicą). Im jest ich więcej, tym okna są szczelniejsze.

opr.: Joanna Dąbrowska
zdjęcie wprowadzające: Vetrex